İş Kanunu'na göre doğum yapan kadın sekiz hafta doğumdan önce, sekiz hafta da doğumdan sonra olmak üzere 16 hafta ücretli izin kullanabilir.
Kanunun 74. maddesine göre çoğul hamilelik halinde bu izne iki hafta daha ekleniyor. Sağlık durumu uygun olursa, doktor raporuyla kadın işçi doğuma üç hafta kalana kadar çalışabiliyor; artan süre doğum sonrasına ekleniyor.
Erkeklere evlilik ya da birinci dereceden yakınların ölümünde de üç gün izin var; ama çocuğu olunca yok.
Doğum, erkek ve kadının birlikte karşıladığı bir durum. Kadın, çocuğu emzirmesi gerektiği için daha fazla zamana ihtiyaç duyuyor ama çocuktan doğan sorumlulukların paylaşılması ve kadının bakım hizmetine, dolayısıyla da eve mahkum kalmaması için erkeğin de benzer haklardan yararlanabilmesi gerekli.
Doğum yapan bir kadın, eğer normal doğumsa sağlığına görece çabuk kavuşabilir; sezeryansa bir ameliyat, kadının sağlığını kazanması herşey yolunda gitse bile bir ayı bulabilir. Bu arada annenin yeni doğan bir çocuğu hemen her iki saatte bir emzirmesi, altını değiştirmesi, gazını çıkarması, onu uyutması gerekli. Hastaneden eve gitmek, çocuğun nüfus cüzdanını çıkarmak, evin alışverişini yapmak gerekli.
Babanın çalışmasını öngören yasaya göre, anne bütün bunları tek başına yapmak zorunda.
Çocuk için
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) "ebeveyn izni"ni şöyle tanımlıyor:
"(...) annelik izninin bitiminden sonra, çalışan anne ve babalara yeni doğan çocuklarına bir süre bakabilmeleri için istihdam, sosyal güvenlik ve tazminat açısından kendilerini bir derece güvencede hissederek verilen izin. Ebeveyn izni evlat edinen kişilere de tanınır."
Ebeveyn izni, kadının sağlığını değil çocuğun yetiştirilmesini öngördüğü ve bu açıdan kadın ve erkek eşit katkıda bulunabileceği için annelik izninden ayrılıyor.
ILO sözleşmelerinin yanı sıra Avrupa Sosyal Şartı'da sorumlulukların eşit bölüşülmesi ve bireylerin istihdama geri dönebilmesi açısından ebeveyn iznini öngörüyor.
Avrupa Konseyi (AK) de, 1996'da yaptığı öneride "hem erkek hem de kadının belli bir süre için ebeveyn izninden yararlandırılmasını" istedi.
Emek örgütlerinin de katıldığı tartışmalar sonunda, üye devletlerden, en az üç aylık bir iznin çocuk sekiz yaşına gelene kadar erkek ya da kadın tarafından kullanılabilmesinin sağlamaları istendi.
Burada yok, orada var!
AK'nin 2004 tarihli bir araştırmasına göre, Türkiye'nin de aralarında bulunduğu konsey üyesi ülkelerin 38'inde erkeklerin de kullanabileceği ebeveyn izni hakkı var. Birkaç örnek:
- İsveç: Anne ve babanın paylaşabileceği 16 ay izin. Her ebeveyn en az iki ay izin almak zorunda. İzin alan ebeveyne ücretinin yüzde 80'i ödeniyor.
- Birleşik Krallık: Erkeklere iki hafta ücretli izin.
- Danimarka: En az 18'i anne tarafından kullanılmak üzere 52 hafta ücretli izin.
- Estonya: Çocuk altı aylık olana kadar kullanılmak üzere iki hafta ücretli izin.
- Finlandiya: 18 gün sabit ve 158 gün de anneyle paylaşılabilecek ücretli izin.
- Fransa: İki hafta ücretli ve anneyle paylaşılabilecek 104 gün ücretsiz izin.
- Almanya: İki ay ücretli, 156 hafta da anneyle paylaşılabilecek ücretsiz izin. (EÜ/GG)
