Belarus muhalif gazeteciyi gözaltına almak için zorla uçak indirdi

Fotoğraf: Sergei Grits via Twitter

Belarus, Yunanistan’ın başkenti Atina’dan Litvanya’nın başkenti Vilnius’a giden Ryanair’e ait yolcu uçağını sahte bomba ihbarı yaparak Minsk’e zorunlu iniş yaptırdı. Uçaktaki muhalif gazeteci Roman Protasevich’i gözaltına aldı.

Minsk Ulusal Havaalanı basın servisi, Ryanair'e ait içinde 123 yolcu bulunan uçağın Belarus hava sahasındayken acil iniş yaptığını servis etti. Uçakta bomba olduğuna dair ihbar üzerine pilotların iniş talebinde bulunduğu açıklandı.

TIKLAYIN - Belarus, iki gazeteciyi protestoları görüntüledikleri için hapse attı

Belarus medyası, uçağa rotasının değiştirilmesi sırasında bir Mig-29 savaş jetlerinin uçağa eşlik ettiğini yazdı. Uçaktaki yolcular Protaseviç'in Minsk'e iniş sırasında çok korkmuş göründüğünü anlatırken, yetkililerin gazeteciyi diğer yolculardan ayırarak gözaltına aldığını söyledi. Nexta'nın eski editörü olan Protaseviç geçtiğimiz aylarda Belarus'taki protestoları Telegram üzerinden haberleştirmiş ve dünyaya duyurmuştu.

Bir yolcu, Protaseviç'in uçağın Minsk'e inişi sırasında diğer yolculara dönerek hakkında idam cezası olduğunu söylediğini anlattı.

Aramalar sırasında herhangi bir patlayıcı bulunamayan uçağın daha sonra Minks'ten ayrılmasına izin verildi ve Vilnius'a yedi saat gecikmeli olarak vardı.

Dünyadan tepki yükseldi

Olay sonrası dünyadan Belarus’a tepki yağarken, Avrupa Birliği’nin Minsk'e yeni yaptırım kararı alacağı konuşulmaya başladı. ABD, Franya, Almanya ve Yunanistan da Belarus’a sert tepki gösterdi. 

AB Konseyi Başkanı Charles Michel, sosyal medyadaki paylaşımında, Yunanistan'dan Litvanya'ya giden uçağın Belarus'un başkenti Minsk'e indirilmesinden duyduğu endişeyi dile getirdi. Michel, olayın Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü tarafından soruşturulmasını istedi.

Başkan Michel, daha sonra yaptığı açıklamada da uçağın ‘zorla indirilmesini’ ve muhalif gazeteci Roman Protaseviç'in gözaltına alınmasını şiddetle kınadığını bildirdi.

Belarus makamlarına Protaseviç'in derhal bırakılması çağrısında bulunan Michel, "AB liderleri, yarınki AB Konseyi Toplantısında eşi görülmemiş bu olayı ele alacak. Bu olay sonuçsuz kalmayacak." ifadesine yer verdi.

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de Atina-Vilnius seferini yapan uçağın Minsk'e "zorla indirilmesinin kabul edilemez olduğunu" belirtti. Von der Leyen, Uluslararası hava ulaştırma kurallarının ihlalinin sonuçları olması gerektiğini ifade etti.

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de, von der Leyen gibi olay için "kabul edilemez" değerlendirmesinde bulundu ve yolcularla uçağın selametinden Belarus'un sorumlu olacağını kaydetti.

AB, Belarus'a yaptırım uyguluyor

AB ile Belarus arasındaki ilişkiler son dönemde gergin seyrediyor. Belarus'ta Ağustos 2020'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimini mevcut Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko kazandıktan sonra "seçimlere hile karıştırıldığı" iddiasıyla protesto gösterileri başlamıştı.

Lukaşenko'nun meşruiyetinin bulunmadığını savunan ve seçimin sonucunu tanımayan AB, sonucu protesto eden göstericilere şiddet ve muhalefete baskı uygulandığı gerekçesiyle Lukaşenko'nun da aralarında bulunduğu bazı Belaruslu üst düzey yetkililere ve firmalara karşı yaptırım kararları almıştı.

NATO uluslararası soruşturma istedi

Uçağın indirilmesi hakkında NATO'dan da açıklama geldi. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, uçağın indirilmesi ve muhalif Roman Protaseviç'in gözaltına alınmasıyla ilgili gelişmeleri yakından izlediklerini bildirdi.

Stoltenberg, "Bu, uluslararası soruşturma gerektiren ciddi ve tehlikeli bir olay." ifadesini kullandı.

ABD gazetecinin serbest bırakılması çağrısı yaptı

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken de Belarus yönetimine sert tepki gösterdi. Blinken, yaptığı yazılı açıklamada, iki AB üyesi ülke arasında sefer yapan bir yolcu uçağının zorla Minsk'e indirilmesi ve uçakta bulunan gazeteci Raman Pratasevich'in gözaltına alınması dolayısıyla Belarus yönetimini "güçlü şekilde kınadıklarını" ifade etti ve gazetecinin derhal serbest bırakılması çağrısında bulundu.

Belarus yönetiminin uçağı zorla indirme eyleminin kapsamlı şekilde soruşturulması gerektiğini kaydeden Blinken, süreci yakından takip ettiklerini ve Uluslararası Sivil Havacılık Örgütünün konuyla ilgili en hızlı şekilde toplanmasını desteklediklerini belirtti. ABD ayrıca Belarus'un hava sahasının kapatılması gerektiğini savundu.

Ayrıca Letonya havayolu şirketi AirBaltic, olay sonrası Beyaz Rusya hava sahasını kullanmama kararı aldı.

(HA)