Fotoğraf: Agos
Aras Yayıncılık ve Yesayan Salonu, Ermenice edebiyatın 20. yüzyıldan bugünlere taşınan en önemli isimlerinden Zaven Biberyan'ın 100. yaşını çeşitli etkinliklerle kutluyor.
Bunlardan biri de son yıllarda eserlerinin Türkçe çevirileriyle de büyük ilgi gören Biberyan'ın, küratörlüğünü Sevengül Sönmez'in yaptığı "Yazmak Teselli Oluyor" adını taşıyan sergi.
Sergi yarın (18 Ocak) Yesayan Salonu'nda ziyarete açılıyor.
Zaven Biberyan'ın yaşamının fotoğraflarla, çalışma rutininin ise elyazısı notları, süreli yayınlardan kupürler ve defterler aracılığıyla anlatıldığı sergide, yazarın resimleri, kızı Tilda için tuttuğu günlük gibi izleyenlerin ilk kez görecekleri obje ve metinler de yer alıyor.
"Karıncaların Günbatımı"nın Türkiye'deki yayın serüveni tefrikadan kitaba değişimlerle sergide yer alırken, Zaven Biberyan'ın kaleme aldığı ama pek bilinmeyen "Günahkâr Voski" veya "Bir Keşisin Azabı" adlı broşürü ve çalışırken tuttuğu notlarla birlikte Ermenice-Türkçe-Fransızca olarak hazırladığı argo ve deyim fihristi de izleyenlerle buluşacak. Sergi, Biberyan'ın pek bilinmeyen bir yönüne, onun resim çalışmalarına da ışık tutacak.
Kasım ayında özyaşamöyküsü "Mahkûmların Şafağı" Aras Yayıncılık tarafından yayımlanan, bu vesileyle de edebiyat çevrelerinde adından sıkça söz ettiren Biberyan ve eserleri etraflıca tartışılırken, yeni okurlara da ulaşmaya devam ediyor.
Sergi kapsamındaki diğer etkinlikler
18 Ocak günü saat 21'de Sevan Değirmenciyan ve Sevengül Sönmez "Biberyan'dan Bize Kalan" başlıklı canlı çevrimiçi konuşmada Biberyan'ın edebi mirasını değerlendirecek.
25 Ocak saat 21'de ise "Biberyan'a Feminist Bakış" çevrimiçi yuvarlak masa toplantısında Hazal Halavut, Nazan Maksudyan ve Suna Kafadar, toplumsal cinsiyet, kadın ve feminizm bağlamında Biberyan'ın romanlarını ve özyaşamöyküsü irdeleyecek.
Etkinlikler Yesayan Salonu Youtube kanalından izlenebilecek.
Zaven Biberyan kimdir?
1921'de İstanbul Çengelköy'de doğdu. Kadıköy Aramyan-Uncuyan ve Dibar Gırtaran (Sultanyan) Ermeni ilkokulları, Saint Joseph Lisesi ve İstanbul Ticari İlimler Akademisi'nde öğrenim gördü.
1941'den itibaren üç buçuk yıl süren askerlik dönüşü Jamanak gazetesinde yayınlanan "Krisdoneutyan Vağhcanı" [Hıristiyanlığın Sonu] adlı yazı dizisi büyük gürültü kopardı, dizinin yayını durduruldu. Nor Lur [Yeni Haber] ve Nor Or [Yeni Gün] gazetelerinde, daha sonra da Jamanak gazetesi yayın kurulunda görev aldı.
Sosyalist düşüncelerinden dolayı gelen baskılar sonucu gazeteden ayrılmak zorunda kaldı. 1946'da kovuşturmaya uğrayıp hapis yattı, daha sonra bulduğu işlerden de baskılar sonucu ayrılmak zorunda kaldı. Sonunda ülkeyi terk etmeye karar verip 1949'da Beyrut'a gitti.
Orada gazetecilik mesleğini, Ermenice yayınlanan Zartonk [Uyanış] ve Ararat'ın yazı işlerinde görev alarak sürdürdü. Siyasi durumun iyileştiğini düşünerek, yaşamını güç koşullarda sürdürdüğü Beyrut'tan ayrılıp 1953'te İstanbul'a döndü. 1964'te yayınlamaya başladığı Nor Tar [Yeni Yüzyıl] adlı siyasi ve edebi dergi maddi sıkıntılar nedeniyle kapandı.
1960'lı yılların sonunda Meydan Larousse Büyük Lügat ve Ansiklopedi'nin redaksiyon kurulunda yer aldı. Türkiye İşçi Partisi'nden 1965 genel seçimlerinde İstanbul milletvekili adayı oldu ancak milletvekili seçilemedi. 1968 yerel seçimlerinde ise aynı partiden İstanbul Belediye Meclisi üyeliğine seçildi ve meclis başkan yardımcılığı yaptı.
Ülser hastalığı nedeniyle 4 Ekim 1984'te hayatını kaybetti. Şişli Ermeni Mezarlığı aydınlar bölümüne gömüldü. 1970'te Jamanak gazetesinde tefrika edilen, ölümünden birkaç hafta önce ise kitap olarak yayınlanan romanı "Mırçünneru Verçaluysı" [Karıncaların Günbatımı] onun başyapıtı sayılır. Bu kitap Türkçeye "Babam Aşkale'ye Gitmedi" (1998'de) ismiyle çevrilmiş, diğer romanlarından "Lıgırdadzı, Yalnızlar" (2000'de), "Angudi siraharner" ise "Meteliksiz Âşıklar" (2017'de) adıyla yayımlanmıştır.
*Ziyaretler HES kodu sorgulamasının ardından salonda aynı anda üç kişi bulunacak şekilde yapılabilecek.
Adres:
Yesayan Salonu
İstiklal Cad. Hıdivyal Palas No: 231 Kat 1
Tünel / Beyoğlu / İstanbul
(AÖ)
