Sokak hayvanları denek olarak laboratuvara gönderilebilecek

* Fotoğraf: Pixabay

Haberin İngilizcesi / Kürtçesi için tıklayın

Deneye Hayır Derneği, Hayvan Deneyleri Yönetmelik Taslağı’nın tüm muhataplarla birlikte görüşülerek gerekli düzeltmelerin yapılması için change.org’da imza kampanyası* başlattı. 

Dernek, kampanyaya ilişkin açıklamasında 2021’de revize edilen 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’nun çoğu maddenin yanında Hayvan Deneyleri maddesiyle de bir hayal kırıklığı yarattığını söyledi.

Açıklamada, 2014’teki değişiklik sürecinde “sokak veya bakımevlerindeki hayvanlar üzerinde hiçbir koşulda deney yapılamaz” cümlesinden sonra “bir istisna olmayacak” ibaresinin eklendiğini ancak aynı yasama yılında kanunlaşmadığı için bu tasarının kadük olduğu hatırlatıldı. “2021’deki revizyondan beklentimiz, benzer bir ibarenin konulmasıydı ancak bu yapılmadı” denildi.

Ocak 2022’de Tarım ve Orman Bakanlığı’nın hazırladığı ve HAYKURDER’in kamuoyuna duyurduğu Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik taslağında da sokak ve bakımevlerindeki hayvanların denek olarak laboratuvarlara gönderilmesinin yasaklanmadığı belirtildi.

HADMEK üyelerinde değişikliğe tepki

Söz konusu taslakta, hayvan deneylerini denetleyen ve düzenleyen en üst merci olan Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu’ndan (HADMEK) Türk Veteriner Hekimleri Birliği, Türk Tabipleri Birliği ve hayvanları koruma alanında çalışan dernek temsilcinin çıkarıldığını hatırlatan Deneye Hayır Derneği şunları söyledi:

“HADMEK’in yetkileri daraltılarak, yerel etik kurullara daha fazla serbestlik tanınıyor, gizlilik ilkesi gibi maddelerle bilgi edinme hakkımız kısıtlanıyor. Her yıl ortalama 270 bin (yani her gün ortalama 740) hayvanın deneylerde kullanıldığı ülkemizde, yeni düzenlemelerle hayvan kullanılmayan bilimsel alternatif yöntemlere daha fazla yönlendirme yapılması gerekirken, deneyleri daha da serbestleştiren düzenlemeleri kabul etmemiz mümkün değildir.

“Bakanlığın sadece seçtiği kişilere gönderip görüş istediği, hayvanları koruma alanında faaliyet gösteren ve konunun birincil muhataplarından olan sivil toplum örgütlerini ise zaten yok saydığı yönetmelik taslağı, uygulamada hayvanların aleyhine birçok sorun içermektedir.”

Taslakta ne vardı?

Hayvanları Koruma Kurtarma ve Yaşatma Derneği (HAYKURDER), 3 Şubat'ta yaptığı açıklama ile Tarım ve Orman Bakanlığı’nın kamuoyundan ve sivil toplum kuruluşlarından (STK) gizli bir çalışma yürüterek Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelikte değişiklik için hazırlık yaptığını duyurdu.

HAYKURDER’in açıkladığı detaylara göre, Bakanlık bu yönetmelik ile Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulunda (HADMEK) yapısal değişikliğe gidiyor ve hayvanseverlerin bütün itirazlarına rağmen deney için hayvan yetiştiren bir dernek olarak bilinen Laboratuvar Hayvanları Bilimi Derneğini kurulda göreve atıyor.

Aynı zamanda üye sayısı 15’e düşürülerek hayvan sağlığına yönelik meslek birliği olan Türk Veteriner Hekimleri Birliğini ve TÜBİTAK temsilcisini de HADMEK’ten çıkarıyor. Türk Tabipler Birliğinin kuruldaki üyeliğini ise sonlandırıyor. 

Bir değer öne çıkan detay ise hiç uygulanmamış olan ve yargıya konu edildikten sonra yargı kararıyla kesinleşen hayvanları koruma alanındaki STK temsilcisi üye kontenjanının da kaldırılıyor olması. Yani kurulda yarısı bakanlık bürokratı, geri kalan yarısı da bakanlığın seçeceği hayvan deneyi yapan ilgililer kalıyor.

Sokak ve bakımevlerindeki hayvanların üzerinde deney yapılmasına ilişkin maddede ise şu ifadeler yer alıyor:

"Kedi, köpek gibi evcil türlerin sokakta başıboş olanları, deneylerde kullanılmaz. Ancak, hayvanların sağlık ve refahı ile ilgili çalışmalara ihtiyaç duyulması, çevre, insan ve hayvan sağlığına karşı ciddi tehlike oluşturması ve çalışmanın amacının sadece başıboş hayvan kullanılarak gerçekleştirilebileceğine dair bilimsel gerekçeler sunulması hallerinde bu hayvanlar deneylerde kullanılabilir."

Bakanlık, HAYKURDER'in taslak metni açıkladığı günden bugüne konunun doğruluğu veya yanlışlığına olduğuna dair herhangi bir açıklama yapmadı.

(TP)

* Kampanyaya imza vermek için tıklayın

* Yönetmeliğin tam metnine ulaşmak için tıklayın

* Yönetmeliğin eski ve yeni halinin karşılaştırması için tıklayın