Koronavirüs Başarısını Neye Borçlu?

*Görsel: Pexels. 

Virolog Dr. Zania Stamataki yeni tip koronavirüsün (Covid-19) neden başarılı olduğunu The Guardian gazetesine yazdığı makalede açıkladı.

Aktarıyoruz...

Bir virüsün hayatta kalıp kalmayacağını ve insanlarda başarılı olup olmayacağını bir dizi faktör belirler. Sars-Cov-2 (Covid-19 olarak bilinen yeni tip koronavirüs) bu konuda şanslı. 

Ed Newman sahneye bir askerin sakin özgüveniyle çıktı ve bizi alçakgönüllülükle karşıladı. 2018 yılında İngiltere'de yaptığı konuşmayı dinleyenler üniversitelerde takım liderliği yapmaya aday 20 viroloji araştırmacısıydı.

O zamanlar İngiltere Halk Sağlığı Merkezinde çalışan bir virolog olan Newman, hepimizin toplamından fazla olay görmüştü. 

İnsanlığın karşı karşıya kaldığı en tehlikeli virüsler tarafından tahrip edilen Afrika köylerine yaptığı seyahatlerden fotoğraflarını paylaştı. 

Çadırlarda kurulan pop-up laboratuvarları, bu çadırlar bir taraftan enfeksiyonu doğrulamak için DNA sekanslama ekipmanı için "temiz" alanlar, diğer tarafta hasta alanlarını barındırıyordu. 

Büyüleyici olan, bir protein tabakasına sarılmış küçük bir genetik bilginin böyle bir yıkıma nasıl sebep olabileceği. 

Zombi filmleri ve virologlar

Kabul edelim ki, "nezlelere" sebep olan virüsler çoğumuzun virolojiye girme sebebi olan şey değildir. Bazı meslektaşlar zombi kıyamet filmlerini ilham alarak bu alana giriyorlar ve bu korkunç patojenleri incelemekte elbette ki ürkütücü bir heyecan var. 

Ancak gerkçekte bizi enfeksiyon günlerinde öldürebilecek sadece birkaç virüs var. 

Newman, kariyerinin büyük kısmını bu tanıma uyan hemorajik ateşe sebep olan virüslerin peşinde geçirdi: Ebola ve Marbung, enfekte vücut sıvılarıyla temas yoluyla bulaşıcıdırlar ve yüzde 90 ile 88'e varan ölüm oranıyla sırasıyla kanama ve organ yetmezliğine sebep olurlar. 

Buna karşın, bu ölümcül virüslerin görülme sıklığı çok nadirdir ve salgınlar uluslararası çapta uzman ekipler tarafından çok hızlı bir şekilde bastırılır.

Diğer taraftan soğuk algınlığına sebep olan virüsler, insan popülasyonu arasında serbestçe dolaşır.

Korkunç bir piyango mu, şans mı? 

Bir virüsü ölümcül yapan ya da sadece belli bir rahatsızlık derecesinde bırakan nedir?

Uzak bir yerde başlayan Sars-Cov-2 gibi bir salgın haline gelip yayılmasını veya hızla tükenip yayılmamasını ne belirler?

Viral olarak "başarı" ne anlama geliyor? Bunlar, orada başka neler olabileceğini merak ettikleri için, birçok insanın zihninde olan sorular.

Bir sonraki salgın bu hastalığın 50 katı kadar kötü olabilir mi? Virüslerin ölümcüllüğü korkunç bir piyango mu, sadece şans mı bizi Ebola gibi dünyayı süpürebilecek bir şeyden ayırıyor?

Aslında, virüsler genellikle ilerlemek istiyorlarsa belirli kurallara uymak zorundadırlar. Gizlilik kritik önemdedir, çünkü bu patojenler tek başına gelişemez ve çoğalamazlar.

Bunun yerine, konakçı hücreleri istila ederler, yeni virüs parçacıkları için bileşenler üretme hedefiyle genetik bilgilerini deşifre etmek, ardından bu bileşenleri bir araya getirmek ve son olarak da daha çok hücreyi enfekte etmek için buna güvenirler. 

Neden "kabus" virüsler başarılı değil? 

Bu yüzden "kabus" virüsler -% 90 ölüme sahip olanlar gibi - çok şükür ki her zaman çok başarılı olmazlar.

Hayatta kalmak ve gelişmek için, bir virüs düşman topraklarında bir casus gibi çalışmalı ve ev sahibinin bağışıklık tepkisini uyarmadan genetik materyalini hücreden hücreye geçirme becerisine sahip olmalıdır.

Hafif ila orta derecede solunum yolu enfeksiyonlarından sorumlu virüsler sıklıkla bu kategoriye girer.

Bunlar arasında solunum sinsityal virüsü, adenovirüs, insan parainfluenza virüsleri, rinovirüsler ve insan koronavirüsleri bulunur.

ABD'deki Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, yetişkinlerin yılda iki ila üç soğuk algınlığı olduğunu ve çocukların daha da fazla olduğunu tahmin ediyor, ancak soğuk algınlığı sağlıklı bağışıklık sistemi olan insanlar için çok az tehdit oluşturuyor.

Artık çok iyi bildiğimiz gibi, Sars-Cov-2 çok daha tehditkar, çünkü bazı hastalarda % 1 ila % 7 arasında ölümcüllüğe yol açabilecek ciddi akut solunum sendromuna neden olabiliyor.

Başarılı bir casus kılık değiştirme ustası olmak zorunda, bu şöyle gelişiyor: Bağışıklık hücreleri tarafından tanınmamak istiyorlarsa, protein kaplamalarını sık sık değiştirmeliler. Bu, mutasyon adı verilen genetik materyallerindeki küçük değişiklikler ile elde edilir.

Goldilocks prensibi burada geçerlidir: mutasyonlar çok ince ise, viral kaplama mevcut antikorlar tarafından kolayca tanımlanırken, çok sert olmaları durumunda virüsü basitçe etkisiz hale getirebilirler.

Virüslerin radarın altında uçmasına izin veren mutasyonlar arasında bir yere düşer. Genetik materyali olarak hızla gelişen ribonükleik asit (RNA) kullanan grip virüsleri bu oyunda uzmandır.

Mutasyonlar ve pandemiler

Tarih bize grip mutasyonlarının milyonlarca ölüme sebep olacak pandemiler yaratabileceğini öğretti, bu yüzden onlara dikkat etmeyi öğrendik. Grip aylar boyunca geliştikçe, virologlar en azından bir süreliğine etkili kalan mevsimsel aşılar üreterek yanıt veriyor.

Koronavirüslerin de RNA genomları var, ancak çok büyükler. Bu, mutasyonların yanlış gitmesi için daha fazla fırsat olduğu anlamına geliyor -tabii virüsün bakış açısından.

Sonuç olarak, mutasyonları düzenleyen bir çeşit "kanıt okuma" mekanizması geliştirdiler - yani gripten çok daha hızlı değişiyorlar.

Bu bizim için ve aşı gelişimi için iyi bir haber. Ancak, bir aşının ne kadar etkili olabileceğini belirlemek için daha fazla bilgiye ihtiyacımız var.

A noktasından B noktasına

Bir virüs dünya hakimiyetine ulaşmak için yoluna nasıl devam eder? A'dan B'ye gitmek esastır. Sars-Cov-2, yeni bir ev sahibine ulaşmak için öksürük ve hapşırma ile itilen damlacıklarla yol alıyor.

Bu, Ebola gibi solunum dışı virüsler tarafından kullanılandan daha etkili bir bulaşma yolu ve virüs partikülleri daha kararlıysa, vücut dışındaki yüzeylerde hayatta kalabiliyorsa etkinliği artar.

Bu yüzden birbirinden güvenli bir mesafede durmak ve hastaları izole etmek yeni enfeksiyonları önlemede çok faydalıdır.

Sars-Cov-2 ayrıca lipit içeren bir kaplamaya sahiptir, bu nedenle yağları parçalayan sabunla el yıkama, onu henüz yoldayken durdurabilir.

Virüsle başa çıkmak için

Salgını sona erdirmek ve Covid-19 salgınlarını minimumda tutmak için casuslara karşı yazılımımızı ciddi şekilde yükseltmemiz gerektiği giderek daha açık ortaya çıkıyor.

Virüs gelişimini izlemek için viral yayılım kalıplarını ve moleküler virologları deşifre eden epidemiyologların gözetim ekiplerine ihtiyacımız var, böylece savunmalarımızı güncelleyebiliriz.

Vücudun virüsle nasıl savaştığını anlamak ve aşı araştırmalarına yardımcı olmak için immünologlara ihtiyacımız var. Ayrıca, enfekte olmuş insanlara ve bilim insanlarına güvenli bir şekilde bakmak için eğitimli ve iyi donanımlı doktorlara, hemşirelere ve etkili tedaviler tasarlamaya yardımcı olmak için bilim insanlarına ihtiyacımız var.

Bu kahramanları iyi finanse etmeli ve kitlerini güncel tutmalıyız. Hijyeni teşvik etmek, salgınları çözmek ve bulaşmayı önlemek için  halk sağlığı stratejilerine ihtiyacımız var. Covid-19 bize uyanık kalmamız gerektiğini gösterdi ve her birimiz kişisel olarak iletim döngüsünün kırılmasına yardımcı olabiliriz.

Ne yapılmalı? 

Yeni bir patojen, viral başarının tüm bu korkunç işaretlerini ortaya çıkarır ve taşırsa - bizi hızlı bir şekilde öldürmez, sık sık mutasyona uğrar ve kolayca bulaşır mı?

Yeni salgınları ve uluslararası uzman ekiplerini bunları içerecek şekilde hızla harekete geçmeleri için Dünya Sağlık Örgütü'ne güveniyoruz. Hükümetlerden hem uygun finansman hem de destek alması önemli.

Newman veya İngiltere Halk Sağlığı Hızlı Destek Ekibi gibi birçok kişi, pop-up laboratuvarlarını almak ve salgının kalbindeki diğer savunuculara katılmak için bir çağrı aldığında, herkes onları seve seve karşılamaz.

Bu ekiplerin çalışmaları hayati önem taşıyor. Ve geri döndüklerinde, kuşkusuz yeni nesil virologlarla paylaşmak için birçok hikayeleri olacak - bazıları, umarım, şu anda mücadele ettiğimiz krizle savaşa katılmaya ilham verdiler.

(PT)

*Kaynak: The Guardian.

*Türkçeleştirme: bianet.