"Arhavi Arkabi'dir, Pazar Atina"

Laz Kültür Derneği kurucu üyesi Adem Kuyumcu, düz alanı olmamasına rağmen Çayırdüzü ismiyle değiştirilen köyü dahil, Doğu Karadeniz bölgesindeki Lazca yer isimlerinin iadesi için Başbakanlığa dilekçe verdi.

Hükümetin açıkladığı demokratikleşme paketinin ardından Siirt'e Kürtçe Tillo ismi iade edilmişti. Bu iadenin ardından Lazlar da harekete geçti.

Dilekçede Kuyumcu, anadili Lazcanın yok olmasına ilişkin endişe duyduklarını yer isimlerinin iadesi ile Lazcanın hayata tutunma çabasının da desteklenmiş olacağını belirtti.

"Siirt’in, Aydınlar ilçesinin adının Tillo olarak iade edilmesi bizleri sevindirmiş, Doğu Karadeniz bölgesindeki yer isimlerimizin iadesi konusunda bizlere umut vermiştir."

Laz Kültür Derneği’nin 2009 yılında yayınlamış olduğu “Svacoxo- Laz Yer Adları Sözlüğü” kitabında da görüleceği gibi neredeyse bölgedeki tüm köylerin ve mahallelerin adlarının değiştirildiği hatırlatılarak sözlüğün bir kopyası da kaynak olarak dilekçeye eklendi.

Dilekçede ismi iade edilmesi istene ilçe isimleri şöyle:

Rize’nin Pazar ilçesi: Atina

Ardeşen ilçesi: Art’aşeni (Artdaşeni)

Çamlıhemşin  ilçesi: Vija

Fındıklı ilçesi: Vitze

Artvin’in Arhavi ilçesi: Arkabi

Hopa ilçesi: Xopa (Khopa)

Lazca yok olma tehlikesinde

Kuyumcu hiç düz alanı olmamasına rağmen ismi Çayırdüzü olarak değiştirilen köyüne Ğvandi, kış mevsiminde yaşadığı mahalleye K’okvati (Kokvati) ve yaz aylarında yaşadığımız mahalleye Tsğembona adlarının iade edilmesini talep etti.

Ayrıca Fırtına deresi olarak değiştirilen Peruma'nın ve diğer derelerin de isminin iade edilmesi talep edildi.

Güney Kafkas dil ailesine mensup, Anadolu'nun yaşayan en eski dillerinden Lazca, Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü'nün (UNESCO) "Tehlike Altındaki Diller Atlası"na göre, "Kesinlikle tehlikede olan diller" grubunda yer alıyor.

30 bin yer ismi değiştirildi

1921 yılından itibaren devlet politikası kapsamında yaklaşık 30 bin 280 yerleşim yerinin adı Kütçe, Ermenice, Rumca, Lazca, Çerkesçe, Ermenice, Süryanice ve Arapça olduğu için değiştirildi. Bu yerleşim yerlerinin 12 binden fazlası köy.

Yer isimlerinin değiştirilmesi İçişleri Bakanlığı'nın 1940 tarihli 8589 sayılı genelgesindeki "Yabancı dil ve köklerden gelen ve kullanılmasında büyük karışıklığa yol açan yerleşme yerleri ile tabii yer adlarının Türkçe adlarla değiştirilmesi" madde ile resmileşti.

Türkçeleştirmeden en çok etkilenen iki bölgeden biri Doğu Karadeniz, diğeri de Güneydoğu Anadolu bölgesi. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın memleketi Rize'nin Güneysu İlçesi'nin eski adı da Potamya. (NV)