Hürriyet Gazetesi'nin Okur Temsilcisi Faruk Bildirici, daha önce yayınlanan yazısını kullanan dört haber sitesinin de haberlerinin engellenmesi için başvuru yapıldığını ama mahkemenin bir yazı için engelleme kararı vermediğini yazdı. Mahkemenin engelleme kararı vermediği haber bianet'te yayınlanmıştı. Bildirici'nin online haberlere verilen engelleme kararlarının yarattığı sorunu da irdelediği yazısını yayınlıyoruz.
***
Hurriyet.com.tr’deki haber ve yazılara gelen erişim engelleme kararları ürkütücü boyutta.
Çoğu yeterli incelemeye dayanmayan, dayanaksız, tutarsız ve de savunma bile alınmadan uygulanan yaptırımlar bunlar.
Engelleme kararlarıyla sadece yasaklanan linkler karartılmış olmuyor, dijital mecradaki basın ve ifade özgürlüğüne müdahale bir dilekçe verme kolaylığına indirgeniyor. Maalesef bu durum medya tarafından da sessizce kabulleniliyor, sürekli artan engelleme kararları da giderek sıradanlaşıyor.
Her hafta, “Haftanın engellenenleri” bölümünü hazırlamamın amacı da bu sıradanlaşmaya itiraz etmek, medya ve okurların dikkatini çekmek. Hürriyet dışındaki medyaya gönderilen kararlara ulaşamadığım için yazamıyordum.
CHP Bilgi ve İletişim Teknolojileri Genel Başkan Yardımcılığı’nın hazırladığı “Türkiye’de internete erişim sorunu” raporunda Youtube, Twitter, Facebook, Dropbox, Wikipedia ve sosyal medya yasakları ayrıntılı olarak incelenmiş. “Dolaylı sansür” ve “internete erişim hakkının ihlali” olarak nitelendirilen erişim engellemelerine de geniş bir bölüm ayrılmış.
CHP, erişim engellemelerinin sayılarına ilişkin sorularına Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanlığı’ndan (BTK) yanıt alamamış. Türkiye’de en çok içerik kaldıran ve link engelleyen de bu kurum. Katalog suçları oluşturduğu hususunda “yeterli şüphe bulunan yayınlarla ilgili olarak” savcılar ve mahkemelerden gelen engelleme kararlarını BTK uyguluyor.
Bununla da kalmıyor, çocukların cinsel istismarı, müstehcenlik ve fuhuş şüphesi bulunan sitelerle ilgili olarak da kurum başkanının resen engelleme yetkisi bulunuyor. Başkan, Başbakanlık veya ilgili bakanlıklardan gelen “gecikmesinde sakınca bulunan hallerde milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi ve genel sağlık” gerekçesiyle talep edilen içeriğin çıkarılması veya erişim engelleme kararlarını da uyguluyor.
BTK açıklamayınca tablonun büyük parçası eksik kalıyor.
Erişim Sağlayıcıları Birliği’nin verdiği sayılar bile durumun vahametini gözler önüne seriyor. ESB de Sulh Ceza Hâkimlikleri ve kamu kurumlarının engelleme kararlarını uygulayan kuruluş. CHP’nin, ESB’den aldığı sayısal veriler şöyle:
- 1 Aralık 2015’e kadar 1559, 31 Aralık 2016’ya kadar 18 bin 688 adres içerikten çıkarılmıştır. 31 Aralık 2017 itibarıyla ise 50 bin 186 adres içerikten çıkarılmıştır.
- 2017’ye kadar 158 bin 683 adrese işlem yapılmış; 31 Aralık 2015 itibarıyla 36 bin 603 adres, 31 Aralık 2016 itibarıyla 86 bin 351 adres engellenmekte iken, 31 Aralık 2017 itibarıyla 99 bin 952 adres engellenmiştir. 2017’de bakanlık ve kurumlardan 382 erişimin engellenmesi kararı gönderilmiştir.
Bu yılın sayıları eklenmeden bile yüz bini aşan içerik kaldırma ve erişim engellemeleri, internet ve dijital haberciliğin ne denli ciddi yasaklarla karşı karşıya olduğunu ortaya koyuyor. Biz gazeteciler bu durumun sıradanlaşmasına izin vermemeli, en azından engellemeleri duyurarak farkındalık yaratmalıyız.
Engellemeleri yazmak serbest
Sulh Ceza Hâkimliklerinden nihayet sevindirici bir haber geldi. Erişim engelleme kararını içeren bir habere erişim yasağı talebi reddedildi.
“Söyleşide doğrular söylenmiyorsa” başlıklı yazımda, Derya Bozovalı adlı işinsanının Hürriyet’te e-kobi sayfasında yayınlanan söyleşişinde doğruları söylemediğini aktarmıştım. Bozovalı da sözlerini kanıtlamaya çalışmak yerine Sulh Ceza Hâkimliği’ne başvurup yazıma erişim engellemesi getirilmesini sağlamıştı. Bozovalı, ilk engelleme kararına dayanarak aynı yazının yer aldığı dört web adresinin daha engellenmesi için yeni bir başvuruda bulundu.
İstanbul 8. Sulh Ceza Hâkimliği, üç adrese erişim engelleme kararını kabul ederken, birini reddetti. Hâkimliğin, engelleme isteğini “aynı içerikte olmadığı” gerekçesiyle reddettiği haber, Bianet internet sitesinde yayımlanmıştı.
“Bianet’in gazetecilik konulu makalesi erişime engellendi” başlığını taşıyan bu haberde, Derya Bozovalı’nın başvurusu üzerine benim yazımın yer aldığı 11 web adresine erişim yasağı getirildiği belirtiliyordu. (FB/HK)
