WEBİNAR DİZİSİ - 3
"Kürt Yayıncılığında Dergicilik"te sıra Hawar Dergisi'nde
Haberin Kürtçesi için tıklayın
IPS İletişim Vakfı/bianet'in Zan Enstitü ile birlikte düzenlediği ve 2 ay boyunca sürecek olan "Kürt Yayıncılığında Dergicilik" webinar dizisi, 17 Mart Çarşamba günü "Ulusal Kimlik İnşası ve Basın Bağlamında Hawar Dergisi" webinarı ile devam edecek.
17 Mart Çarşamba günü saat 19.00'da Zoom programı ve aynı anda bianet'in YouTube hesabı üzerinden canlı olarak yayınlanacak etkinlikte Ronayi Önen, 1932 yılında yayınlanmaya başlamış ve 1943'te de son sayısı yayınlanan Hawar dergisinin, ulusal kimlik inşasındaki rolünü anlatacak ve derginin ulusal basın bağlamında öneminden bahsedecek. Programda Serdar Şengül kolaylaştırıcılık yapacak. Programın dili Kürtçe'dir.
"Kürt Yayıncılığında Dergicilik" webinar dizisi, Kürt dergiciliğinin tarihini işleyerek, dergilerin Kürtlerin toplumsal, siyasal, kültürel yaşamına etkileri ve içerikleriyle ilgili tartışmalar yürütüyor.
3 Mart’ta Serdar Ay’ın "Türkiye’de Kürt Edebiyat Mücadelesinin Bir Yolu Olarak Dergiler" başlığı ile başlayan webinar dizisinde Adnan Çelik kolaylaştırıcılık yapmıştı. "2. Meşrutiyet Gölgesinde İlk Kürt Dergisi: Rojî Kurd"ün anlatıldığı ikinci etkinlikte ise Tahir Baykuşak konuşmacı, Serhat Bozkurt kolaylaştırıcı idi.
TIKLAYIN - Serdar Ay: "Dergiler Kürtler için kendilerini ifade etme aracıdır"
TIKLAYIN - Tahir Baykuşak: "Roji Kurd, Kürt kültürüne katkı sağlamıştır"
Ronayi Önen hakkında
Liseyi Mardin’in Derik ilçesinde okuyan Önen, Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nden mezun oldu. Farklı okul ve kurslarda İngilizce öğretmenliği yaptı. Yüksek lisansını İstanbul Bilgi Üniversitesi Kültürel İncelemeler Bölümü'nde yaptı, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nden de Doktora derecesini aldı. 2005 yılında İstanbul Kürt Enstitüsü’nden eğitmenlik sertifikası aldığından beri farklı mecralarda Kürtçe eğitmenliği ve aktivistliği yapıyor. 2009-2018 yılları arasında İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde Kürtçe Eğitmenliği yaptı. İstanbul Kürt Enstitüsü’nde Kürtçe ders kitapları hazırladı. Farklı dergilerde dil, kimlik, eğitim üzerine yazıları yayınlandı. Eserleri; Hînker, I,II,II (Kürtçe dil eğitimi serisi-Sami Tan ile birlikte) İstanbul: İstanbul Kürt Enstitüsü (2009-2021), 1990’larda Kürtler ve Kürdistan, Derleme Bülent Bilmez, Ayhan Işık ve Tahir Baykuşak ile birlikte İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları 2015, Kovara Hawarê û Rola Zimên a di Netewesaziya Kurdî de, İstanbul: Peywend, 2019.
Serdar Şengül hakkında
Siyasal antropoloji ve din antropolojisi alanında çalışmalar yütüyor. Kürt medreseleri, sömürge sonrası çalışmalar ve Kürt modernleşmesi alanında yazı ve çevirileri bulunuyor.
Hawar Dergisi hakkında
Osmanlı Devleti’nin son döneminde yetişmiş Kürt aydın, entelektüel ve siyasetçilerinin büyük kısmı Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş döneminde mevcut sınırları terk ederek yurtdışına çıktı. Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren bıçakla keser gibi son bulan Kürt yayıncılığı için 1945 yılına kadar en önemli merkez Suriye oldu. Burada yoğunlaşan Kürt aydınları, kaçmak zorunda kaldıkları memleketlerindeki acılı tabloyu dünyaya duyurmak, inkar edilen dilleri ve kültürlerini yaşatabilmek amacıyla çok sayıda yayın yaptılar. İsmini Hawar (İmdat) koydukları bu dergi yaşanan acıları dünyaya duyurmak amacıyla 15 Mayıs 1932’de Şam’da yayınlanmaya başladı. Latin harfleriyle yayınlanan ilk Kürt dergisi olan Hawar’ın yayın hayatına başladığı 15 Mayıs tarihi bugün Kürtler tarafından Kürt Dil Bayramı olarak kutlanmakta.
Celadet Ali Bedirhan’ın öncülüğünde kurulan Hawar dergisinde dönemin birçok Kürt aydını yazılar yazmıştır. Osman Sabri, Cegerxwîn, Nurettin Zaza, Kadrican, Kamuran Ali Bedirhan, Rewşen Bedirhan, Kadri Cemil Paşa bunlardan birkaçıdır. Çeşitli zorluklara rağmen 1943 yılına kadar 57 sayı yayınlanan Hawar, 15 Ağustos 1943 tarihinde çıkan son sayının ardından kapanmıştır. Kürt dili, kültürü, tarihi, coğrafyası, folkloru, müziği, sanatı üzerine yaptığı araştırmalar ve yazılarla bir ekol oluşturan Hawar, kendisinden sonra gelen yayınları da etkilemiştir.
Derginin ilk sayısında çıkış amaçlarını anlatan Celadet Ali Bedirhan dilin önemine vurgu yaparak şunları söylüyor:
"Hawar bilimin sesidir. Bilim ise insanın kendini tanımasıdır. Kendini tanımak kurtuluş ve güzelliğin yolunu açar. Kendini tanıyan herkes, kendisini tanıtabilir de. Hawar'ımız her şeyden önce dilimizin varlığını tanıtacak. Çünkü dil bizim temel varlık sebebimizdir. Hawar yeni doğandır ve bizim, Kürtlerin çocuğudur."
Webinara kayıt için tıklayınız
"Kürt Yayıncılığında Dergicilik" Webinar Dizisi"Kürtlerin süreli yayıncılıkta milat olarak kabul ettiği 22 Nisan 1898 tarihi, Mithat Mikdat Bedirhan'ın Kahire'de Kürdistan Gazetesi'nin ilk sayısı çıkardığı günü işaret eder. 122 yıllık süreli yayıncılık tarihinde Kürtler birçok gazete ve dergi çıkarmışlardır. Birden çok dil ve birden çok alfabenin kullanıldığı bu yayınlar, kapsadığı coğrafya açısından da hayli geniş bir alana yayılmıştır. Genellikle Arap, Latin ve Kiril alfabelerinde çıkarılan bu yayınlarda, yaygın dil olarak Kürtçe, Türkçe, Arapça ve Farsça kullanılmıştır. Yayınlar tek dilli olabildiği gibi çok dilli yayınlara da yaygın bir şekilde yer verilmiştir. Süreli yayınlar içerisinde Kürtler tarafından çıkarılan ilk dergi 1913 yılında İstanbul'da yayınlanan Rojî Kurd (Kürt Güneşi) isimli dergidir. Arap alfabesiyle Osmanlı Türkçesi ve Kürtçe olarak yayınlanan dergi dört sayı sonra kapanmış ve kısa bir süre sonra devamı niteliğinde Hetawî Kurd (Kürt Güneşi) dergisi çıkarılmıştır. Yine 1913 yılında Bangî Kurd (Kürt Çağrısı), 1918'de Jîn (Yaşam) gibi dergilerin okuyucu ile buluştukları görülmektedir. Cumhuriyet döneminde Kürtler ve Kürtçe üzerindeki yasaklar nedeniyle dergi çalışmalarının Suriye, Irak ve Sovyetler Birliği gibi ülkelerde yoğunlaştığı görülmektedir. Bu dönemde Kürt aktivizminin merkezi olan Suriye'de çıkan Hawar (1932) ve Ronahi (1942) dergileri önemli bir entelektüel birikimin ürünüdürler. Latin alfabesiyle yayınlanan ilk dergi olan Hawar, Kürtçenin geliştirilmesine büyük katkılar sunan yeni bir ekolü yaratılmasında oynadığı rol kadar, Kürt edebiyatı, folkloru, kültürüne dair yayınlarıyla da dikkat çekmiştir. 1945 yılında II. Dünya Savaşı'nın ardından kurulan yeni düzende Kürt dergiciliğinin yoğunlaştığı coğrafya öncelikle Avrupa olmuştur. Avrupa'ya yüksek tahsil yapmak amacıyla giden Kürt gençlerinin öncülük yaptığı yayıncılık faaliyetlerine 1960'lardan sonra siyasal sığınma amacıyla gelenlerin dahil olmasıyla çok sayıda dergi yayınlanmaya başlamıştır. Dünyada gelişen ulusal kurtuluş hareketlerine paralel olarak Kürtlerin yaşadığı dört ülkede de yoğun bir dergi faaliyeti gündeme gelmiştir. Genellikle siyasal hareketlerin propaganda amacıyla çıkardıkları siyasal dergiler döneme damgasını vurmuş olup, kullanılan dil ve alfabede farklılıklar söz konusu olmuştur. Örneğin Türkiye'de Kürtçenin kanunla yasaklanmış olmasından dolayı dergiler çoğunlukla Türkçe çıkarılmıştır. Kürt dergiciliğinin büyük ivme kazandığı yıllar 1990'lı ve 2000'li yıllar olmuştur. Türkiye'de Kürtçe yayın yasağının 1991 yılında kaldırılması bu açıdan önemli bir dönemeç olmuştur. Kürt yayıncılığının sadece gazetelerle değil; haber ajansları, radyo ve televizyon kanalları gibi araçlarla çeşitlendiği bu dönemde değişik konularda çok sayıda dergi yayın hayatına dahil olmuştur. Kültür, sanat dergilerinden; kadın, çocuk, karikatür, popüler kültür ve tarih dergilerine kadar sayısız dergi yayınlanmıştır. Her biri zamanının ruhunu, hafızasını, birikimini, entelektüel düzeyini, kültürünü, siyasal eğilimlerini, aktivitelerini, gelecek tahayyüllerini, topluma bakış açılarını, mücadele yöntemlerini ortaya koyması anlamında önemli bir kültür hazinesi olan dergiler, Kürt tarihinin kilometre taşlarının anlaşılması açısından da oldukça kıymetli bir yere sahiptir. Rojî Kurd'den bugüne uzanan zaman çizgisi içerisinde dergiler, Kürt siyasal, kültürel ve dilsel mücadelesinin vazgeçilmez unsurları olmuştur. Bu webinar serisi içerisinde Kürt dergiciliğin tarihi işlenerek; dergilerin Kürtlerin toplumsal, siyasal, kültürel yaşamına etkileri ve içerikleriyle ilgili tartışmalar yürütülecektir. Webinar Programı1- 3 Mart 2021 Çarşamba Saat 19:00 "Türkiye'de Kürt Edebiyat Mücadelesinin Bir Yolu Olarak Dergiler" Konuşmacı: Serdar Ay Moderatör: Adnan Çelik Dili: Kürtçe 2 - 10 Mart 2021 Çarşamba Saat 19:00 "II. Meşrutiyet Gölgesinde İlk Kürt dergisi Rojî Kurd" Konuşmacı: Tahir Baykuşak Moderatör: Serhat Bozkurt Dili: Kürtçe 3 - 17 Mart 2021 Çarşamba Saat 19:00 "Ulusal Kimlik İnşası ve Basın Bağlamında Hawar Dergisi" Konuşmacı: Ronayi Önen Moderatör: Serdar Şengül Dili: Kürtçe 4 - 24 Mart 2021 Çarşamba Saat 19:00 Soğuk Savaş’ın Gölgesinde Avrupa'da Kürt Mücadelesi: Siyasi ve Kültürel Ağların Yaratılmasının Bir Aracı Olarak Dergiler (1949-1971)" Konuşmacı: Adnan Çelik Moderatör: Derya Aydın Dili: Kürtçe 5 - 31 Mart 2021 Çarşamba Saat 19:00 "1990'larda Kürtçe Dergiciliği ve Rewşen Geleneği" Konuşmacı: Engin Sustam Moderatör: Namık Kemal Dinç Dili: Türkçe 6 - 7 Nisan 2021 Çarşamba Saat 19:00 "Kürt Yayıncılığında Dergi Haberciliği" Konuşmacı: Günay Aslan Moderatör: Ferid Demirel Dil: Türkçe 7 - 14 Nisan 2021 Çarşamba Saat 19:00 "Kürt Kadın Dergileri ve Dergiciliği" Konuşmacı: Rojda Yıldız Moderatör: Eda Bazancir Dili: Türkçe 8 - 21 Nisan 2021 Çarşamba Saat 19:00 "Vate Dergisi: Kırmançkî'nin okulu" Konuşmacı: Deniz Gündüz Moderatör: Canan Efe Dili: Kırmançkî (Zazakî) 9 - 28 Nisan 2021 Çarşamba Saat 19:00 "Kürt Dergiciliğinde Bir Uzun Soluk: Nûbihar" Sunum: Süleyman Çevik Moderatör: Ferid Demirel Dili: Kürtçe |
(SO)