2020'yi distopya yapan kelime: KORONAVİRÜS
.jpg)
*Fotoğraflar: AA.
Varlığından ilk kez 31 Aralık 2019'da haberdar olduk. Ancak o sıralar adını, türünü, etkilerini, bulaşıcılığını henüz bilmiyorduk. Dünyaya bu kötü yeni yıl gelişmesiyle ilgili ilk haberler "gizemli hastalık" başlıklarıyla duyuruldu.
İlerleyen aylarda bazı ülkelerde yapılan araştırmalar virüsün dünya çapında sanılandan daha önce dolaşımda olduğu ortaya koyacaktı.
Şimdi virüsten haberdar olduğumuz tarihten, hayatımızı değiştiren o altı ayın kronolojisine bakalım.
Çin, 31 Aralık 2019'da Dünya Sağlık Örgütü'ne (DSÖ/WHO) Hubey eyaletine bağlı Wuhan kentinde kaynağı bilinmeyen gizemli bir solunum yolu hastalığı tespit edildiğini bildirdi.
7 Ocak'ta DSÖ, hastalığın yeni tip bir koronavirüsten kaynaklandığını açıkladı. Virüse ilk olarak "2019-nCov" adı verildi.
Wuhan'da ilk ölüm gerçekleşti
11 Ocak'ta ilk ölüm Wuhan'da gerçekleşti. 13 Ocak: Çin dışındaki ilk vaka Tayland'da görüldü.
21 Ocak'ta ABD'de ilk Covid-19 vakası saptandı. Virüs, seyahat eden yolcular aracılığıyla birçok ülkeye yayılmaya başlıyordu.
23 Ocak'ta Wuhan karantina altına alındı. 24 Ocak'ta Avrupa ülkelerinde de ilk vakalar görülmeye başlandı.
30 Ocak'ta DSÖ "küresel acil durum" ilan etti. 31 Ocak'ta İngiltere, İtalya ve İspanya'da ilk vakalar görüldü.
Ölü sayısında SARS salgınını geçti
9 Şubat'ta yeni tip koronavirüsten ölenlerin sayısı 811'e ulaşarak hastalık SARS virüsündeki ölü sayısını geçmiş oldu.
11 Şubat'ta DSÖ, yeni tip koronavirüse "Covid-19" adı verildiğini duyurdu.
28 Şubat'ta DSÖ, Covid-19 için küresel risk seviyesini "yüksekten" "çok yüksek"e çıkardıklarını duyurdu.
Suudi Arabistan, Kabe'yi kapattı
6 Mart: Ölü sayısı her geçen gün artarken virüsün bulaştığı Suudi Arabistan'da virüse karşı Kabe ziyarete kapatıldı.
Mart ayının ilk 6 gününde İtalya'daki vaka sayısı 6 kat arttı.
19 Mart: ABD'nin Florida eyaletinde bulunan dünyaca ünlü Miami plajı kapatıldı.
DSÖ "pandemi" ilan etti
11 Mart'ın ilk saatlerinde Sağlık Bakanlığı, Türkiye'de ilk vakayı açıkladı. DSÖ yeni tip koronavirüsü "pandemi" (küresel salgın) ilan etti.
12 Mart'ta Türkiye'de ilk ve orta dereceli okullar ile üniversitelerde eğitime ara verildi.
13 Mart'ta algın nedeniyle ABD genelinde "ulusal acil durum" ilan edildi. 17 Mart'ta Avrupa Birliği (AB), üçüncü ülke vatandaşlarının üye ülkelere ve Schengen bölgesine yapacakları seyahatlere 30 günlük geçici kısıtlama getirdi.
Türkiye için karantina zamanı
21 Mart'ta Türkiye'de kapsamlı karantina tedbirleri uygulanmaya başlandı. 23 Mart'ta ise İngiltere karantina uygulamasına geçti.
24 Mart'ta Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) 2020 Tokyo Olimpiyatlarının gelecek yıla ertelenmesii kararını açıkladı.
ABD, Çin'i geride bıraktı
26 Mart'ta ABD'de görülen Covid-19 vakalarının sayısı Çin'i geçti. O tarihten bugüne ABD hala en çok vaka ve ölü sayısına sahip ülke.
İzlandalı bilim insanları ülkedeki vakalar üzerine yaptıkları incelemelerde 40 farklı koronavirüs mutasyonu buldu.
2 Nisan'da Covid-19 vaka sayısı dünya çapında 1 milyonu aştı.
TIKLAYIN - Gündüz Vassaf: Tarihi Biz Yazıyoruz Hastalık Değil
Türkiye'de ilk sokağa çıkma yasağı
11 Nisan'da İçişleri Bakanlığı'nın 31 ilde 48 saatlik sokağa çıkma yasağı kararının ardından vatandaşlar açık bakkal, market ve fırınlardan ihtiyaçlarını karşılamak üzere sokağa çıktı.
Kararın yasak başlamadan iki saat önce kararın duyurulması nedeniyle pek çok dükkanda uzun kuyruklar oluştu, sosyal mesafe aşıldı.
12 Nisan'da İçişleri Süleyman soylu Bakanı Soylu, "Hafta sonu sokağa çıkma yasağı kararının uygulanmasının sorumluluğu her yönüyle şahsıma aittir" dedi, istifa etti.
Bakan kararı açıklarken, "sayın cumhurbaşkanımızın talimatıyla" demişti. Soylu'nun istifası Cumhurbaşkanı tarafından kabul edilmedi.
Endonezya "hayaletli" çözüm buldu
Nisan ayında Endonezya'da bir köyde vatandaşların karantina kurallarına uyması için hayalet gibi giydirilen gönüllüler görev yapmaya başladı.
Yerel halktan Karno Supadmo, Reuters'a "Pocong göründüğünden bu yana aileler, özellikle çocuklar evlerinden çıkmıyor" dedi ve ekledi: "Akşam duasından sonra insanlar artık sokaklarda toplanmıyorlar da."
Yerel cami bekçisi Anjar Panca ise Jakarta Post'a bu girişimin halka virüsün ölümcül etkilerini hatırlattığını da söyledi.
Mayıs: "Normalleşme" adımları
Mayıs'ta bazı ülkeler karantina koşullarını hafifletmeye başladı. Hollanda'da ilkokullar 11 Mayıs'tan sonra açıldı. Polonya ise 4 Mayıs'tan itibaren otel ve alışveriş merkezlerini açtı.
1 Haziran: Türkiye'de şehirlerarası seyahat sınırlaması sona erdi. Restoran, kafe, pastahane, kıraathane, çay bahçeleri, dernek lokali, yüzme havuzu, kaplıca türü işletmeler belirlenen kurallar dahlinde saat 22.00'ye kadar hizmet vermeye başladı.
5 Haziran: Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ/WHO) Avrupa Bölgesi Direktörü Dr. Hans Kluge, ikinci dalga için Eylül ayını işaret etti.
10 Haziran: Türkiye'den yurtdışı uçak seferleri ilk olarak KKTC, Bahreyn, Bulgaristan, Katar ve Yunanistan'a başlatıldı.
Virüs bilinenden önce mi geldi?
19 Haziran: İtalya'da bilim insanlarının yaptığı atık su çalışması yeni tip koronavirüsün ülkeye aslında Aralık ayında giriş yaptığını öne sürdü.
Türkiye'de ölü sayısı 5 bini geçti
23 Haziran: Açıklanan rakamlara göre, Türkiye'de kadar 3 milyon 29 bin 635 test yapıldı. Covid-19 nedeniyle ölen kişi sayısı ise 5.001'e ulaştı.
25 Haziran: DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus şu açıklamayı yaptı: "Küresel salgının ardından normale dönemeyeceğiz, daha adil, daha yeşil ve iklim değişikliğini önlemeye yardımcı olacak yeni bir normal yaratmamız gerekiyor."
1 Temmuz: Türkiye'de düğün salonları 1 Temmuz'dan itibaren açıldı. İçişleri bakanlığının yayınladığı genelgede halay tamamen yasaklandı.
İkinci kez bulaşıyor mu sorusu
7 Temmuz: ABD Başkanı Donald Trump, ülkesinin Dünya Sağlık Örgütü'nden (DSÖ/WHO) çekildiğini Kongre'ye resmi olarak bildirdi.
12 Temmuz: Dünya Sağlık Örgütü koronavirüs vaka sayısında dünya genelinde günlük rekor artış kaydedildiğini açıkladı. Pazar günü 230 bin 370 yeni vaka tespit edildi. (Bu rekor ileride kırılacaktı.
17 Temmuz: DSÖ'nün Covid-19'a karşı mücadele ekibi lideri Kerkhove Covid-19'un bir kişiye ikinci kez bulaşıp bulaşmayacağı hakkında tam bir cevapları olmadığını, araştırmaların sürdüğünü söyledi.
11 Ağustos: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, COVID-19 virüsüne karşı geliştirilen ilk aşının tescil edildiğini, kızının da aşıyı vurdurduğunu açıkladı. Ancak bu aşı faz 3 aşamasını daha sonra tamamladığı için dünya çapında ilk aşı olarak kabul edilmedi.
Okullar için "seyrek eğitim" kararı
12 Ağustos: Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk, yeni eğitim-öğretim yılının 31 Ağustos'ta uzaktan eğitimle açılacağını, yüz yüze eğitime 21 Eylül'den itibaren aşamalı ve seyreltilmiş şekilde geçileceğini bildirdi.
13 Ağustos: Robert Koch Enstitüsü raporuna göre Almanya'da koronavirüse yakalanan hastaların yaş ortalaması nisan ayında 52 civarında seyrederken ağustos ayında yaş ortalaması 36'ya düştü.
13 Ağustos: Yeni Zelanda, en büyük şehri Auckland'ın tecrit altına alınmasından bir gün sonra 14 yeni Covid-19 vakası bildirdi.
TTB: Hasta sayısı açıklananın 10 katı
14 Ağustos: Türk Tabipleri Birliği (TTB) COVID-19 İzleme Kurulu, 1 Haziran'da hızlanan yeniden açılma sürecinin üç ayının dolduğunu bu süreçte 27'si hekim 53 sağlık çalışanının COVID-19 nedeniyle yaşamını yitirdiğini belirtti.
11 Ağustos 2020 itibarıyla Sağlık Bakanlığı verilerine göre hesaplanan aktif hasta sayısının 11.152 olduğunu, ancak toplumda PCR testi ile tanı alanların 9.9 katı kadar aktif vaka bulunduğunu söyledi.
DSÖ: Pandemi akıl sağlığını olumsuz etkiledi
27 Ağustos: Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, salgının sebep olduğu kaygı ve korkunun, milyonlarca insanın akıl sağlığını olumsuz etkilediğini açıkladı.
"Akıl sağlığı zaten dünya çapında ihmal edilen bir sağlık sorunuydu" diyen Ghebreyesus, salgınla mental hastalıklara erişimin de azaldığını kaydetti.
3 Eylül: Dünya genelinde ikinci dalga başlarken Uluslararası Af Örgütü'nün araştırmasına göre tüm dünyada en az 7 binin üzerinde sağlık çalışanı COVID-19'a yakalanarak, hayatını kaybetti.
8 Eylül: İçişleri Bakanlığı genelgesiyle tüm Türkiye'ye maske takma zorunluluğu getirildi.
İçişleri Bakanı Soylu, gece 12'den sonra cafe, bar ve restoranlarda her türlü müzik yayınının yasaklandığını açıkladı.
Sağlık Bakanı: Çabalarımız kayıp gidiyor
18 Eylül: Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, "Sıkı tedbirlerle belirli seviyelere düşürdüğümüz rakamlar son aylarda tekrar yükselmeye başladı" dedi.
21 Eylül: Anasınıfı ve ilkokul 1. Sınıflar, haftada belirli günler olacak şekilde bu yüz yüze eğitim başladı.
Avrupa'da yeni önlem dalgası
Eylül ayı itibariyle salgındaki vaka sayısındaki artışı Avrupa ülkelerinde önlemleri teker teker geri getirmeye başladı.
Helsinki havalanında Covid-19 tespiti için köpek kullanılmaya başlandı.
Denemeyi denetleyen Helsinki Üniversitesi'nden Anna Hielm-Björkman'a göre, bir köpek 10 saniye içinde koronavirüsün varlığını tespit edebiliyor ve tüm sürecin tamamlanması bir dakikadan kısa sürüyor.
Bakan: Vaka değil hasta açıklıyoruz
25 Eylül: Sağlık Bakanı Koca, son haftalarda virüsün yayılım gösterdiğini, hastanede tedavi edilmesi gereken hasta sayısının endişe verici şekilde yükseldiğini söyledi.
30 Eylül: Sağlık Bakanı Koca, Bakanlık olarak her gün Covid-19 pozitif vaka sayılarını değil, hasta sayılarını açıkladıklarını söyledi. Koca, "hasta"dan kastının "semptom gösteren" kişiler olduğunu belirtti. Açıklama ülke çapında endişe yarattı.
TTB, "6 aydır söylüyorduk. Süreci şeffaf yürütmediniz. Gerçekleri gizlediniz" açıklaması yaptı.
TIKLAYIN - "Pandemi maratonunun henüz ortasındayız"
ABD Başkanı Trump da yakalandı
1 Ekim: Pandemiyi ciddiye almamakla eleştiren ABD Başkanı Donald Trump ile eşi Melania Trump'ın koronavirüs testi pozitif çıktı.
Üç gece hastanede kalan Trump'a iyileşmesi için deksametazon, monoklonal antikorlar ve Remdesivir ile Çinko ve D vitamini kombinasyonu verildi. Ancak oranları bilinmediği için hangisinin ne kadar etkili olduğu da net değil.
TIKLAYIN - Mevcut koronavirüs tedavileri neler?
5 Ekim: Milli Eğitim Bakanı Selçuk, "12 Ekim Pazartesi, tüm ilkokulları, köy okullarını, 8 ve 12. sınıflar ile özel gereksinimli çocuklarımızın okullarını açıyoruz" açıklaması yaptı.
Dünyanın yüzde 10'u yakalanmış olabilir
5 Ekim: Dünya Sağlık Örgütü Acil Durum Komitesi Başkanı Dr. Michael Ryan, dünya nüfusunun yüzde 10'unun koronavirüse yakalandığını tahmin ettiklerini açıkladı.
Bu rakam dünya çapında açıklanan koronavirüs vaka sayısının 10 katı anlamına geliyor.
Türkiye: Ölü sayısı 10 bini geçti
28 Ekim: Türkiye'de o güne kadar 368.513 kişinin Covid-19 hastası olduğu (vaka açıklanmadı) ve 10.027 kişinin Covid-19 nedeniyle hayatını kaybettiği açıklandı.
Pfizer-BioNTech aşısından iyi haber
9 Kasım: Pfizer ve BioNTech tarafından geliştirilen koronavirüs aşısının Covid-19 hastalığına karşı "yüzde 90'dan fazla etkili olduğu" açıklandı.
"Slogan değil gerçekten tükendik"
13 Kasım: Covid-19 tanısı alan sağlık çalışanlarının teste bakılmaksızın göreve çağrılacaklarına dair yazıya ilişkin bianet'ten Ruken Tuncel'e konuşan SES Eşbaşkanı Selma Atabey, şunları söyledi:
"Slogan olarak söylemiyoruz gerçekten tükendik, yedi yirmi dört çalışıyoruz. Bu süreçte iki sağlık çalışanı arkadaşımız intihar etti."
Türkiye'de yeni salgın kısıtlamaları
25 Kasım: Sağlık Bakanı Koca, Koca, tartışmalara neden olan günlük hasta sayısı açıklaması uygulamasının dışına çıkarak ilk kez "günlük pozitif vaka" sayısı açıkladı ve o gün 28 bin 351 kişinin Covid-19 testinin pozitif çıktığını söyledi.
26 Kasım: Türkiye'nin Çinli aşı şirketi Sinovac ile anlaştığı açıklandı, alınacak doz miktarı ise toplamda 50 milyon olarak belirtildi.
TIKLAYIN - Türkiye'nin kullanacağı Çin aşısı nasıl yapıldı?
Erdoğan, alınan yeni kararları açıkladı
30 Kasım: AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan genişletilmiş yeni yasakları açıkladı.
Yeni kurallara göre hafta içi her gün 21.00-05.00 arası sokağa çıkma yasağı uygulanmaya, hafta sonu ise yasağın Cuma akşam 21.00'den Pazartesi 05.00'e kadar devamına karar verildi.
Ayrıca, restoranlar sadece paket servis hizmeti verebilmeye başladı. Daha önceki genelgelerde belirtilen istisnalar hariç, 65 yaş üstü ve 20 yaş altı toplu taşıma araç kullanmaması kararlaştırıldı.
İlk aşı İngiltere'de yapıldı
8 Aralık: İngiltere'de koronavirüs aşılaması başladı. İlk aşı 90 yaşındaki Margaret Keenan adlı bir kadına yapıldı. Böylece Keenan, Pfizer/BioNTech aşısını yaptıran ilk insan oldu.
13 Aralık: Almanya, en az 10 Ocak'a kadar "kapanma" kararı aldı. Almanya Başbakanı Merkel ile eyaletlerin başbakanları ülkede16 Aralık'tan itibaren sıkılaştırılmış koronavirüs önlemlerinin devreye girmesi üzerinde uzlaştı.
15 Aralık: Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, dünya nüfusunun yüzde 3'ünü oluşturan sağlık çalışanlarının yüzde 14'ünde Covid-19 vakası tespit edildi.
18 Aralık: Resmi Gazete'de yayınlanan yeni yönetmelikle birlikte güvenlilik ve kalite ile ilgili kapsamlı verilerin henüz sağlanamadığı aşılar için Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından acil kullanım onayı verilebilecek.
Mutasyon, yeni varyant ve gelişmeler
20 Aralık: İngiltere Başbakanı Boris Johnson, eldeki ilk verilere göre, tespit edilen bu yeni türün eskisine kıyasla yüzde 70'e varan oranlarda daha bulaşıcı olabileceğini belirtti.
TIKLAYIN - Dünya çapında yeni varyant vakaları
28 Aralık: Londra'daki sağlık görevlileri şu anda günde yaklaşık 8.000 çağrı alıyor. Geçen hafta, Güney Afrika günlük ortalama 11.700 yeni enfeksiyon kaydetti - önceki haftaya göre% 39 artış görüldü. Artışlar yeni varyanta bağlandı.
- Sizin için 2021 dileğimiz, aşılı, sağlıklı bir yıl...
(PT)