Belgeselde IDFA 2022 bereketi

Belgesel dünyasının en büyük ve mühim festivallerinden biri olan IDFA bu sene 9-20 Kasım tarihleri arasında Hollanda’nın Amsterdam kentinde tertipleniyor. Geniş seyirci katılımı bir yana, sektörün profesyonel temsilcileri bir belgesel pazarı haline gelen kente akın edecek; film gösterimlerine ilaveten bilumum faaliyetler hazır bulunanları ihya edecek.

Organizasyonun geniş programında yer alan belgesellerin bir kısmı Amsterdam’da prömiyerlerini gerçekleştirirken muhtelif yarışmalı bölümlerde jürilerin değerlendirmelerine tabi tutulacak.

Best of fests kısmında yer alan belgeseller ise geçtiğimiz sezonda dünyadaki çeşitli festivallere katılıp ödüller almış filmlerden oluşuyor.

Aralarında Nehir hudut değildir ve Kanun hükmündeki Gigi adlı filmlerin de yer aldığı bölümden bazı belgeseller dikkat çekiyor.

Soykırım

Ermeniler’i yok etmek üzere uygulanan soykırımdan kurtulabilmiş Aurora Mardiganian ABD’ye kaçmış ve prömiyeri 1919’da New York’ta gerçekleştirilen Auction of Souls filminde başından geçenleri canlandırmış. Film büyük alakayla karşılanmış, kahramanı da dünya çapında tanınır olmuş. Hollywood’un acımasız çarkları lehine dönmez olduktan sonra ise Aurora kendini insanlığa adamış ve ırkının başından geçenlerin başkalarının başından geçmemesi için elinden geleni yapmış.

Inna Sahakyan’ın yönettiği Aurora’s Sunrise adlı film, animasyon, arşiv görüntüleri ve röportajları harmanlıyor, mevzubahis soykırımın unutulmaması için tarihe bir çentik daha atıyor. 2022 Ermenistan-Almanya-Litvanya ortak yapımı 97 dakikalık belgeseli izlerken bilhassa kahramanıyla empati kurmanız zor olmayacak!

Protesto hakkı

ABD’de iktidarın protestoları bastırmak için aklına ilk gelen baskı olduğundan 60’lı yılların sonuna doğru iyice artan isyana karşı polis gücü adeta bir orduya dönüştürüldü. Polisin ve askerî personelin eğitimi için protestoların sahnelendiği yapma bir kasaba inşa edildi ve aslında sadece protestocu olan insanlara militan muamelesi yapılmasına varan güvenlik kuvvetleri şiddeti, öğretilen resmî bir icraata dönüştü.

Bundan en çok muzdarip olanlar her zamanki gibi Afrika kökenli ABD’liler oldular ve tabii ki iktidar yanlısı basın, vaziyetin daha vahim hale gelmesinin müsebbiplerinden biriydi.

Sierra Pettengil imzalı 2021 ABD yapımı Riotsville, USA adlı 91 dakikalık film, bizi ne yazık ki günümüzde Black Lives Matter hareketinin güvenlik kuvvetleri tarafından bastırılma şeklinin kökenlerine götürüyor.

Geçmişe mazi derler…

Geçenlerde Nobel Edebiyat ödülüne layık görülen Annie Ernaux’nun özel hayatını merak edenler için ideal bir belgesel: Les années super-8.

1972’de satın alınmış bir Super-8 kamerayla Annie ve eşi Philippe bilhassa iki oğullarının başrolde olduğu aile hayatını kayda girişmişler ve yıllar boyunca bu alışkanlıklarını sürdürmüşler. Zamanla ilişkilerinin nasıl yıprandığına dair ayrıntılar, kamera yüzünden yaşamlarına iyice sızmış teatral refleksler, politik icraat, Annie’nin yazarlık dürtüsü ve daha birçok detay çocukların büyüme süreciyle iç içe geçiyor.

Yazarın oğlu David Ernaux-Briot ile kotardığı 2022 Fransa yapımı belgesel 60 dakika boyunca seyirciyi adeta hipnotize ediyor ve grenli görüntülerin gücüyle ister istemez nostaljik duygulara sevk ediyor.  

Adalı şarkıcı

“Çıplak ayaklı diva” olarak tanınmış Cesária Évora dünya çapında meşhur olduktan sonra tavrını hiç değiştirmedi ve sahnede ayakları çıplak şarkı söylemeye devam etti. Mütevazı köklerinin olduğu Atlas Okyanusundaki Yeşil Burun Adalarından São Vicente’yi asla unutmamış ve melankolik sesiyle memleketinin acılarını birebir yansıtmayı bilmişti.

Yönetmenliğini Ana Sofia Fonseca’nın üstlendiği Cesária Évora adlı 2022 Portekiz yapımı belgesel daha önce hiç yayımlanmamış arşiv görüntüleriyle zenginleştirilmiş, kahramanına bir kez daha saygı duymamıza imkân tanıyan 95 dakikalık sıcak bir biyografi.  

İsyankâr İrlandalı

İrlandalı sanatçıların aktivist geleneğini sürdürmüş olmaktan dolayı ağır bedeller ödemek zorunda kalan Sinéad O’Connor 80’lerin sonunda ve 90’ların başında gayet popüler olmuştu. Prince’in Nothing compares to you şarkısını yorumladığında dünya çapında sevilmiş, fakat dine fazlasıyla takıntılı çevrelerde ve bilhassa memleketinde aykırı sayılan tavırlarından dolayı adeta lanetlenmişti.

Yönetmenliğini Kathryn Ferguson’ın üstlendiği Nothing Compares adlı İrlanda-Birleşik Krallık ortak yapımı 2022 yapımı belgesel sanatçının zorlu kariyerini ve özel hayatını ayrıntılarıyla aktarıp feminist bakış açısının artılarından yararlanıyor. Müzik ve basın piyasasındaki kadın düşmanlığından da muzdarip olmuş Sinéad 2018 yılında Müslümanlığı seçtiğini dünyaya duyurmuştu. 

Kendine has…

Herhangi bir kalıba sokulamayan sinemacılardan Werner Herzog hakkında 103 dakikalık gayet doyurucu bir belgesel: Werner Herzog: Radical Dreamer.

Chloé Zhao, Joshua Oppenheimer, Wim Wenders gibi yönetmenler, Nicole Kidman, Christian Bale, Robet Pattinson gibi oyuncular, hatta Patti Smith’in ta kendisi, beraber çalışmış oldukları tecrübeli sinemacıyı seyirciye anlatmaya çalışıyorlar.

Kendisi de muhteşem anılarından bazılarını aktarırken daha önce hiçbir yerde rastlamadığımız arşiv görüntüleriyle karşı karşıya kalıyor, aile fertlerinin samimi itiraflarını zevkle dinliyoruz. Thomas von Steinaecker’in kotardığı 2022 Almanya-Birleşik Krallık ortak yapımı belgesel kaleydoskopik tavrıyla “sinema askeri” Herzog’un hayranlarını tatmin edecektir. (MT/AS)