Doç. Dr. Işıl Ergin GDO’lu ürünleri kullanımını düzenleyen yönetmelikte bugün yapılan değişikliği şöyle özelyiyor: “Yem amaçlı tüketim için Biyogüvenlik Kurulu’ndan onay almış bir gen, yeni yönetmelikle yüzde 0,9 sınırını aşmadığı sürece insani tüketim amaçlı ürünlerin içinde yer alabilecek.”
29 Mayıs tarihli Resmi Gazete’de Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerine Dair Yönetmelik’te yapılan değişiklik, son günlerde bir mama markasında GDO tespit edilmesiyle GDO’lu ürünler yeniden gündeme gelmesiyle birlikte düşünüldüğünde bu konuda önümüzdeki günlerde çok ciddi sorunlar yaşanacağını kestirmek güç değil.
Bursa’da yapılan piyasa denetimleri sırasında “sütlü tahıl karışımı” içeren bir bebek gıdasında GDO olduğu tespit edilmiş ve ürünün toplatılması kararı alınmıştı. Diğer yandan yönetmelikte yapılan değişiklik yayımlanması olaya yeni bir boyut kattı. Bu değişikliğe göre ürünlerde yapılacak analizlerde yüzde 0,9 ve altında GDO tespit edilmesi halinde bu durum “GDO bulaşanı” olarak değerlendirilecek ve bu genler Biyogüvenlik Kurulu tarafından onaylanmış ise ürünler kullanılabilecek.
Yeni tanımlama: “GDO Bulaşanı”
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 29 Mayıs tarihinde “Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar Ve Ürünlerine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” başlıklı bir yönetmelik yayımlayarak bazı değişiklikler getirdi. Bu değişiklikler arasında daha önce yönetmelikte olmayan esaslar bulunuyor. Buna göre Yönetmeliğin tanımlar bölümüne “GDO Bulaşanı” olarak isimlendirilen bir tanım ekleniyor.
Yönetmelikte “GDO bulaşanı”, “genetik modifikasyon teknolojisi uygulanan veya uygulanmayan bir üründe, birincil üretim aşaması dahil üretim, imalat, işleme, hazırlama, işleme tabi tutma, ambalajlama, paketleme, nakliye veya muhafaza sırasında ya da çevresel faktörler ile teknik olarak engellenemeyen, önlenemeyen veya tesadüfi olarak bulaşan GDO’lar” biçiminde tarif ediliyor ve “analiz sonucunda üründe yüzde 0,9 ve altında GDO tespit edilmesi halinde bu durum GDO bulaşanı olarak değerlendirilir” hükmü getiriliyor.
Bu düzenlemelere ek olarak üründe GDO bulaşanı tespit edilmişse, diğer bir deyişle yüzde 0,9’un altında bir GDO oranı varsa ve bulunan genler Biyogüvenlik Kurulu’ndan onay aldı ise bu ürünlerin kullanımı serbestleştiriliyor. Ayrıca GDO numune alma, analiz ve değerlendirme yöntemlerini belirleme yetkisi Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na veriliyor.
Doç. Dr. Ergin: İnsani tüketimin yolu açılıyor
Konuyu bianet’e değerlendiren Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Işıl Ergin, yapılan değişikliğin GDO’lu ürünlerin insani tüketim amaçlı kullanımının yolunu açtığını belirtti. Doç. Dr. Ergin’in görüşleri şöyle:
“Ülkemizde yem amaçlı GDO’lu ürünler için ithalat izni veren kuruluş Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı olup başvuruya ilişkin bilimsel incelemeyi Biyogüvenlik Kurulu yapıyor. Bu kurul şirket tarafından kendisine iletilen dokümanları değerlendirir, gerekli onay veya ret bu bilimsel heyetin incelemeleri sonrasında alınır. Bugün ülkemizde sadece yem amaçlı kullanılan GDO’lu ürünler ithalat izni almış durumda.
"Geçmişteki insani tüketim amaçlı başvurular kamuoyu baskısı ile geri çekildi. Bu yeni yönetmelikte ise insani tüketimin içine 'bulaşan' GDO’lar gündeme alındı. Yönetmelikte geçen ‘teknik olarak engellenemeyen, önlenemeyen veya tesadüfi olarak bulaşan GDO’lar’ tanımı ‘bulaş’ kavramını aşan, bilinen ve sözüm ona önlenemeyen GDO içeriklerini de kapsıyor.
"Bu durum; ‘bulaş’ adını koyarak ve buna bir de sınır çizerek (yüzde 0.9) insani tüketim amaçlı gıdaların içindeki GDO varlığını 'yasallaştırmaktır'. Üstelik Bakanlığın tam da GDO içeren bebek mamalarına ilişkin piyasadan toplatılma hamlesine bu yönetmeliğin denk gelmesi ‘cambaza bak’ şaşırtmacası gibi görünüyor.” (CIY/HK)
