Haberin Kürtçesi için tıklayın
İktidarın ‘dezenformasyon yasası’ olarak adlandırdığı, kamuoyunda ise ‘sansür yasası’ olarak bilinen 40 maddelik kanun teklifi TBMM’de kabul edilmesinin ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın önüne gitti.
Erdoğan’ın onayladığı yasa bugünkü Resmi Gazete’de (18 Ekim) yayımlandı. 40 maddelik yasanın, yasaklar ve sınırlamalar getiren maddeleri bugün itibariyle yürürlüğe girerken, Basın İlan Kurumu ve resmi ilanlarla ilgili düzenlemeler (20., 21., 22., 25., 26. ve 27. maddeleri ile 28. maddenin (a) ve (b) bentleri) 1 Nisan 2023’te yürürlüğe girecek.
İki bölümden oluşan yasanın ilk bölümünde internet haber sitelerinin süreli yayın olarak tanımlanması ve basın kartı ile ilgili düzenlemeler bulunuyor.
İkinci kısımda ise “yalan haber” ve “dezenformasyonla mücadele” gerekçesiyle Türk Ceza Kanunu’na “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” başlığıyla yeni bir suç ekliyor.
TIKLAYIN - TCK'ye 'dezenformasyon suçu' ekleyen düzenleme Meclis'ten geçti
Neler getiriyor?
Yasadaki 29’uncu maddeyle ‘Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yaymak’ şeklinde bir yeni suç tanımı oluşturuldu. Bu yeni suç hükmü, “Sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır” şeklinde yasalaştı.
İnternet siteleri Basın İlan Kurumu havuzuna dahil edildi. Ancak yeni kaynak yaratılmadığı için, ilan pastasından alınan pay küçüldü. Resmi ilan yayınlama hakkına sahip 953 gazetenin yaklaşık 30’u yaygın, geri kalanı yerel gazeteler. Yerel gazetelerin yaşam kaynağı olan resmi ilan gelirleri yüzde 75 oranında azalacak. Resmi ilan yayın hakkı bekleyen gazeteler de hesaba katıldığında bin kadar gazetenin gelirlerinin büyük bölümünü kaybetme riski var.
Yerel yazılı basın kazanılmış hakları açısından, eşit maliyet, eşit işlev yönlerinden zarara uğrayacak. Kurumsallaşmış, senelerdir varlığını sürdüren yerel gazeteler ile bir süre önce kurulmuş kurumlar eşit statüde olacak. Yerel gazetelerde haberin doğruluğuna ilişkin eşik bekçiliği görevi muhabir, editör, yazı işleri müdürü, genel yayın yönetmeni gibi üç yetkiliden geçerken bu işlevi zayıflatacak yönler oluşabilecek.
İktidarlar tarafından tehlikeli görünen sosyal medya paylaşımları ağır cezaya maruz kalacak. Kapalı anlık mesajlaşma uygulamaları, görüşmelere ilişkin bilgileri BTK’ya verecek.5. İnternet basınına bir havuç 10 sopa İnternet basınında çalışan gazeteciler artık Basın Kanununa tabi çalışacak. Basın kartı alma yolu açılacak. Ancak bu duruma karşın belli şartlarda internet basınına yönelik ağır yaptırımlar da var. Teslim ve muhafaza yükümlülüğünü yerine getirmeyen internet sitesine, 1 milyar liraya kadar ceza verilebilecek. ‘Haber Sitesi’ vasfını yitirenler internet sitelerinde çalışan gazetecilerin kişisel hakkı olan basın kartı da ellerinden alınacak.
Yazılı medyada dava açmak için tanınan ‘yayın tarihinden itibaren dört aylık süre’, internet basınında yayın tarihinden itibaren değil ‘şikâyet tarihinden itibaren’ başlatılacak. Bu internet siteleri için kaotik bir sürecin yaşanması demek. Her gün yüzlerce haber yayınlayan internet siteleri yasanın ardından yıllar boyunca, binlerce haberiyle ilgili dava edilebilecek.
Gazetecilerin basın kartı taşımasının hiçbir anlamı kalmayacak, dernek ve vakıf yöneticilerinin, pek çok kamu çalışanının basın kartı almasının önü açılacak. Basın kartı komisyonu maddelerinin yasa teklifinin içine konulmasıyla meslek örgütlerinin bu mevzuatı idari yargıya taşımasının önüne geçildi. Kimin basın kartı alıp kimin alamayacağına karar verecek dokuz kişilik komisyonda gazetecileri temsil edebilecek sadece iki temsilci bulunacak. Beş üyeyi doğrudan İletişim Başkanlığı belirleyecek.
Resmi ilanların adil bir şekilde gazetelere dağıtılması amacıyla kurulan ve fikir ve içerik farkı gözetmeksizin aracılık hizmeti yapmakla yükümlü Basın İlan Kurumu gazetelere ve internet haber sitelerine hem para hem ceza veren bir kurum olarak büyük yetkilerle donatılacak.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) sosyal medya ve Whatsapp gibi haberleşme programlarını çok sıkı denetim ve ceza tehdidi altına alacak. Kullanım bilgilerini vermek ya da suç işlediği öne sürülen hesaplarla ilgili işlem yapmak gibi ağır yükümlülükleri kabul etmeyen sosyal medya şirketlerine 30 milyon TL ceza ve kapatmayla eş anlamlı sayılabilecek düzeyde yüzde 95 bant daraltması cezaları söz konusu olacak. BTK sosyal medya şirketlerinin küresel cirolarının yüzde 3’ü kadar ceza kesebilecek. TIKLAYIN - Sansür yasasından başlıklar: WhatsApp kullanıcıların tüm bilgilerini devlete verecek |
TIKLAYIN - Gazeteciler 'dezenformasyon yasasına' neden karşı çıkıyor?
TIKLAYIN - Gazeteciler yasa tasarısına karşı eylemde: Basın tarihinin en ağır sansürü
(HA)