Çiğdem: Anadilim Zazaca, benim iç serzenişim

Görsel: Kazım Öz'ün "Zer" filminden

“Anadili mücadelesi şöyle önemli: Kendimden örnek vererek söyleyeyim. Bazen iki dünyam olduğunu düşünüyorum. Sizin yaşamı anlamlandırdığınız iki dil var. Biri çocukluğunuzun dili, biri de bugünün dili, Türkçe.

“Dolayısıyla bazen iki tane Çiğdem var. Çocukluğundaki Çiğdem’le yetişkin Çiğdem’i buluşturmaya çalışıyor ruhum. Çünkü ruhumda iki dil, iki ayrı dünya var.

“Aslında, herkes açısından bütün toplum açısından durum bu. Bunu bir tek yaşayan ben değilim.

“Tüm bir sistem açısından düşünün. Bugün yaşadığımız anlamlandırdığımız, biçimin hepsi aslında bugün yok saydığımız anadilleri, kültürler ve inançlar üzerine yükseldi. Bu alt katmanları çekerseniz, bugün üstüne oturdunuz üst katman hiçbir anlamı kalmaz.

“Anadilin yok edilmesi, sonraki kuşaklara aktarılmaması, geçmişsiz bırakmaya, hali ile de geleceksiz bırakmaya da götüren bir şeye dönüşüyor…”

Anadilin etkisini yaşantımıza bu cümlelerle özetleyen kadın, Çiğdem Kılıçgün - Uçar.

Zazaca’nın kullanım alanlarının yaygınlaşması ve sonraki kuşaklara aktarılması için mücadele eden dil hakları savunucusu Çiğdem, anadili haklarının sağlanmasında devletin sorumluluğunu hatırlatıyor.

“Her ortamda Zazaca konuşmaya çalıştım”

Çiğdem anlatıyor.

“Ben aslında kendi anadilimle büyüdüm.  İlkokul ikinci sınıfa kadar, annemin köyündeydim, orada Zazaca konuşuluyordu. Zazaca'yı anlıyordum fakat konuşamıyordum. Sadece anlayan ancak cevap veremeyen pozisyondaydım.

“Ortaokul, liseye geldikten sonra bilincim açıldı. Türkçe dışında bir dil daha bildiğimi fark ettim. Hani farkında olmadığım bir dille uzun bir dönem hayat geçirdiğimi söylesem yerinde olur. Yani kendi anadilimin farkında değildim.

Anadili mücadelesi

“Liseden itibaren aslında bu dilin konuşulduğu her mekânda bildiğim kadarıyla cevap olmaya çalıştım. Bu durum büyükler açısından şaşkınlık yaratırdı. Bizim bir üst kuşağın konuştuğu dil olarak kalması kabul görmüştü ne yazık ki.

“Ama ben liseden itibaren öyle ya da böyle bulunduğum ortamlarda Zazaca bilen bir kişi varsa onla bu dil üzerinden konuşmaya başladım.

“Zazacayı öğrenmek için bir kursa gitmedim. Çabalarım hep bireysel kaldı. Ama Zazaca şarkıları ezberleme, alternatif tiyatroları izleme gibi girişimlerim oldu.

"Aslında şöyle bir durum: Bu dönemde, anadili, kültür ve sanat faaliyetlerine indirgendi ne yazık ki. Birçok anadil gibi bizimki de onlardandı. Bu nedenle elimden geldiğince oralardan takip etmeye çalıştım. 

“Çok mutlu olduğumda ya da çok üzüldüğüm de yanındaki arkadaşlarına dönüp çok şey şunu demişimdir: ‘Keşke biriniz Zazaca bilseydiniz.’

“Çünkü o duyguyu ancak kendi anadilimde ifade edersem anlatabileceğim. Anadilim benim iç serzenişim.

“Evet, bizlerin bu dile sahip çıkmamız ve devletin de bu anlamda yükümlülüğünü yerine getirmesi gibi ikili bir sorumluluk olduğunu düşünüyorum."

Anadili Kadınları Anlatıyor / Catrine: Rumcanın yakarışını duyan da kalmadı

(EMK)