AB Anayasası Nedir, Ne Değildir?
Kurallar kitabı
AB'nin değerlerini, siyasi hedeflerini ortaya koymanın yanı sıra, üye devletlerin iktidarlarını AB'ye devrettiklerini -tersinin geçerli olmadığını- açıkça belirtiyor.
Aynı zamanda, daha köklü bir tümleşmenin de önünü açıyor; bazıları bunun AB'yi bir süper devlet haline getireceğini öne sürüyor.
Anayasa, ancak bütün üye devletlerin -bazılarında referandum yoluyla- taraf olması halinde yasalaşacak.
AB Anayasası Üçgeni
* Yasama teklifleri, üyeleri AB devletleri tarafından seçilen Komisyon'dan geliyor.
* Yasama kararı, Konsey ve Parlamento'nun ortak kararıyla alınıyor.
* Konsey, 25 ülkenin hükümetlerinden oluşuyor. Parlamento üyeleriyse, doğrudan seçimle geliyorlar.
Süreci hızlandırma
Anayasa, 25 ülkelik birlikte tıkanmaların önüne geçmek için birçok önlem alıyor.
Konsey'deki birçok karar için gereken çoğunluğun miktarını düşürüyor. Oybirliği gereken konuların sayısını da düşürüyor.
Konsey için tam zamanlı bir başkan tanımlıyor. Bu sistemin, şimdiki dönüşümlü başkanlığa göre, daha fazla süreklilik sağlama olasılığına sahip.
Avrupa Komisyonu'nun üye sayısınıysa, 2014 yılından itibaren mevcudun üçte ikisine indiriyor.
Konsey'de oylamalar
Anayasa'ya göre, Konsey'de bir karar alınabilmesi için, 2009 yılından itibaren şu şartlar yeterli olacak:
* Üye devletlerin yüzde 55'i tarafından onaylanması (Bu devletler AB nüfusunun yüzde 65'ini temsil ediyor),
* Ya da, itiraz edenlerin sayısının dörtten az olması.
* Bazı kararlar yine de oybirliği gerektirecek.
Dış politika ve savunma politikası
Anayasa, AB'yi ortak bir dış politikayla bağlıyor; aynı zamanda ortak bir savunma politikası geliştirmek gerektiğini söylüyor.
Diplomatik ilişkileri ve dış yardımları koordine etmek üzere bir AB Dışişleri Bakanı pozisyonu, bir de diplomatik birim yaratıyor.
Ancak devletlerin dış politikaya oybirliğiyle onay vermeleri gerekiyor. Görüş ayrılığı durumunda -Irak konusunda olduğu gibi- bakanın bir hükmü olmuyor.
Anayasa, üyelerin savunmada işbirliğine katılmasına ya da işbirliğinde ayrılmasına olanak tanıyor. Aynı zamanda, AB devletlerinin silah satın almalarını koordine edecek bir birim de kurulacak.
Diğer anahtar özellikler
Anayasa:
* Ulusal parlamentolara, AB yasalarına itiraz etme konusunda daha çok olanak tanıyor; ancak meclislerin bu yasaları geri çevirme yetkileri olmayacak.
* Devletlerin yeni inisiyatiflere katılmalarına ya da bunlardan ayrılmalarına olanak sağlıyor -avroda olduğu gibi.
* AB Temel Haklar Şartı, ilk kez, AB hukukunun bir parçası oluyor.
* Üye devletlerin, doğrudan vergiler, dışişleri ve savunma politikalarıyla bütçe üzerindeki veto haklarını koruyor.
Siyasi tartışmalar
Siyasiler, Anayasa üzerinde - ne kadar değişiklik getirdiği, bunların iyi mi, kötü mü olduğu yönünde- sert tartışmalar yürütüyor.
Kimileri, Anayasa'nın Avrupa Birleşik Devletleri kurma fırsatının kaçmasına neden olduğunu söylerken, diğerleri de Anayasa'nın bizzat bunu gerçekleştirdiğini söylüyor.
Birçok şey, Anayasa'nın nasıl uygulandığına bağlı olacak. Örneğin, Avrupa Konseyi'nin başkanı, AB'nin tümleşmesi sürecinde yeni bir kuvvet de olabilir, göstermelik bir yönetici de.
Öte yandan, AB Temel Haklar Şartı'nın etkisi de, Avrupa Adalet Divanı'nın kararlarıyla bağlı olabilir.
Referandumlar
* Yürürlük kazanabilmesi için, 25 üye devletin tamamının Ekim 2006'ya kadar Anayasa'ya taraf olması gerekiyor.
* Seçmenlerinin hayır oyu vermesinin ardından, Fransa'da bundan sonra izlenecek yol belirsiz hale geldi.
* Ülke ikinci bir oylamaya gitmeye karar verebilir. Böyle bir karar alınmazsa, Anayasa mevcut haliyle yürürlüğe giremez.
* Metnin değiştirilmesi halinde, taraf olma süreci en baştan başlamak zorunda.
* BBC'nin kılavuz metnini Tolga Korkut Türkçeleştirdi.
AB Anayasası taslak metninin Türkçesi için tıklayın. (PDF belgesi, 1 MB)