6 Şubat depremlerinde tarihi Antep Kalesi’nin restore edilen kısımları yıkılırken, zarar gören alanlar için Kültür ve Turizm Bakanlığı yeniden restorasyon çalışması başlattı.
Kalenin geçmişte yanlış restorasyondan ötürü yıkıldığını belirten tarihçi ve yazar Murad Uçaner, “Restorasyon çalışması adı altında geçmişte kalenin orijinal dokusuna ve estetiğine zarar verildi. Umarım yeniden yapılan çalışmada bu hataya düşülmez,” dedi.
Gaziantep Koruma Uygulama ve Denetim Büroları (KUDEP) Daire Başkanı Serdar Gürsel ise, Antep Kalesi’nin depremde en fazla zarar gören kültürel varlıkların başında geldiğini, restorasyon çalışmalarının ise Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ve Kültür Bakanlığı tarafından oluşturulan Bilim Kurulunun aldığı karar doğrultusunda yapıldığını söyledi.
Geçmişte yapılan uyarılar dikkate alınmadı
Kalenin depremden önceki durumunu restorasyon öncesi ve sonrası dönemler olarak ele almak gerektiğini söyleyen tarihçi ve yazar Murad Uçaner, şöyle dedi:
“Restorasyon öncesi döneme bakacak olursak Carl Humann’ın 1890’lı yıllardaki gözlemleriyle 1990’lı yıllarda bizim gözlemlerimiz arasında neredeyse olumlu anlamda bir fark yok. Kale adeta harabeye dönüşmüş ve göçük tehlikesiyle çevresinde yaşayan insanların can ve mal güvenliğini tehdit eder hale gelmişti. 2000’li yılların başlarında başlayan restorasyon çalışmaları hem kültürel mirasın korunması hem de göçük tehlikesini ortadan kalkması açısından olumlu bir gelişme olarak düşündük.
“Fakat restorasyon çalışmaları sırasında yapılan yanlış uygulamalar ve kullanılması gereken normlara uygun malzemeler kullanılmadığı çeşitli kurum ve kişiler tarafından defalarca deklere edilmesine rağmen bu uyarılar dikkate alınmadı. Bu uyarıların ne kadar doğru olduğunu ne yazık ki 6 Şubat depremi kanıtladı diyebilirim.”
Artçı sarsıntılar devam ediyor
Geçmişteki hatalardan ders alınmadığını belirten Uçaner, “Yangından mal kaçırır gibi artçı sarsıntılar devam ederken alelacele restorasyon çalışmalarının başladığını görüyoruz. Bana göre bunun için erken. Artçı sarsıntılar devam ederken yenileme çalışmaları yapmak zaman ve para kaybından başka bir şey değil. Koruyucu önlemler alınarak, gerekli bilimsel incelemeler yapıldıktan sonra restorasyon çalışmalarına başlamanın daha akıllıca olduğunu düşünüyorum,” dedi.
Antep Kalesi’nin, 6 Şubat depremlerinden sonra Antep’teki kültürel miras yapıları içerisinde en çok hasar alan yapılardan birini olduğunu aktaran Gaziantep Koruma Uygulama ve Denetim Büroları (KUDEP) Daire Başkanı Serdar Gürsel ise “Kaleden dökülen taşlar ve kitabeler -ki çok değerli taşlar var- toplanarak Gaziantep Müzesi’ne teslim edildikten sonra çok ciddi fotoğrafik belgelemeler yapıldı. Kale onarımları, restorasyonları ve bakımları Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yapılıyor. Antep Kalesi’nin çalışmaları, belgelemeleri ve projesi Kültür ve Turizm Bakanlığı gözetiminde yapıldı ve ihalesine çıkıldı,” dedi.
2024 yılında bitirilmesi planlanıyor
Kalenin ihale neticesinde restore edildiğini söyleyen Gürsel, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Kale eteklerine dökülen taşlar itinayla temizlenerek bazıları üst kaleye, aşağı yakın olanlar ise hendek kısımlarına veya üst kısımlarda istiflendi. Kullanılmayacak durumda olan ve kırılmış moloza dönüşmüş taşlar ise ilgili denetim kontrol elemanlarının onaylarıyla ayrıldı ve sahadan uzaklaştırıldı. Bunların üzerinde çalışmalar devam ediyor.
“Höyük toprak katmanlarıyla ilgili zeminden gelen önemli sorunlar var, bunun çözümüne dair büyük çalışmalar üniversitedeki hocalarla beraber devam ediyor. Sökümü için Bilim Kurulu’nun onay verdiği burçlar ve surlar tekrar örülmeye başlandı. 2024 yılının kasım ayı itibariyle de süresini doldurup, üst taraftaki burçlar ve surların tamamının restorasyonunun tamamlanmasını bekliyoruz.” (CÖ/TY)
