Kayuş: Dilimiz Ermeniceden başkasına varmaz

*Manşet fotoğrafı: Avrora Mardiganyan, 1901'de Dersim'de çiftçi ve ipek üreticisi varlıklı bir ailenin sekiz çocuğundan üçüncüsü olarak dünyaya geldi. Arshaluys Martikyan ismini aldı. Genç yaşta yaşanan kayıplar ve acımasızlıkların yanı sıra insanlara yardımcı olmak için gösterdiği arzuyla şekillenen hayatı ise Kaliforniya'daki bir bakım evinde 92 yaşındayken sona erdi. (Bilgiler: Ekmek ve Gül)

“Öğretmenliğe başladığım ilk yıl, 11 sene önce, 20 kişilik sınıfta 5 -6 çocuk Ermenice bilmezken ve çok çabuk öğrenirken, bugün 11 yıl sonra, 20 kişilik bir sınıfta Ermenice bilen hiç kimse yoktu. Tek bir çocuk bile yok.”

Ermenice eğitim veren okulda öğretmenlik yapan Kayuş Çalıkman- Gavrilof, yıllar geçtikçe azalan anadili öğrenme oranını bu tanıklığı ile aktarıyor.

“En çok en çok bir okulda öğretmenlik yapmaya başlayınca ben evlerde ne çok Ermenice konuşulmadığının farkına vardım” diyen Kayuş, anadili öğretiminde en önemli sorumluluğun kadınlara düştüğü görüşünde.

“Çocukluğumdan beri çift dilli büyüdüm”

Kayuş’u dinliyoruz.

“Annem, babam, kalabalık bir aileye doğdum, büyüdüm. Ben benim çocuklarımın aksine Ermenice ile birlikte Türkçe’yi de duydum. Çünkü Ermenilerin yoğun olarak yaşadığı bir yerde değildik. Aksine tamamen Türklerle çevrili bir bölgede doğdum. Levent’te doğdum ve Türkçe’yi de öğrendim. Çift dilli büyüdüm ama evimizde Ermenice konuşulur.

“1980’li yıllara kadar Ermeni okulunda okudum ve mezun oldum. O dönemlerden kalan arkadaşlarım da lise arkadaşlarımla olsun ilkokul arkadaşlarımla olsun hala yan yana geldiğimizde Ermenice konuşuruz. Yani dilimiz başka bir dile varmaz.

Okullarda Ermenice

“En çok en çok bir okulda öğretmenlik yapmaya başlayınca ben evlerde ne çok Ermenice konuşulmadığının farkına vardım.

“Öğretmenliğe başladığım ilk yıl, 11 sene önce, 20 kişilik sınıfta beş-altı çocuk Ermenice, bilmezken ve çok çabuk öğrenirken bugün 11 yıl sonra 20 kişilik bir sınıfta bu sene özellikle Ermenice bilen hiç kimse yoktu. Tek bir çocuk bile yok.

“İç sesim Ermenice”

“Yaklaşık 20 sene önce diyelim mesela benim çocuklarımın, çocuk doktoru, Ermeni'ydi ve bizim çevremizde de genellikle arkadaşlarımın, benim yaşıtlarım Ermeni’ydi, Ermenice bilirlerdi.

“Çoğu ailelerin doktorlarının çocukların yanında çift dili konuşmamalarını tavsiye ettiklerini görüyorum. Bu doktorlardan hiçbiri Ermeni değil, hiçbiri Türk dışı bir millete mensup değil. Yani kendisi çift dilli bir aileden gelme biri değil.

“Anadilini kaybetmesin kimse. Çünkü toplum olarak da düşünürsek, anadilini kaybeden toplum benliğini kaybetmiş bir toplumdur.

“Ben mesela konuşurken kendi kendime düşünürken iç sesim Ermenicedir.

“Dolayısıyla ben Ermeni olarak yaşıyorum ama bir iç sesim Türkçe olsa ben Türk gibi yaşıyorum demektir.

“Ana dili çok çok önemlidir. Kimse kaybetmesin bilmeyenler öğrensin. Bugün bizim dil için şöyle bir şey daha söyleyebilirim ne yazık ki…

“Ben yaşarken dilim de yaşayacak”

“Bir arkadaşımız var, Sabancı Üniversitesi'nde de ders de verdi;  Mark Nişanyan. Onun şöyle bir söylemi var ‘Dil istediği kadar ölsün ben ölene kadar bu dli kullanacağım, benimle ölsün der’ hep. Yani ben de öyle diyorum. En azından benimle yaşayacak o bile bana yetiyor

“Çok büyük sorumluluğumuz var. Hem bir kadın, bir yetişkin olarak,  anne olarak, kesinlikle bizim aktarıcı olmamız gerekiyor.”

Anadili Kadınları Anlatıyor / Catrine: Rumcanın yakarışını duyan da kalmadı

Anadili Kadınları Anlatıyor / Çiğdem: Anadilim Zazaca, benim iç serzenişim 

Anadili Kadınları Anlatıyor / Dijan: Yeter ki anadillerine gönlümüzü açalım

Anadili Kadınları Anlatıyor / Duygu: Zena, žıvot, slobodna!

Anadili Kadınları Anlatıyor/ Göksel: Anadilim Gürcüceyi her anıma dahil ediyorum

(EMK)