Çin'de Sansüre Rağmen Gazetecilik

Çin Halk Cumhuriyeti'ndeki Southern Weekly Gazetesi'nden yüze yakın gazeteci ifade özgürlüğü için grev yapan gazeteciler dün (9 Ocak) itibariyle iş başı yaptı. Çin Uluslararası Radyosu eski editörü Özlem Devrim Bahar, bianet'e Çin Halk Cumhuriyeti'ndeki basın ve ifade özgürlüğünün koşullarını ve gazetecilerin eylemini değerlendirdi. Bahar "Çin'de yeni bir süreç başlayabilir" dedi.

"Tepkiler sansüre rağmen sürüyor"

Çin'de doksan civarında televizyon kanalının olduğunu ifade eden Bahar, bütün medya organlarının devlet denetiminde olduğunu ifade etti.Çin Komünist Partisi yöneticilerinin de yer aldığı medya yönetimlerinde hiçbir medya organının devletin bilgisi dışında haber yapamadığını belirten Bahar, Çin'de bir "medya özgürlüğü" anlayışının olmadığını belirtti.

Çin'de medya çalışanlarının eylemlerini "çok önemli bir kıpırdanma" olarak değerlendiren Bahar şunları söyledi:

"Sansüre uğradığını düşünen gazetecilerin eylemi çok şaşırtıcı bir tepki. Çünkü bir kere 80'lerden sonra Çin'de bu tür sosyal tepkiler olsa bile, devlet mekanizması çok hızlı bir şekilde devreye girip işletmeyi lağvediyordu."

"Çin'de işçi maaşları çok düşük. Bir şehirden başka bir şehre gidebilmek için bir göçmen kağıdına ihtiyacınız oluyor. Bu yüzden göçmen bir nüfustan da bahsedebiliriz. İşçi ve emekçi açısından bakacak olursak, Çin'de bu tarz toplumsal rahatsızlıklar mevcut. Ancak, doksan civarında televizyonun yayın yaptığı, Japonya'dan sonra belki de dünyada en çok gazetenin okunduğu ülkede, bu haberler medyada yer bulamıyor.

"Bu yüzden bu eylem de işçi ve emekçiler açısından da çok önemli. Çünkü greve çıkan bu insanlar işçi ve emekçilerin uğradıkları haksızlıkları haber yapan; Foxconn'da iPhone yapımında çalışan işçilerin intiharlarını yazan; sansüre uğrasalar da bunun için çabalayan gazeteciler.

"Ancak, bu eylemin de gösterdiği gibi artık öyle bir noktaya gelindi ki, tepkiler sansüre rağmen sürüyor. Bu da bize gösteriyor ki, Çin'de yeni bir süreç başlayabilir."

Pazartesi gününden beri devam eden Southern Weekly grevi dün itibariyle sona erdi. Reuters'a göre hükümet eyleme katılan gazeteciler için herhangi bir yaptırım uygulamayacak. Bunun yanında Southern Weekly'e destek sürüyor. The Beijing News editörü Dai Zigeng, The Global Times'ın grev karşıtı yazısının tüm Çin gazetelerinde basılmasına yönelik hükümet baskısını protesto ederek istifa etti.

Ne olmuştu?

Çin'in Guangdong eyaleti Proaganda Şefi Tou Zhen, Southern Weekly gazetesinin "Çin'in Hayali, Anayasa Hayali'dir" başlıklı yılbaşı mesajını, "Hayalimize Hiç Olmadığımız Kadar Yakınız" şeklinde değiştirdi. Editörlerin yapılan değişiklikten ancak gazete yayımlandıktan sonra haberi oldu. Editörler sansürü protesto ederek iki açık mektup yayınladı ve Tou'nun istifasını talep etti.

Gazete yöneticileri ise Southern Weekly'nin resmi sosyal medya hesabından yayınladıkları mesajda değişiklikten Tou'nun değil, editörlerin sorumlu olduğunu yazdı. Editörler, iletiyi yalanlayarak yüze yakın Southern Weekly çalışanı ile beraber greve çıkmıştı. (EA)