Uganda Parlamentosu'nun kadın milletvekillerinden oluşan bir heyet, dünyadaki kadın mücadelesi üzerine deneyim paylaşımı için çıktıkları yolculukta Uçan Süpürge Kadın İletişim ve Araştırma Derneği'ni ziyaret etti. İki ülkenin kadın politikaları üzerine konuşuldu.
Türkiye'deki kadın mücadelesi ile ilgili çalışmaları gözlemlemek isteyen heyetin ziyaretinde kadın örgütlerinin çalışma alanları, yürütülen projeler ve kadının durumu üzerine güncel durum aktarıldı.
Uganda Parlamentosu'nda "kadın kozası" dedikleri kadın komisyonunda çeşitli partilerden kadınlar bir araya gelip siyasetteki kadın katılımını teşvik etmek üzere çalışmalar yapıyor. Kadın vekiller, farklı ülkelerdeki kadın mücadelesi örneklerini ve tecrübelerini dinlemek üzere yurtdışı gezileri düzenliyor. Bu gezilerden birini de Türkiye'ye yapan heyetteki beş kadın vekilden ikisi iktidar partisinden. Diğer iki vekil parlamentoda muhalefet partisini temsil ederken, heyette bir de bağımsız milletvekili bulunuyor.
Parlamentoda kadın oranı yüzde 35
Uganda Parlamentosu'ndaki kadın oranı yüzde 35. Parlamentoda, 1995'ten bu yana kota uygulanıyor. Kota kadınların temsilinde çok etkili bir rol oynamış, böylece parlamentodaki kadın sayısında büyük bir artış sağlanmış.
İlk zamanlar, kadınları siyaset konusunda bilgisizlik olmakla suçlayan ve önyargı ile yaklaşan erkek parlamenterler, kısa sürede yanıldıklarını anlamış. Kadınlar, siyaset eğitim programlarında donanımlı birer politikacı altyapısına sahip olarak parlamentoya adım atmış. Öte yandan, kadın parlamenterlerin toplumun en kritik ihtiyaç alanlarından sağlık, eğitim gibi alanlara dair yakınlıkları halkın onları parlamentoda görmeye kolaylıkla alışmasını sağlamış.
Kadın milletvekillerinin Uganda Parlamentosu'nda üzerinde durdukları ağırlıklı sorunlar; kadınların ekonomik bağımsızlığını kazanması, siyasete hazırlanması, kadın haklarının teşvik edilmesi ve kadının sağlık/eğitim alanına erişimi.
Vekillerin çoğunun dört ve üzeri çocuğu var
Ülkede, mecliste bulunan kadın milletvekillilerin birçoğunun dört ve üzeri çocuğu var. Bu geleneksel yapının sürdürülmesi, yasalarla destekleniyor. Doğum sonrası sağlık düzenlemeleri ve çalışma şartları iyileştirilmiş durumda.
Çocuk dünyaya geldikten sonra 60 gün hem anneye hem babaya paralı izin veriliyor. Ülkede kreşler yaygın. Bu da kadınların hamilelik sonrası çalışma yaşamına adaptasyonunu kolaylaştırıyor.
Ülkede temel öğretim ücretsiz ve zorunlu masraflar devlet tarafından karşılanıyor. Üniversite için ise aynı iyimserlikte bir tablo çizmek güç. Parası olmayan ya da burs kazanamayan öğrenciler eğitim hakkından mahrum kalıyor. Kız çocuklarının okullaşması da özel olarak teşvik ediliyor.
Kadınlarda HIV çok yaygın
Uganda'nın 33 milyonluk ve sürekli yükselen bir nüfusa sahip oluşu ülkenin en önemli problemlerinden. Bunun yanında 2009 yılında getirilen düzenlemeyle yasaklanan "kadın sünneti" de hâlâ belli bir kesimde görülüyor.
Ülkenin yüzde 12'sini oluşturan Müslümanlar arasında çokeşlilik yaygın. Bunu engellemek için henüz hiçbir yasal düzenleme yapılmış değil. Ülkede özellikle kadınlarda yaygınlaşmış bir HİV problemi de söz konusu.
Benzer problemler ve başarılar
Türkiye ve Uganda üzerine kadın mücadelesi ve kadın sorunları ekseninde geçen bu ziyarette benzer sorunların iki ülkenin de mücadele ettiği alanlar olduğu ortaya koyuldu. Uganda'da göçebe halklarda yaygın olan kadın sünneti, Türkiye'de de başka bir biçimiyle bakirelik üzerinden kadına yönelen baskıya dönüşüyor. Erken evlilikler ve namus cinayetleri iki ülkenin ortak kadın sorunlarından.
Milletvekilleri ziyaretlerinin sonunda, hükümetlerin kadın örgütlerine ve kadın çalışmalarına desteğine dikkat çekerken, yasaların pratikte karşılık bulamamasının, kadın mücadelesini sürekli en başına sürüklediği vurguladı. (ÇT)
