Italo Svevo’nun fantastik âlemi

*Görsel betimleme: Siyah beyaz fotoğrafta, Italo Svevo kameraya bakarak poz veriyor. Başında klasik bir şapka, üzerinde papyonlu bir takım elbise var. Svevo'nun gür bıyığı dikkat çekiyor.

Modern ve psikolojik İtalyan edebiyatının öncüsü sayılan Italo Svevo’nun “Deneysel ve Fantastik Öyküler” adlı kitabı, okura gündelik olanın detaylarını atlamadan birer hikâyeye dönüşen fantastik, ironik ve derinlere dalan metinler vaat ediyor.

Aron Ettore Schmitz, nam-ı diğer Italo Svevo, 19 Aralık 1861’de Trieste’te doğmuş. Hayli zengin bir Yahudi ailesinin sekiz çocuğundan beşincisi olan Svevo, eğitimini yatılı eğitim veren Almanya’nın Würzburg kentindeki Segntiz Koleji’nde tamamlamış. 17 yaşındayken tekrar Trieste’ye dönerek kısa bir süre Instituto Superiore Revoltella’da okumuş. 1880 yılında ailesinin şirketi iflas etmiş. Sonra da babasının sağlığı bozulmuş ve Svevo mecburen okulu yarıda bırakıp bir bankada işe girmek zorunda kalmış.

Yazmaya da kendisinin ve ailesinin o buhranlı döneminde başlayan Italo Svevo, 1892 yılında ilk romanı “Una Vita”yı Italo Svevo takma adıyla yayımlamış. Hiç ilgi görmeyen bu kitabı, 1898 yılında “Senilita” (Yaşlılık) adlı romanı izlemiş. “Senilita” da Svevo’nun beklediği karşılığı bulamamış.

1907 yılında Trieste’de İngilizce öğretmenliği yapan James Joyce’la tanışması Svevo’nun dönüm noktası olmuş. Sonraki yıllarda Sigmund Frued’la da arkadaşlık kurup ölümüne kadar bu iki ismin yanından pek ayrılmamış. Kuvvetle muhtemel, onların etkisiyle 1919’da kendisine büyük bir şöhret getirecek olan “Zeno’nun Bilinci”ni yazmaya başlamış ve kitap 1923 yılında yayımlanarak kısa süre içinde okurlar tarafından büyük ilgi görmüş. Hem Frued’dan hem de Joyce’tan izler taşıyan roman, Svevo’nun ismini edebiyat çevrelerinde de duyurmaya başlamış. 1928 yılında bir araba kazasında ölümden dönmüş. Durumu hızla kötüye gitmiş ve 13 Eylül 1928’de hayatını kaybetmiş.

Modern ve psikolojik İtalyan edebiyatının öncüsü sayılan Svevo, geriye üç roman, iki novella, on dört öykü ve oyun bıraktı.

Bunlar arasında, en az romanları kadar ilgi gören “Deneysel ve Fantastik Öyküler” adlı kitabı, kısa süre önce Ketebe Yayınları’ndan Duygu Er Quilichini çevirisiyle Türkçe olarak yayımlandı.

Svevo’nun insan ruhunda gezinen kurmaca dünyasını başka bir âleme taşıyan kitaptaki öyküler, insan ve onun karşılıklı ilişkilerinden, sıradanlığından izler taşıyor.

“Racoconti”nin ikinci kısmında yer alan altı öykünün oluşturduğu “Deneysel ve Fantastik Öyküler”, insan ruhunun kişiye göre değişen sarmal halini Svevo’nun bildiğimiz anlatı biçimiyle yansıtırken, okura gündelik olanın detaylarını atlamadan birer hikâyeye dönüşen fantastik, ironik ve derinlere dalan metinler vaat ediyor.

Ahlâkı, içsel gelgitleri, müphem niyetleri sıradanlığın olağan üstlüğüyle birleştiren öyküler, Svevo’nun diliyle zihinlere bir kement atarak ve elinden kitap boyunca düşürmeyerek, kendisini okuyanları zapt ediyor ve kurduğu düşsel atmosferin içinde kalmaları için sil baştan bir dünya kuruyor…

(BS/AS)