Özgür Bir Cümbüş...

Diyarbakır doğumlu şimdi Istanbullu Ermeni yazar Mıgırdiç Margosyan, yanında aynı köken ve aynı kentli yazar Jaklin Çelik, sonra 100. doğum yıldönümünü kutladığımız Mardin doğumlu Kürt şair Ciğerhun’un oğlu, onun yanında Amsterdam’dan gelmiş Istanbullu bir Ermeni şarkıcı, karşı masada Erivan’dan gelmiş bir Kürt dengbej, yanında Suriye Kürdistan’ından bir yazar, Moskova’dan gelen Kürt pandomim sanatçısı...15 yıldır Almanya’daki sürgünden dönmüş bir Kürt aydını, Mersin’den gelen bir Kürt akademisyen...

Popüler bir festival

23 Mayıs’da başlayıp 1 Haziran’da sona eren Diyarbakır 3. Kültür Sanat Festivali ‘Herşeye rağmen sanat’ sloganıyla gerçek bir cümbüş, hakiki bir halk-sanatçı buluşmaları olarak gerçekleşti.

Ben ancak Çarşamba –Perşembe -Cuma günleri etkinlikleri izleyebildim. Zaten günde ortalama iki konser, bir tiyatro oyunu, üç dört film, iki söyleşi şeklinde geçen Festival günleri yoğun hatta yorucu idi.

Öncelikle belirtmek gerekir ki Diyarbakır Büyükşehir ve diğer Belediyelerin iki yıllık deneyimleri ve özellikle de gönüllü öğrencilerin katkısıyla organizasyon neredeyse mükemmeldi.

Geleneksel Kürt misafirperverliği ciddi ve disiplinli bir çalışmayla birleşince, kent dışından gelenlerin her birine birer rehber sağlayan organizatörler, konuklarını dört otel ve üç lokantada çok iyi bir şekilde ağırladı.

Büyükşehir Belediye Başkanı Feridun Çelik ise günde ortalama üç saat uyku ile ayakta kalarak tüm konuklarla tek tek ilgilendi.

Festivalin en önemli niteliklerinden biri belki de aşırı çeşitlilik ile zenginlik ve yoğunluğun yanısıra etkinliklerin gerçekten popüler olmasıydı. Özellikle 10-15 araçlık konvoyuyla Silvan gezisi olsun, Sanat sokağındaki etkinlikler olsun, mahallelerdeki gösteriler yerel halkın yoğun katılımı sayesinde dışarıdan gelenlerin kent halkıyla tanışmasını sağladı.

Canlı ve renkli ayrıca da...

Kuşkusuz 10 günlük Festival sırasında Diyarbakır kent merkezinde, Büyükşehir Belediye Tiyatrosunda, Sanat sokağında, Dicle-Fırat Kültür Merkezinde, otel lobilerinde ve lokantalarda sanat ve kültürün yanısıra özgür bir siyasi tartışma ortamı da doğdu.

Diyarbakırlılar, Belediye Başkanından sokak satıcısına kadar herkes konuklarına sorunlarını anlattı. Onların görüşlerini aldı. Güncel konu olan Kuzey Irak, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ‘müdahalesi’, bölgenin geleceği kimi zaman İngilizce hatta Amerikanca konuşuldu.

Valilik, edindiğim izlenime göre Festivale özel olarak bir destek vermediği gibi, hafiften köstek olmuş. Daha havaalanında bizi karşılamaya gelen gençler bir şey demedi ama minibüs şoförü, geçen yıl Festival bittikten sonra trafik polislerinin ilginç araştırmalar sonucunda Festival’e katkıda bulunan minibüslerin, iki arka lastiğinin aynı hava derecesinde olmadığını saptayıp ceza kestiklerini söyledi.

Silvan gezisinde ise konvoy iki kez yarımşar saat süren aramaya tabi tutuldu. Ama bu kez jandarmalar hem nazik davranmaya çalışıyordu hem de Silvan’da bir mahkemeden arama izni getirmişlerdi.

Bu arada yabancı uyrukluların Diyarbakır’ın bazı ilçelerine girmelerinin Valilik kararı ile yasaklandığını öğrendik. Aslında kimse OHAL’in gerçekten kalktığına inanamıyor henüz. ‘Ama her şey yavaş yavaş düzelecek’ diyor Feridun Çelik.

Borusan Filarmoni Orkestrasıyla başlayıp Sertap Erener konseri ile sona eren Festival ne yazık ki Türk medyasında hakettiği yeri bulamadı.

Oysa ki Türk, Kürt, Ermeni kültürü, şiiri, öyküleri, müziği, oyunları, dansları, resimleri, mutfağı ve mizahı ile sergilendi. Atıf Yılmaz’dan Haluk Levent’e, Orhan Koçak’tan Vedat Türkali’ye, Müşfik Kenter’den Cezmi Ersöz’e, Ahmet Soner’den Jülide Kural’a, Cezmi Ersöz’den Mehmet Uzun’a, Gürel Aykal’dan Afşar Timuçin’e, Hüseyin Kuzu’dan Selda Bağcan’a kadar çok sayıda sanatçı ve aydın vardı programda.

Sait Ç. Keleş’in ‘Can Çekişmek!’ başlıklı resim sergisi ise bölgeyi, bölgenin sorunlarını resimle anlatan bir çalışma...

Atelyeler, gazete ve kadınlar...

Festivalin bence üç önemli artısı daha var:

Nisan ayından itibaren başlayan atelyelerde konuk uzmanlar sinemadan resime kadar çeşitli alanlarda Diyarbakırlı genç amatörlere bilgi ve deneyimlerini aktardı. Ben de geçen yıl Festival gazetesinin atelyesine katılmıştım ki, sonuç başarılı.

İkinci artı, Festival gazetesi. 10 gün boyunca her gün yayınlanan ‘Festival’ gazetesi haber, söyleşi ve programlarıyla Festival’e katılan herkes açısından son derece yararlı ve olumlu bir rehber niteliğindeydi.

Festival’de özel olarak Kadınlar için bazı etkinlikler düzenlenmiş olması, Batı Avrupa’daki ‘Positive Discrimination’ (Olumlu Ayrımcılık) ya da ABD’deki ‘Affirmative Action’ (Olumlayıcı Eylem) anlayışının artık Diyarbakır’da da hayata geçirildiğini gösterdi. Zaten Suriçi’ndeki Çamaşırhane ve Tandırevi’nin açılış töreninde, mahalle halkının semtin efsanevi şahsiyeti ‘Şaban Abla’ya gösterdikleri kabullenmiş olgun tutum, 3. cinsiyete karşı duyulan saygının ifadesi gibiydi.

Başarılı belediye...

Bu arada Büyükşehir Belediyesi dört yıllık icraatını aktardığı bültende, herhalde Türkiye çapında bir rekora imza atmış oluyor: 22.5 trilyon borç ödenmiş, 111 trilyonluk yatırım yapılmış, 24 saat su akıyor, 73 km kanalizasyon şebekesi inşa edilmiş ve daha bir sürü altyapı alanında iş yapılmış. Ne var ki tüm bu başarılar neredeyse özel olarak ulusa, kamuoyuna, ulusal medya tarafından yansıtılmıyor.

Belediye Başkanı Çelik, ‘İktidara geldiğimizde bize 5-6 ay ömür biçmişlerdi’ dedi.

HADEP’li belediyelerin belediyecilikten anlayamadıklarını, ya da Belediye’yi sıradan bir siyasi araç olarak kullanacaklarını tahmin edenler büyük ölçüde yanılmış durumda. Yeni yerel seçimlerde Diyarbakır’da oyların yüzde 70’ini alacaklarını tahmin ediyor Çelik.

Diyarbakır bu aralar dev bir şantiye görünümünde. Suriçi olsun, kenar semtler olsun her yerde yoğun bir inşaat ve onarım çalışması var. Eski konaklar bazen Belediye bazen de STK’lar tarafından satın alınıp restore ediliyor.

Yörenin ünlü siyah bazalt taşında tüm kentin tarihi. Sur çevresinin temizlenmesi ise bitmek üzere. Kırsal nufusun yoğunluğuna rağmen Ortadoğu’nun önemli bir metropolü olmaya aday Diyarbakır.

Zaten Belediye Meclislerinde bulunan tek tük AKP’liler bile HADEP’ten seçilmiş belediye yöneticilerinin başarısını kabullenmiş olsalar gerek ki, tüm kararlar oy birliğiyle çıkıyor.

Yine de Diyarbakır’ın başta işsizlik olmak üzere devasa sorunları var. Bir kentte işsizlik oranı yüzde 70 olur mu? Hele Diyarbakır gibi gencecik nufuslu bir kentte...

Dostlar ve gelecek?

Kemal Varol’dan Ahmet Özer’e, Şehmuz Diken’den Metin Kaygalak’a, sonra HADEP’li, İHD’li dostlara kadar 3 günde çok sayıda tanıdıkla konuştum.

Bir sürü eşimi-dostumu da göremedim. 30 yıllık Diyarbakır gezilerim arasındaki belki de en rahat, en yumuşak gezi oldu bu seferki. 80 sonrasının, 90 sonrasının gerginliği gitmişti muhattaplarımın ifadesinden ve sokaklardan. Ama ne yazık ki Diyarbakırlı aydın, sanatçı ve politikacılar henüz gönül rahatlığıyla güleç bir söyleme yaklaşamıyordu. Gözyaşı ve kan dolu yıllar geride kalmıştı ama henüz gün doğmamıştı tamamen. Belirsizlikle kuşku arası bir temkinli ortam...

Gelecek yıl yapılacak 4. Festivalin hazırlıkları şimdiden başlamış. Ortadoğu’dan Avrupa’dan ve Amerika’dan önemli konukları çağıracaklar. Müzik alanında ise ilginç bir ikili sahneye çıkabilir: Sezen Aksu-Civan Haco! (RD/NM)