Günün 23 saati hücrede: Ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpuslar
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan mahpuslar infaz rejiminden kaynaklı tecrit, sağlık sorunları ve ekonomik zorluklar yaşayabiliyor. Birçok ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpus, günün 22-23 saatini hücrede geçirdiklerine, spor yapamadıklarına, ekonomik olarak zorlandıklarına dair şikayetlerini mektupla derneğimize (Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği/CİSST) aktarmışlardır. Bunun yanında birçok ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpus sağlık sorunları yaşamış ve düzenli tedaviye erişimde birçok sorunla karşılaşmıştır.
Kantin ücretleri ve ekonomik krizin getirdiği diğer zorluklar da birçok ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpusu ekonomik ve sosyal alanlarda zorlamıştır.
AĞIRLAŞTIRILMIŞ MÜEBBET HAPİS
“Devlet darağacını kaldırdı ama idamı kaldırmadı”
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan mahpusların en çok dile getirdikleri sorunlardan biri her zaman olduğu gibi tecrittir. 2021 yılında inşaatları tamamlanan S,Y Tipi ve Yüksek Güvenlikli hapishanelerin faaliyete girmesiyle beraber ağır tecrit koşullarıyla ilgili çok sayıda şikayet aldık.
Ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpusların tutuldukları hücrelerde mutfak ve tuvalet alanlarının bir arada olması ve yemek, bulaşık ve tuvalet ihtiyaçlarını aynı yerde karşılamak zorunda kalmaları mahpusların hijyen ihtiyaçlarını karşılamalarına engel oluşturuyor.
Ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpusların yaşadığı önemli sorunlardan birisi de havalandırma saatlerinin kısıtlı olmasıyla beraber hücrelerin pencerelerindeki demir parmaklıklara ek olarak takılan sık dokunmuş elek telleri olmuştur. Elek tellerinden kaynaklı birçok mahpus temiz hava alamadıklarını ve hücrelerinin küflendiğini iletmiştir.
Bunun yanında özellikle sıcak suya erişimin sınırlı olması da mahpusları hijyen konusunda zorlamıştır.
10 ARALIK İNSAN HAKLARI GÜNÜ
“En ağır” ceza: Ağırlaştırılmış müebbet ne demek?
Uzun bir süre tecrit altında tutulan ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpuslar; hapishanenin hijyenik olmayan koşullarından ve hücreye kapatılmaktan kaynaklı fiziksel ve ruhsal sağlık sorunları yaşayabilmektedirler. Yaşadıkları fiziki koşullar nedeniyle özellikle kronikleşmiş sağlık sorunları bulunan birçok ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpus bulunmaktadır. Derneğimize gönderilen mektuplarda birçok ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpusun solunum sistemine ilişkin sorunlar yaşadığı bildirilmiştir. Ağır hasta kategorisine giren birçok ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpusun yapmış olduğu infaz erteleme ve tedavilerine dışarıda devam etme talepleri de 2023 yılında da olumsuz olarak sonuçlanmıştır.
Ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpuslar mektup ve görüşlere ilişkin kısıtlamaların yanında özellikle muhalif içerikli gazete ve dergilerin verilmemesi, mahpuslara gönderilen kitapların verilmemesi ya da geç verilmesi, kitap ve dergilerde sayı sınırının olması, televizyon kanallarının kısıtlı olması ve oda aramalarında radyolarına el konulmasına dair de derneğimize başvuruda bulunmuştur. Bunun yanında özellikle Kürtçe kitap ve dergilerin verilmesi için tercüman ücretinin istenmesi ve bu ücretin fahiş olması da mahpusların yaşadığı sorunlar arasında yer almıştır.
Derneğimiz ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpuslardan görüntülü görüşme hakkının kendilerine tanınmaması ile ilgili de birçok şikayet almıştır. Birçok mahpus görüntülü görüşme hakkının kendilerine verilmemesinin anayasanın eşitlik ilkesine aykırı olduğu iddiasıyla tarafımıza başvuruda bulunmuştur.
PTT ücretlerinin artması mahpusların en temel iletişim aracı olan mektuplaşma faaliyetinde de ekonomik olarak zorlanmalarına neden olmuştur.
Çalışmak isteyen ancak yasal olarak çalışmalarına imkan tanınmayan ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpuslar; temizlik malzemesi ve giyecek satın alma, kantinden alışveriş yapabilme, idarenin verdikleri dışında yiyecek alabilme, mektup ve telefon yoluyla iletişim kurabilme gibi sorunları 2023 yılında da devam etmiştir.
2023 yılında aile üyelerini kaybeden ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpusların cenazeye katılım talepleri cezanın infaz edilme şeklinden dolayı reddedilmiştir. Bu duruma bazı ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpuslar Anayasa Mahkemesi’ne başvurarak itiraz etmişlerdir.
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ne demek?
Türkiye’de idam cezasının kaldırılmasıyla beraber 2002 yılında bu cezanın yerine getirilmiş bir hapsetme yöntemidir ve Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre bir kişiye verilebilecek en ağır cezadır.
29 Aralık 2004 yılında yürürlüğe giren Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’la düzenlenen infaz rejiminin içeriği oldukça sınırlayıcı kurallar bulunduruyor ve bu nedenle diğer tüm hapsedilme biçimlerinden keskin biçimde ayrılıyor.
“Adli suçlardan” ağırlaştırılmış müebbet hükmü verilen mahpuslar için 30 yıl sonra, örgütlü suçlardan dolayı ağırlaştırılmış müebbet hükmü verilen mahpuslar için 36 yıl sonra tahliye umudu vardır. “Siyasi suçlardan” ağırlaştırılmış müebbet hükmü verilen mahpuslar için ise bu cezanın infazı mahpusların hayatları boyunca devam eder. Yani, “siyasi suçlardan” dolayı ağırlaştırılmış müebbet hükmü verilen mahpusların tahliye umudu yoktur.
(HZA/AS)