Marta: Süryanice öğrenince daha özgüvenli bir kadın oldum

*Süryaniler için mücadele eden önemli bir Süryani kadın Surma Hanım,görselini, Wikipedia'dan aldık.

Marta Sömek, Süryanilerin katledildiği Seyfo Soykırımı sonrası kaybolan dillerinin peşinde bir kadın.

Annesi ve babası Süryanice’yi öğrenemeyip yaşadıkları bölgede konuşulan Zazaca ve Kürtçe’yi öğrenince, o da kendi halkının dilinin arkasından gidiyor.

Önce anne ve babasının da mücadelesi ile Süryanice’yi öğreniyor sonra da anadilinin yayılması için mücadele ediyor, dilinin haklarını savunuyor.

ÖNERİ: Marta, bu haberi okurken buradaki şarkıyı dinlemenizi öneriyor.

“Dilimi duymak beni heyecanlandırdı”

Marta’yı dinliyoruz.

“Annem ve babam 1915 Ermeni ve Seyfo soykırımı sonrasında ailesinin ana dillerini yitirmesi sebebiyle bölgede hâkim olan Kürtçe ve Zazaca dilleri ile büyüyor. Bu sebeple de ailem kendi ailelerinin dillerini öğrenmemi istiyordu. Çocukluk yıllarımda ilk olarak ailemden duydum Süryanice’yi. Bu da beni çok heyecanlandırdı.

“Bir yoksunluktan bu dilin ihtiyaca dönüştüğünün bilincindeydim. Ailem de bu yoksunluktan dolayı bu kadar istekliydi. Kendileri çok farklı anadilleri ile büyüdü, en azından çocuklarının bu dili öğrenmesi için mücadele ediyorlardı.

“Kiliseye gidiyorlar, ayinlere katılıyorlar. İnsanlar Süryanice konuşuyor ama annemle babam ben bilmiyoruz. Bu nedenle de öğrenmek istedim.

“Seyfo Soykırımı’ndan sonra, Süryanilere aile tüm vakıf ve dernekler kapatıldı. Lozan Anlaşması'ndan Süryaniler yararlanamadı. Bu yüzden anadilde eğitimimiz manastır ve kiliselerde veriliyor.

"Anadilim beni başka biri yaptı"

“Ben de anadil bilincine vardıktan sonra İstanbul'daki Süryani Kilisesi’nde Süryanice dil eğitimi almaya başladım. Eğitim sürecinde zihinsel ve psikolojik açıdan kendimi çok farklı hissettim. Kendimi anadilimle ifade edebilecek olmam müthiş bir özgüven kattı. O zamana kadar tanık olduğu Marta'nın çok farklı bir biçimde evrilebileceğini gördüm.

"Sabro benim aynam"

“Fakat kısıtlı imkânlarla kiliselerde verilen eğitimlerde yetersiz kalıyor. Çocukluk sürecinden lise düzeyine de 11 yıl Süryanice dil eğitimi aldım. Yine bu süreçlerde 11 yıl kilise korosunda yer aldım ve İncil’i iyi derecede Süryanice okuyabiliyorum. Fakat okuduğumu hiçbir zaman anlayamadım.

“Bunun arkasındaki en temel sebeplerden biri de anadilde eğitim hakkımızın olmaması.

“Bunun için gazetemiz Sabro bu anlamda en etkin çalışmalar yürüten araçlardan biri. Çünkü hem yazılı olarak tarihe bir kayıt bırakıyoruz. Biz gazeteyi şu anda bu alanda kullanıyoruz. Gazetem benim aynam.

"Dilimizin yaygınlaşması için devletten bir destek görmüyoruz. Şöyle Türkiye'de sadece bir anaokulumuz var; Süryanice eğitim veren bu da çok çok uzun mücadeleler sonucunda başarılabildi. Şu an için ortaokul düzeyinde de talepler var ama çok ümitli değiliz.

“Anadilimi savunmak bana müthiş bir özgüven katıyor. Hem sahip olduğumuz kültürün içerisinde yalnız olmadığımı görüyorum hem de bir zenginliğe sahibim. “Bunun için yıllarca uzun uzun yıllarca mücadeleler verildi. Vicdani olarak da bir sorumluluk hissediyoruz. Ailemin yaşadığı bölgede de İstanbul'da da aynı şekilde yani birçok mücadele yürütüldü. Bunun yok olmasını tabii ki istemiyoruz.

“Anadili yaşatmak halkı yaşatmaktır”

“Bununla beraber bir kadın olarak asıl bizim mücadele etmemiz gerektiğini vurguluyoruz. Çünkü kadınlar yaşadığımız ülkede, özellikle ve ikinci planda metalaştırılmış olduğu için en çok bu anlamda bir kadın olarak farklılığımızı haykırmak ihtiyacı duyuyoruz. Anadilini yaşatmak bir halkı yaşatmaktır!"

Okuma Önerileri

Baskın Oran/ Türkiyeli Gayrimüslimler Üzerine Yazılar / İletişim Yayıları / 2021

Gorgis David Malik/ Süryanilerin Tarihi
İlk Hıristiyanlıktan Kadim Doğu Süryani Müjdeci-Havari Kilisesi/Yaba Yayınları/ 2011

Kemal Yalçın / Süryaniler ve Seyfo / Bir Zamanlar Yayıncılık / 2019

David Gaunt/ Katliamlar, Direniş, Korucular / Belge Yayınları / 2016

İzleme Önerileri

Kapı

Nihat Durak’ın yönetmenliğinde filmde, Kadir İnanır, Vahide Perçin, Timur Acar oynuyor. Film, Midyatlı Süryani bir ailenin dramını konu ediyor. Ahşap ustası olan Yakup ile eşi Şemsa, yıllar önce Mardin’den Berlin’e göç eder.

Üç çocukları ve torunları ile birlikte Berlin’de yaşayan Süryani aile, burada düzenlerini kurup mutlu bir yaşam sürer. Ancak bir gün Mardin’den gelen beklenmedik haber ailenin hayatını değiştirir. Telefonda aldıkları haber, yirmi beş yıl önce kaybettikleri oğulları Mikhael ile ilgilidir. Ailenin yıllar önce yaşadığı acı, aldıkları haber ile yeniden canlanır.

Gittiler; sair ve meçhul

Yönetmenliğini Kenan Korkmaz’ın yaptığı film, “gitmek ve kalmak” arasındaki paradoksu dramatize ediyor. Filmdeki bir replik ise, kalan Süryanilerin yalnızlığını vurguluyor:

“Biz ölürsek artık toprağın altına koyacak kimsemiz yok.”

Hakan Aytekin’in yönettiği belgeselde, Süryani göçlerine odaklanılıyor.