Sayılarla Türkiye'de ifade özgürlüğü

Fotoğraf: Hikmet Adal / bianet

Haberin İngilizcesi / Kürtçesi için tıklayın

Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü (RSF), Türkiye Temsilcileri Erol Önderoğlu ile birlikte Türk Tabipleri Birliği (TTB) Başkanı Şebnem Korur Fincancı ve yazar Ahmet Nesin’in beraat ettiği Özgür Gündem davasının beraat kararının bozulmasının ardından 3 Şubat’ta yeniden başlayacak yargılama öncesinde Türkiye'de basın özgürlüğünün durumunu sayılarla anlatan bir açıklama yayınladı.

Örgüt, yerel ortak bianet'in yardımıyla derlenen rakamların, Temmuz 2016'daki başarısız darbe girişiminden bu yana uygulanan baskının boyutunu gösterdiğini ifade etti. Ayrıca Türkiye'de medyanın yüzde 90'ının hükümete yakın iş insanlarının kontrolünde olduğunu aktardı.

RSF’nin aktarımıyla sayılarla Türkiye’de basın ve ifade özgürlüğünün durumu şöyle:

200

* Türkiye'de son beş yılda 200'den fazla gazeteci ve medya çalışanı hapsedildi. On üçü hala tutuklu. Türkiye, dünyanın önde gelen gazeteci hapishanelerinden biri olmaya devam ediyor.

48

* 2020’de toplam 48 gazeteci gözaltında en az bir gün geçirdi. Tutuklanmalarının nedenleri arasında Suriyeli mültecilerin akıbetine atıfta bulunmak, hükümetin Covid-19 salgınını nasıl ele aldığını araştırmak veya Kürt meselesini haber yapmak da var.

27 buçuk yıl

* Bu, Türkiyeli bir gazetecinin aldığı en uzun hapis cezalarından biri. Cumhuriyet gazetesinin eski yazı işleri müdürü Can Dündar, 23 Aralık 2020'de casusluk yapmak ve terör örgütüne yardım etmek suçlamasıyla 27 buçuk yıl hapis cezasına çarptırıldı.

* 2016'da bir cinayet teşebbüsünün hedefi olduğu için Almanya'da yaşayan Dündar, gıyaben yapılan yargılamada hapis cezasına çarptırıldı.

Dündar’ın yargı sorunları, Suriye’deki İslamcı gruplara Türkiye’nin silah teslimatlarıyla ilgili bir haber yayınlamasıyla başladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Haberi yapan bedelini ağır ödeyecek, öyle bırakmam onu" demişti.

71

* Silivri Cezaevi’nde tutulan en yaşlı gazeteci olan Ahmet Altan'ın yaşı. Kardeşi Mehmet Altan ve bir başka gazeteci Nazlı Ilıcak 2018'de aldığı ömür boyu hapis cezalarının Temmuz 2019'da Yargıtay tarafından bozulmuş olmasına rağmen hala hapisteler.

Temmuz 2016 darbe girişimine sempati duymakla ve “televizyonda bilinçaltı mesajlar yaymakla” suçlandılar.

63

* Bu, Ağustos 2014'te Recep Tayyip Erdoğan'ın Cumhurbaşkanı seçilmesinden bu yana Türk Ceza Kanunu’nun 299. maddesi uyarınca “cumhurbaşkanına hakaretten” suçlu bulunan gazetecilerin sayısı.

128 bin Euro

* Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 2016'da yaklaşık bir yıl boyunca keyfi olarak hapiste tutulan sekiz Cumhuriyet gazetecisi çalışanına toplamda bu tazminatın ödenmesine hükmetti.

10 Kasım 2020'de yayınlanan bu karar, AİHM’nin Türkiye hakkında verdiği ilk karar değildi. AİHM geçtiğimiz beş yıl içinde Türkiye’yi gazetecilere toplam 234 bin 760 Euro tazminat ödemeye mahkum etti.

154

* Türkiye, RSF'nin 2020 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'nde 180 ülke arasında 154. sırada yer alıyor.

139

* Türkiyeli gazeteciler son beş yılda en az 139 fiziksel saldırının hedefi oldu. Sadece 2020'de en az 18 gazeteci saldırıya uğradı.

160

* En az 160 medya kuruluşu kapanmaya zorlandı. 2016 darbe girişiminin ardından alınan olağanüstü hal tedbirleri, sadece darbe girişiminin beyni olan Fethullah Gülen'e sempati duyduğu düşünülen medyayı kapatmak için değil, aynı zamanda IMC TV ve Hayatin Sesi TV gibi sol ve Kürt medyayı susturmak için de kullanıldı.

Bu medya kuruluşlarının her ikisi de, yayın hayatlarına devam etmelerine izin verilmesi için yaklaşık beş yıldır yasal mücadele veriyor.

Yüzde 90

* Bu, günümüzde hükümet yanlısı iş insanları tarafından kontrol edilen Türkiye’deki medya kuruluşlarının yüzdesi.

1.358

* Bu sayı, Cumhurbaşkanı Erdoğan, oğlu Bilal Erdoğan, damadı Berat Albayrak, hükümet yanlısı iş insanları veya politikacıların taleplerine cevaben yerel sulh hakimleri tarafından verilen kararlar üzerine 2020’de silinen internet haberlerinin sayısıdır.

3 bin 436

* Son beş yılda basın kuruluşlarından toplam 3 bin 436 gazeteci kovuldu. 2020'de kovulan gazeteci sayısı 215'ti.

276

* Bu, kritik gazetelerin 2020 boyunca resmi reklam almalarının engellendiği ve hayatta kalmak için ihtiyaç duydukları gelirden mahrum bırakıldığı günlerin sayısıdır.

TIKLAYIN - BİA Medya Gözlem 2020: Bu medya özgürlüğüne ağzımız açık kaldı!

TIKLAYIN - 2020 Dördüncü Çeyrek - Basın Açıklaması
TIKLAYIN - 2020 Dördüncü Çeyrek - Tam Metin
TIKLAYIN - 2020 Dördüncü Çeyrek - Düzenlemeler, Tepkiler, Hak Aramalar

(HA)