İdlib'de Son 5 Gün
*Göçmenler akşam saatlerinde ateş yakarak ısınmaya çalışıyorlar. Fotoğraf: Ender Onur/ Edirne-AA.
İdlib'de birçok uzmana göre son haftalarda yaşananlar ve karşılıklı açıklamalar olacakların sinyalini veriyordu.
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, 19 Şubat günü partisinin grup toplantısında İdlib'te rejim güçlerine karşı askeri operasyonun her an olabileceğini söylemişti.
Rusya ve Suriye'den "Suriye'nin toprak bütünlüğü vurgusu yapılan" bu süreçte taraflar ödün vermedi. 27 Şubat'ta TSK askerlerinin bulunduğu bölgeye düzenlenen hava saldırısında 36 Türk askeri hayatını kaybetti. Peki uluslararası basında da birinci sırada yer alan saldırı haberinin ardından neler yaşandı?
27 ŞUBAT PERŞEMBE AKŞAMI
İlk haberler ve erişim engeli
27 Şubat akşamı önce sosyal medyada uluslararası kaynaklardan ve İdlib gözlemcilerinden bir saldırı olduğuna dair haberler geldi.
Hemen ardından NetBlock raporuna göre, Twitter, Facebook ve Instagram'a erişim tamamen, mesajlaşma uygulaması WhatsApp ile video paylaşım sitesi Youtube'a kısmen engellendi.
28 ŞUBAT CUMA
Ardı ardına açıklamalar
Türkiye kamuoyu saldırı ve hayatını kaybeden askerlerle ilgili daha net bilgilere 28 Şubat sabah saatleri itibarıyla ulaşmaya başladı.
İlk açıklamalar hükümet cephesinden Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve AKP Sözcüsü Ömer Çelik'ten geldi.
Çelik, CNN Türk canlı yayınında "NATO ülkesi saldırıya uğruyor. NATO kuruluş amaçlarına uygun olarak gerekeni yerine getirmelidir" dedi.
NATO acil toplandı ancak toplantıdan sadece kınama kararıyla çıkıldı.
ABD Dışişleri Bakanlığı ise, İdlib'deki saldırıyı kınayarak, "NATO müttefiki Türkiye'nin yanındayız ve Esed rejimi, Rusya ve İran destekli güçlerini bu alçak saldırılara derhal son vermeye çağırıyoruz" açıklamasını yaptı.
Rusya: Orada olmamalıydılar
Gözler bölgede Suriye yönetimine destek veren Rusya'daydı, Rusya'dan yapılan ilk açıklamada saldırının Rusya tarafından düzenlenmediği vurgulandı ancak dikkat çeken şu detay yer aldı:
"Türk makamları tarafından verilen bilgiye göre, Türk askerlerinin söz konusu bölgede olmamaları gerekiyordu."
Rusya Parlamentosunun bir üst kanadı olan Federasyon Konseyi'nin Dışişleri Komitesi Başkan Yardımcısı Cabarov, son yaşananların ardından Rusya ve Türkiye askerleri arasında "tehlikeli bir çatışma tehdidi ortaya çıktığını" söylerken, dünya basını Rusya ve Türkiye ilişkilerine dikkat çekti.
Erdoğan gün boyu konuşmadı
Gelişmeler yaşanırken Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan basın karşısına çıkmadı, herhangi yazılı ya da sözlü bir açıklama gelmedi.
Erdoğan'dan Putin'e telefon
Erdoğan'ın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı telefon görüşmesi Cumhurbaşkanlığı İletişim Danışmanı Fahrettin Altun tarafından açıklandı.
"Mutabakat uygulansaydı..."
Rusya basınına göre Ankara Moskova'yı aradı ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov şöyle dedi:
"Eğer Moskova ile Ankara arasındaki mutabakatlar tamamen uygulansaydı, Türk askerlerin ölmesi gibi trajedilerden kaçınmak mümkün olabilirdi."
"Mülteci kartı" oynandı
Erdoğan'ın Avrupa Birliği'ne yönelik konuşmalarda sık sık söylediği "kapıları açarız" uyarısı da o sabah gerçekleşti.
Türkiye'nin Avrupa'ya mülteci geçişine izin verdiği haberleri üzerine mülteciler, bulundukları yerlerden Avrupa'ya ulaşmak için harekete geçti.
İstanbul'dan Edirne'ye otobüsler kaldırılırken, Ege'de botlarla yola çıkan kimi mülteciler Midilli Adası'na geçmeye, tehlikeli yolculuklarına başladı.
29 ŞUBAT CUMARTESİ
Erdoğan ilk kez konuştu
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul'da "İstanbul Milletvekilleri Buluşması" programı kapsamında açıklamalarda bulundu.
İdlib'deki saldırı ile ilgili açıklamalarda bulunan Erdoğan, hayatını kaybeden askerlerin sayısının 36'ya çıktığını belirtti.
Erdoğan, mültecilerle ilgili "Ne dedik aylar önce? 'Eğer bu böyle giderse biz kapıları açmak zorunda kalacağız.' Rahatsız oldular. İnanmadılar bizim bu söylediğimize. Biz de dün ne yaptık?" dedi.
Kılıçdaroğlu'na: Ben seni ne arayayım
Konuşmasında gezi direnişine değinen Erdoğan, hayatını kaybeden asker sayısının 36 olduğunu açıkladı ve muhalefet lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nu eleştirdi:
"Dün gün boyu liderlerle görüşmelerimiz oldu, ana muhalefetin başı hariç. O, arama lütfunda bulunmadı. Neymiş ben onu arayacakmışım. Ben seni ne arayım ya, dünya bizi arıyor, sen de bizi ararsın."
Kılıçdaroğlu: Cenazeler defnedilmeden...
CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu partisinin grup toplantısına gelişinde cevaben şunları söyledi:
"Cenazeler defnedilmeden bu nasıl bir konuşmadır? Daha cenazeler defnedilmeden, daha acılar, yaralar sarılmadan bu nasıl kahkahadır? Nasıl kabul edeceğiz bunları? Neyin nesidir, hangi amaçla yapıyorlar bunları? Derdi benim. Arkadaş, benden ne istiyorsun sen? Yüreği yanık bir insanım."
Mülteciler soğukta kapılarda bekledi
Sınırlara giden mülteci sayısı onbinlere ulaştı. Uluslararası Af Örgütü "Yunanistan ve Bulgaristan, koruma arayan insanların topraklarına girmesini temin etmeli" açıklamaları yaptı.
Geceyi sınırda geçiren mülteciler yaktıkları ateşin etrafında ısınmaya çalıştı. Tampon bölgede bekleyen mültecilerle, Yunan güvenlik güçleri arasında gerginlik yaşandı. Yunan askerleri mültecilerin geri çekilmeleri için zaman zaman biber gazı ve ses bombası attı.
1 MART PAZAR
BM: Mülteciler küresel bir sorundur
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada 76 bin 358 mültecinin Edirne üzerinden Avrupa geçtiğini söyledi.
BM 74. Genel Kurul Başkanı Bande, Suriyeli mülteciler krizine dair "Küresel bir sorundur. En iyi çözüm Suriye halkını bu duruma getiren savaşa siyasi bir çözüm bulmak ve Türkiye'ye destek vermektir" dedi.
G9 Gazetecilik Örgütleri Platformu ve RSF Türkiye Temsilcisi Önderoğlu, iki gün içinde gözaltına alınan Mezopotamya Ajansı, Rudaw ve Sputnik Türkiye çalışanlarının serbest bırakılmasını istedi.
2 MART PAZARTESİ
Gazeteci Ioanna Kleftogianni ile araştırmacı Nagehan Uskan, Midilli adasındaki durumu bianet'e anlattı: "Mülteciler Türkiye'ye dönemiyor, Midilli'ye çıkamıyor; bazıları botların içinde denizde öylece bekliyorlar. Sıkışmış durumdalar..."
ABD: Destek yok
ABD Savunma Bakanı Mark Esper, İdlib'de Türkiye'ye hava desteği sağlamayacaklarını açıkladı.
Trump yönetiminin Türkiye'ye insani yardım teslimatını artırmak istediğini dile getiren Esper, ABD yardımının hava desteğini içerip içermediği sorusuna "Hayır" dedi.
Merkel: Memnuniyetsizlik mültecilerle gösterilemez
Almanya Başbakanı Angela Merkel, Ankara'nın Brüksel'den daha fazla destek beklemesinin anlaşılabilir olduğunu, ancak bu memnuniyetsizliğin mültecilerin üzerinden gösterilmesini kabul edilemez bulduğunu belirtti.
AB: Kimse şantaj yapamaz
Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, ülkesinin bir ay boyunca sığınma başvurularını durduracağını açıklarken, Avrupa Birliği'nin Göçten Sorumlu Komiseri Dimitris Avramopulos, Türkiye'nin sınırlarını mülteci geçişlerine açmasıyla ilgili "Kimse AB'ye şantaj yapamaz, yıldıramaz" dedi.
AKP Sözcüsü Ömer Çelik, Milli Savunma Bakanı Rusya'yla karşı karşıya gelmek gibi bir niyetlerinin olmadığını ifade ederken, Oktay, Türkiye'nin sınırlarında "terör devleti" oluşturulmaması için mücadele verdiklerini söyledi.
Erdoğan: O başlar da kalmayacak
Erdoğan ikinci kez, "Bizim acı yaşanmaması konusundaki hassasiyetimizi zafiyet veya çekingenlik olarak görenlere gerçek gücümüzü göstermeye daha yeni başlıyoruz" diye konuştu.
"Türkiye'nin belirlediği sınırların dışına çıkmazlarsa bir süre sonra omuzlarının üzerinde o başlar da kalmayacak" ifadelerini kullandı.
Sınırlarla ilgili ise "Kapıları kapatın diyorlar, o iş bitti" açıklaması yaptı.
Sosyal medya paylaşımına tutuklama
İdlib operasyonuna dair sosyal medya paylaşımı yapan bir kişi tutuklandı; 43 kişi hakkında adli işlem yapıldı.
Bir sonraki kritik tarih
Gözler şimdi 5 Mart'ta Rusya'da gerçekleşecek Erdoğan ve Putin görüşmesinde.
(PT)