Sokak / Kuçe

*Fotoğraf galerisi için tıklayın.

Endam, Yüksekova'nın eski mekanlarından birini anlatmak üzere çalışırken farklı adlarla anılan bir sokağa yerleşmiş çarşının hikayesini fotoğrafladı.

Bugün oldukça hareketli bir merkez olan Cengiz Topel Caddesi'nin hemen paralelindeki sokak bir zamanlar Yüksekova'nın en albenili mekanıymış. Büyük bir hamamın bulunduğu, güzel bir sinemanın işletildiği ve seçkin esnafın çalıştığı bu sokak, günümüzde eski önemini yitirmiş olsa da canlılığını hâlâ sürdürüyor.

Sokağın bugünkü adını soruştururken Yüksekovalılar'ın hafızasında çok farklı isimler taşıdığı ortaya çıktı. "Ara Merengozyan," "Ara Kesaban", "Pîşta Çarşîyi", "Ara Tehmirciyan", "Ara Sobeciyan" deniyordu. Daha farklı isimlere ulaşmak da mümkündü.

Sokağının bugünkü sakinlerinin çoğu demir ve teneke işleyerek günlük kullanım eşyaları üreten ustalar. Küçük atölyelerinde Yüksekovalılar'ın su deposu, semaver, mangal, soba, kova gibi ihtiyaçlarını karşılayan eşyalar yapıyorlar. Fabrikasyon plastik eşyaların hızla yayıldığı ve hayatımızda geniş bir yer tuttuğu günümüzde Yüksekova'nın küçük elişi atölyeleri varlığını koruyor.

Endam bu fotoröportajı oluşturmak için defalarca çarşı sokağınaa gitti, esnafla ve ustalarla tanıştı, üretim süreçlerini izledi ve hikayelerini dinledi.

Çektiği fotoğraflardan yapılan bu seçki sokağın günümüzde kazandığı yeni işlevi gösteren bir hikaye anlatıyor.

Kuçe

Endamê, dema ku berê xwe dabû xebata qalkirina yek ji cîgehên Geverê yên kevin, wêneyên çîroka çarsiyê kişandin, a ku li kuçeyeke bi navên ciyawaz navê wê tê hildan bi cî bûye.

Kuçeya hema li paralela Kolana Cengiz Topelê ya ku îro ro bûye navendeke bi têra xwe bicimûcol, wextekê geştirîn cîgehê Geverê bûye. Ev kuçeya hemameke mezin tê de ye, sînemayeke bedew tê de dixebite û wargehê esnafê bijarte ye, tevî ku îro ro girîngiya xwe ya berê winda kiribe jî, hê jî bi zindîtiya xwe berdewam e.

Dema ku wê navê kuçeyê yê îro radipirsî, diyar bû ku di bîra Geveriyan de navine kuçeyê yên pirr cihêreng mane. Digotinê, "Ara Merengozan", "Ara Qesaban", "Pişta Çarşiyê", "Ara Temîrciyan" û "Ara Sobeciyan". Pêkan bû ku mirov xwe bigihanda navine hê cihêrengtir jî.

Pirraniya şêniyê kuçeyê yê îro hoste ne, yên ku bi hesin û pîlan amûrên pêdiviyên rojane hildiberînin. Di kargehên xwe yên biçûk de, amûrên wekî depoya avê, semawer, menqal û sobe çêdikin, ên ku pêdiviyên Geveriyan pêk tînin. Îro ro ku amûrên febrîqasyon î plastîk bi lez dikevine malan û di jiyana me de ciyekî fireh digirin, kargehên destkariyê yên biçûk ên li Geverê hê jî bi hebûna xwe berdewam in.

Endam bi caran çû kuçeyê, da ku vê wêneçavpêketinê pêk bîne, wê nasiya xwe da esnêf û hosteyan, li qonaxên hilberandinê temaşe kir û li çîrokên wan guhdarî kir.

Ev guldesteya ji wêneyên ku wê kişandine çêkirî, çîrokekê dibêje, ya fonksiyona nû ya ku kuçeyê îro ro bi dest ve aniye nîşan dide.

* Anadolu Kültür'ün 2002'den beri kültür ve sanatın sivil alanların oluşmasına destek sağlayacağına ve çatışmalı ortamlarda barışa katkı sunacağına inanarak Anadolu'da çalışmalar yürütüyor. Açık Toplum Vakfı ve Chrest Foundation'ın da destek verdiği "Fotoğrafla Hatırlamak: Çocuk ve Gençlerle Fotoğraf Atölyeleri" projesi onlardan biri.

59 genç fotoğrafçı üç ay süren atölyeleri boyunca kendi yaşadıkları yerleri ve kendi hikayelerini fotoğraf aracılığıyla anlattı. Şırnak, Batman, Van, Mardin ve Yüksekova'dan 2011 yılına dair birer belge olan bu çalışmalar, Türkçe ve Kürtçe olarak hazırlanan kitap Anadolu Kültür tarafından yayınlandı. Bu başarılı projede üretilen fotohikayeleri, bianet'ten dizi olarak bu linkten izleyebilirsiniz.