Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi, bugün Cenevre'de bir araya gelen 34. Özel Oturum'unda, ezici bir çoğunlukla Rus birliklerinin Ukrayna'da işlediği iddia edilen ciddi ihlaller hakkında soruşturma başlatmayı ve davranışlarını daha yakından mercek altına almayı kararlaştırdı.
Yargısız infazlar, sivil kayıplar, çocuklara yönelik işkence ve istismarları kaygıyla karşılayan konsey, faillerden hesap sorulabilmesi için 2'ye karşı 33 oyla ihlal iddiaları hakkında soruşturma açılmasına karar verdi.
Kimler nasıl oy kullandı?
Çin ve Eritre karara karşı oy kullanırken, aralarında Hindistan, Pakistan ve Küba'nın da bulunduğu 12 ülke çekimser kaldı. Rusya, BM'nin en üst insan hakları organının olağanüstü toplantısını "siyasi bir gösteri" olarak nitelendirdi ve katılmayı reddetti.
Oylama sonuçları şöyle:
► Onaylayanlar (33): Arjantin, Benin, Brezilya, Fildişi Sahili, Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, Fransa, Gabon, Gambiya, Almanya, Honduras, Endonezya, Japonya, Libya, Litvanya, Lüksemburg, Malavi, Malezya, Marshall Adaları, Moritanya , Meksika, Karadağ, Nepal, Hollanda, Paraguay, Polonya, Katar, Kore Cumhuriyeti, Somali, Ukrayna, Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri.
► Onaylamayanlar (2): Çin ve Eritre.
► Çekimser kalanlar (12): Ermenistan, Bolivya, Kamerun, Küba, Hindistan, Kazakistan, Namibya, Pakistan, Senegal, Sudan, Özbekistan ve Venezuela.
Ukrayna: "En korkunç insan hakları ihlalleri"
Ukrayna Dışişleri Bakan Yardımcısı Emine Japarova, konseyde, halen travma altındaki 11 yaşındaki bir çocuğun annesinin önünde tecavüze uğradığını söyleyerek, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in güçlerinin "katıksız kötülük" işlemekte olduğunu söyledi.
Japarova Kiev'den video-konferansla katıldığı oturumdaki açıklamasında, Rusya'nın "Avrupa kıtasında on yıllardır [işlenen] en korkunç insan hakları ihlallerini" gerçekleştirdiğini söyledi. "Ülkemin halkı 10 haftadır korkunun dibinde yaşıyor" dedi.
Japarova, Rus birliklerinin "sonsuz suç listesi" içinde "işkence ve zorla kaybetmeler, cinsel ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet"in başta geldiğini ileri sürdü.
İddialar
BM'nin en üst insan hakları organı olan İnsan Hakları Konseyi, 4 Mart'ta, savaş sırasında gerçekleştiği iddia edilen Rus ihlallerine ilişkin mümkün en yüksek düzeyde soruşturma sürdürmekle görevli bir özel Soruşturma Komisyonu (COI) kurulmasını kararlaştırmıştı.
Nisan başlarında, Rusya birliklerinin Kiev'in kuzeyindeki Buça banliyösünden geri çekilmesinden sonra bulunan, kimilerinin elleri arkadan bağlı sivil giyimli onlarca cesetle birlikte Rusya'nın savaş suçlarıyla ilgili iddialar yaygınlık kazanmaya başladı.
Ülkenin başka kentlerinde de farklı iddialar gündeme geldi.
Soruşturma Komisyonu Eylül'de rapor verecek
Bugün alınan kararda, COI'den sorumluların hesap vermesini sağlamak amacıyla "Şubat ve Mart sonlarında Kiev, Çernihiv, Harkiv ve Sumi bölgelerindeki olaylara yönelik" soruşturmaya öncelik vermesini isteniyor.
Karar, COI'den Eylül olağan oturumunda konseye kaydettiği ilerlemeye ilişkin bilgi vermesini ve Mart 2023 oturumuna sunacağı raporuna da tüm bulguları dahil etmesini istiyor.
Moskova'ya çağrı
Kararda ayrıca Moskova'ya, insani yardım görevlilerine Rusya'ya veya Rusya'nın elindeki topraklara nakledilen kişilere engelsiz erişim sağlama ve bu kişilerin adlarının ve bulundukları yerin kapsamlı bir listesini sunma çağrısında bulunuluyor.
New York'taki BM Genel Kurulu'nun 7 Nisan'da kurul üyeliğini askıya alma oylamasına kadar Rusya İnsan Hakları Konseyi'nin 47 üyesi arasındaydı. Rusya karar üzerine derhal konseyden çekildi. Kurul, bu kararın ardından bugün ilk toplantısını gerçekleştirdi.
Kararla birlikte gözlemci statüsüne itilen Rusya, olaylara ilişkin kendi açıklamasını sunmaya davet edilmesine karşın bugünkü oturuma katılmadı.
Rusya Büyükelçisi Gennadiy Gatilov, ülkesinin "Rusya'yı şeytanlaştırmaya yönelik siyasal komplo"ya ortak olmayacağını söyledi ve konseyi yan tutmakla suçladı.
Gatilov Twitter'dan yayınladığı bir video klipte "Bu gösterinin katılımcılarının, Buça'da sahneye koyulan trajedinin yerine gerçek bir soruşturma çağrısında bulunacağı şüpheli" dedi.
BM İnsan Hakları Komiseri Bachelet:
İnsan hakları ihlallerinin çoğu savaş suçu oluşturacak raddede
BM insan hakları şefi Michelle Bachelet konseye yaptığı açıklamada, ofisinin uluslararası insan hakları ve insancıl hukuk ihlalleri iddialarını doğruladığını ve ihlallerin "çoğu[nun] savaş suçu teşkil edebilecek [raddede]" olduğunu söyledi.
Komiser, "Kiev'in kuzeyindeki bölgelerdeki yargısız infaz belirtileri de dahil olmak üzere yasadışı cinayetlerin ölçeği şok edici" dedi ve çoğu görünüşte kasıtlı olarak şimdiye kadar ortaya çıkarılan 300 ölüme atıfta bulundu.
ABD Büyükelçisi Michele Taylor, Rusya'nın Ukrayna'yı askeri olarak yenememekten duyduğu hayal kırıklığının "her zamankinden daha korkunç insan hakları ihlallerine" yol açtığını söyledi.
Avrupa Birliği adına konuşan Fransa'nın Büyükelçisi Jerome Bonnafont da "Sivillerin çok sayıda vahşice öldürülmesi, belgelenmiş tekrarlanan tecavüz vakaları, yargısız infazlar ve zorla kaybetmeler[in]" Rusya'nın acımasız savaşının gerçek yüzünü gösterdiğini söyledi.
(AEK)
