Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Halkların Demokratik Partisi (HDP) Milletvekili Filiz Kerestecioğlu’nun Bomonti Bira Fabrikası’nın yıkılmasına ilişkin verdiği soru önergesini yanıtladı.
Kurum cevabında, ortadan kaldırma gibi bir durumun söz konusu olmadığını, yapı üzerinde yeniden ihya edilerek güncel ihtiyaçlara göre işlevlendirme olduğunu belirtti.
“Ortadan kaldırma söz konusu değil”
Hürriyet’te yer alan habere göre, Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, önergeye verdiği yanıtta özetle şunları aktardı:
“Konuya ilişkin alınan ilgili Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararları incelendiğinde; söz konusu yapılara ilişkin Rekonstrüksiyon Projesi onaylandığı yani yıkarak ortadan kaldırılma gibi bir durumun söz konusu olmadığı gibi bahse konu yapıların yeniden ihya edilerek güncel ihtiyaçlara göre işlevlendirilmesinin amaçlandığı anlaşılmaktadır.
“Mahkemelerce verilmiş herhangi bir yürütmeyi durdurma veya iptal kararı olup olmadığı hususu Avrupa Yakası Milli Emlak Dairesi Başkanlığına ve İstanbul 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kuruluna sorulmuş olup alınan cevabı yazılarda bahse konu parsellere ilişkin Mahkemelerce verilmiş herhangi bir yürütmeyi durdurma veya iptal kararının bulunmadığı ifade edilmiştir.
“Yanan ve Yıkılan Yapılar Formları İl Müdürlüğümüzce düzenlenmiş İstanbul 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 15 Mart 2019 tarihli karar eki Rekonstrüksiyon projesi incelendiğinde; sergi salonu, sanat atölyeleri, kitap-cafe, kütüphane, mescid vb. alan kullanımlarını içeren Kültür Merkezi olarak projelendirildiği anlaşılmaktadır.”
Kerestecioğlu: Davalar sürerken yıkım belgesi hazırlandı
HDP Milletvekili Filiz Kerestecioğlu, Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un yanıtlaması istemiyle verdiği soru önergesinde şunları kaydetmişti:
“Hazine malı olan Bomonti Bira Fabrikası ve çevresi, ‘korunması gereken kültür varlığı’ olarak tescillenmiştir. Ne var ki buna rağmen, Bomonti Bira Fabrikası 2009 yılında ihaleye çıkarılmış, geriye sadece birkaç bina kalmıştır.
“Neden İstanbul’un geriye kalan sayılı endüstriyel miras yapılarından olan Bomonti Bira Fabrikası binaları yıkılarak kentteki izleri silinmektedir? Binalar hakkındaki dava sürerken hazırlanan yıkım belgesi hukuka uygun mudur? 1890 senesinde inşaa edilen ve Osmanlı döneminin ilk modern bira yapımının gerçekleştiği Bomonti Bira Fabrikasının Diyanet İşleri Başkanlığına devredilmesinin gerekçesi nedir?”
Bomonti'de yıkım
Bomonti Bira Fabrikası ve çevresi, İstanbul 1 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından "korunması gereken kültür varlığı" olarak tescillenmiş bir alan. Ancak buna rağmen Bomonti Bira Fabrikası 2009'da ihaleye çıkarıldı ve geriye sadece ek binalar kaldı.
Ek binaların bulunduğu alan daha sonra Diyanet’e devredildi. Yapıların yıkılması, yerlerine mescit, yurt ve otopark yapılması planlarına karşı açılan iptal davaları devam etmesine rağmen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı binaları yıkmak için bir "yıkım belgesi" düzenledi.
Tarihi ve endüstriyel bir yapı olan, aynı zamanda Türkiye'deki ilk bira fabrikası olma özelliği de taşıyan Bomonti Bira Fabrikası'nın akıbetinin ne olacağına dair ise henüz bir netlik yok. Ancak ilk aşamada yapılan açıklamalara göre, içerisinde mescit, yurt ve otopark barındıran dini kültür merkezi olması bekleniyor.
Bomonti Bira Fabrikasıİstanbul'un önemli simgelerinden olan Bomonti Bira Fabrikası, Osmanlı Devleti'nde II. Abdülhamit döneminde, 1890'da Feriköy'de kuruldu. İsviçreli Adolf ve Walter Bomonti kardeşlerin üretim imtiyazı alarak kurdukları Bomonti Bira Fabrikası'na 1930'lardaki milleştirme süreciyle 1938'e kadar üretim izni verildi. Bu sırada semt, Bomonti'den sonra açılan bir çikolata fabrikası ve bir buz fabrikasıyla birlikte bir sanayileşme dönemine girdi. 1928'de Meşrubat İnhisarı kurularak ihaleye çıkarıldı ve verilen izin bitmeden önce bir yıl Polonyalı bir şirketin yönetimine giren fabrika 1934'te İçi Tekeli Türk AŞ'ye veridi. Bomonti artık "tekel" olarak anılmaya başladı. Tekel'e geçişinin ardından Pilsener ve "Türk Birası" adı altında üretime devam edildi. İstanbul'un bir semtine adını vermekle kalmayarak açtığı bira bahçeleriyle de bir geleneği başlatan marka olarak tarihe geçen fabrika, 1930'lu yıllarda İstanbulluların hizmetine açılan Bomonti Bira Bahçesi ile bu hizmeti 1950'li yıllara kadar sürdürdü. Fabrika ise Tekel şartlarının yumuşatılmasının ardından 1967'de İzmir'de 1969'da İstanbul'da Cumhuriyet döneminin ilk özel bira fabrikaları kurulunca pazar payını yitirmeye başladı. Bomonti adının kullanılmasının kaldırılmasından sonra, uzun yıllar "Tekel Birası" adı altında üretimini sürdüren fabrika 1976'da 37 milyon litre üretime ulaşırken, 1991'de üretim durduruldu ve fabrika boşaltıldı. Diyanet'e devriFabrika 1998'de İstanbul 1 No'lu Kültür Koruma Kurulu tarafından “korunması gereken kültür varlığı” olarak ilan edildi. Eylül 2019'da İstanbul 2 No'lu Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Hazine Maliyesi’ne ait Bomonti Bira Fabrikası'nın birer parçası olan “Eski Malt Binası”, “Eski Silo”, “Eski Arpa Temizleme Binası” ve “Eski Kazan Dairesi” taşınmazlarının Diyanet İşleri Başkanlığı’na tahsisine onay verdi. Kurul, ayrıca 13 Haziran 2019'da aldığı kararla, "Topçu Kışlası" projesinin de mimarı olan Halil Onur’un tescilli yapıların bulunduğu alana ilişkin hazırladığı ve içinde mescit, yurt, sergi salonu ve katlı otopark bulunan projeyi de uygun bularak, söz konusu taşınmazların söküm ve yıkımına da izin verdi. |
(TP)
