"TPAO Orkestrası Batman'ı ve Türkiye'de Popüler Müziği Değiştirdi"
Yönetmenliğini Metin Avdaç'ın yaptığı, TPAO Batman Orkestrası'nın hikayesini anlatan "Kara Altından, Altın Mikrofona" isimli belgeselin galası Pera Müzesi'nde yapıldı.
Çarşamba (28 Ocak) akşamı Galada konuştuğumuz Avdaç, bu filmi yapmasında memleketi Batman'ın önemli payı olduğunu söyledi; "Çocukluğum en güzel anılarından biri bu orkestra. Altın Mikrofon'u kazanmış olmasının da hem benim hayatımda hem de tüm Batmanlılar'ın hayatında etkisi ve önemi büyük."
Muhafazakar bir şehir olarak anılan Batman'da, orkestra sayesinde tango, jazz ve popüler müzikler dinlendiğini anlatan Avdaç, "TPAO Orkestrası hiç kuşkusuz bir döneme damga vurdu" dedi.
Orkestranın sesi Telli: Gurur duyuyorum
Hürriyet gazetesinin düzenlediği Altın Mikrofon şarkı yarışmasının 1968'deki finalinde Haramiler, Erkin Koray ve Moğollar'ı geride bırakarak birinci olan TPAO Batman Orkestrası'nın başrolde olduğu film döneme tanıklık etmiş kişileri de buluşturdu.
Mavi Işıklar'dan Çetin Yavuzdoğan ve Metin Yavuzdoğan, müzik eleştirmeni ve Milliyet gazetesi yazarı Naim Dilmener, Hürriyet Gazetesi eski yazı işleri genel yayın müdürü Necati Zincirkıran, şarkı sözü yazarı, sunucu ve programcı Sezen Cumhur Önal'ın da katıldığı galada konuştuğumuz orkestranın solisti İlhan Telli, "Grubuyla yaşadıklarına bakınca gurur duyduğunu" söyledi.
"Bugün 70 yaşındayım. Topluluğumuz bir kültür devrimi yarattı. Aşık Veysel'i beş sesli yorumlayarak bir kapıyı araladık. Bu manevi açıdan çok önemli benim için."
Altın Mikrofon'u kazanmalarının ardından ülkede ciddi bir destek gördüklerini anlatan Telli, "Batman'dan böyle bir orkestranın çıkması çok önemli. O zaman çok destek gördük ama şimdi aynı şeyden söz etmek mümkün değil." dedi.
Filmin kendisini çok heyecanlandırdığını söyleyen orkestranın bas gitarcısı Çetin Oral'ın gözleri doluyor.
"1968'de bir kumar oynadık ve finale kaldık. Kazandığımız açıklandıktan sonra güzel zamanlar yaşadık, konserler verdik, turnelere çıktık, şarkılar yaptık."
Hürriyet Gazetesi'nin yarışmayı düzenlediği dönemdeki genel yayın yönetmeni Zincirkıran Altın Mikforon şarkı yarışmasının Türkiye'deki müzik hayatında çok önemli bir basamak olduğunun altını çizerek şunları söyledi:
"Bu yarışmayı düzenlemeye başladığımızda TRT Ankara ve İstanbul Radyoları dışında hiçbir yayın kuruluşu yoktu. Televizyon dahi yoktu. Biz gazetemizin gücüyle bu yarışmayı destekleyerek Türkiye Müziği'ne Ferdi Özbeğen, Yıldırım Gürses, Edip Akbayram, Cem Karaca, Selçuk Alagöz, Moğollar, Silüetler gibi isimleri kazandırdık."
TPAO Batman Orkestrası'nın bu isimler içinde kendisini en çok etkileyen isim olduğunu anlatan Zincirkıran, orkestranın Batman'dan gelip yarışmayı kazanmasının büyük bir olay olduğunu düşünüyor.
"Onların birinciliği gençlere cesaret verdi"
"Bu çocuklar üç yıl gelip finale kaldılar ve üçüncüde kazandılar. Değerli müzisyenlerdi ve çok profesyonellerdi. Onların bu yaratıcılığı ve azmi bugünkü müzisyenlere, özellikle de İstanbul-Ankara-İzmir üçgeninin dışında kalanlara umut olmalı."
Türkiye'de popüler müzik deyince ilk akla gelen isimlerden biri olan eleştirmen Naim Dilmener de Zincirkıran'la aynı fikirde olduğunu dile getirdi: "Onlar bir zinciri kırarak hem Batman'daki hayatı, hem de Türkiye popüler müziğini değiştirdiler."
Doğudaki gençlere katkıları düşünüldüğünde orkestra'nın öneminin daha iyi anlaşılacağını ifade eden Dilmener Altın Mikrofon'u kazanan topluluk doğudaki müzisyen olmanın ayıp olarak algılanmasını değiştirirken, bölgedeki hayatı da
renklendirdiğini söyledi. Dilmener, tüm bunlar düşünüldüğünde filmin daha da kıymetli olduğunu sözlerine ekledi.
"Yarışma demokrat bir toplum sürecini olumlu etkiledi. TPAO Batman Orkestrası'nın birinciliği de bir anlamda genç müzisyenlere cesaret veren bir mesaj oldu."
"TPAO Orkestrası hayatımızı değiştirdi"
"Kara Altından Altın Mikrofon'a" filminin galasında ilk gençliğini Batman'da, TPAO Orkestrası'nın şarkılarıyla geçirmiş Sevim Aşut'u da duygulandırmış.
"Orkestranın şehirdeki insanların hayatını dönüştürdüğünü" söyleyen Aşut, elinde lisedeki bir müsamerede toplulukla birlikte çektirdiği fotoğrafını göstererek ve o günleri büyük bir özlemle andığını söyledi.
Anılarda yolculuk
75 dakikalık film grup elemanlarının yanı sıra o dönemde şehirde yaşayanların anılarını içeriyor. Yarışmayı kazanan grubun şehre geliş anının nasıl büyük bir şölene dönüştüğünü anlatanlar orkestrayı izlemenin en önemli aktiviteleri olduğunu söylerken ilk günkü gibi heyecanlılardı.
Yaşanılanların üzerinden geçen uzun senelerin ardından bir araya gelen topluluk elemanlarının maziye dair hatıralarıyla süslü filmin yönetmeni Avdaç gösterimden sonra yaptığı konuşmada topluluğun hayatındaki öneminden bahsetti.
Kendisine film çektiren "suçlunun" Yılmaz Güney olduğunu söyleyen yönetmen "unutulmaması" gereken orkestranın hem kendisi hem de Batmanlılar için ifade ettiği anlamı anlatırken grup elemanları gözyaşlarını tutamadı.
Üçüncü denemede kazandılar
TPAO Orkestrası: 1963 yılında TPAO bünyesinde kurulan müzik grubu. Seslerini dört sene sonra yapılan dördüncü Altın Mikrofon Müzik Yarışması'nda duyuran grup 68 yılındaki son yarışmayada org, gitar ve vokalde İlhan Telli, ritm gitarda Ünal Üstol, tenor saksofonda Ünal Yiğitbaş, basta Çetin Oral, bateride Semih Özmert, solo gitarda Atilla Akman'dan oluşan kadrosuyla katılmış ve "Meşelidir Enginde Dağlar" isimli düzenlemeleriyle birinci olmuşlardır.
Altın Mikrofon: Türkiye popunun altın çağı
1968 yılında, Altın Mikrofon'un dördüncüsü yapıldı. Altın Mikrofon kervanı; bir otobüs, bir minibüs ve bir kamyondan oluşuyordu. Otobüste seyahat eden toplam 32 müzisyen ve yakınları, tam 17 gün sürecek bir maraton sonrası finale ulaştı. Erkin Koray Dörtlüsü, Haramiler, Moğollar, Sis Beşlisi ve Turgut Oksay ile T.P.A.O Batman Orkestrası'ndan oluşan finalistler, 17 Nisan'da Adana, 18 Nisan'da Urfa, 19 Nisan'da Diyarbakır, 20 Nisan'da Elazığ, 21 Nisan'da Malatya, 22 Nisan'da Gaziantep, 23 Nisan'da Antakya, 24 Nisan'da tekrar Adana, 26 Nisan'da Afyon, 27 ve 28 Nisan'da İzmir, 29 Nisan'da Çanakkale ve 30 Nisan'da Edirne'de halkın karşısına çıktılar.
Yarışmayı renklendirmek için kervana katılmış Orhan Boran, "Yuki'nin babası" olarak büyük ilgi topladı. İstanbul'da verilen konserler sonrası, nihayet Şan Sineması'nda yapılan finalde sonuçlar açıklandı. Çoğunluğu, Urfa, Elazığ, Diyarbakır ve Gaziantep gibi şehirlerde toplanmış 6068 oyla TPAO Batman Orkestrası "Meşelidir Enginde Dağlar Meşeli" adlı şarkıyla birinci oldu. Koray Oktay, Oğuz Durukan, Uğur Dikmen ve kervanın en genç müzisyeni olan Asım Ekren'den kurulu Haramiler, (4476 oy alarak) "Arpa Buğday Daneler" ile ikinci, Moğollar, (3711 oy) "Ilgaz" ile üçüncü, Erkin Koray dahil dört kişiden oluşan Erkin Koray Dörtlüsü (2980 oy) "Çiçekdağı" ile dördüncü, Turgut Oksay'lı Sis Beşlisi de "Iğdır'ın Al Elması" ile beşinci oldu.
Hürriyet gazetesi tarafından İlk defa 1965 yılında düzenlenen Altın Mikrofon Müzik Yarışması'nda finalistler şehir şehir dolaşarak şarkılarını halka dinletiyorlardı. Her şehirdeki performansların ardından yapılan halk oylaması sonucunda birincinin belirlendiği yarışma Türk Popu'nu derin bir şekilde etkiledi.
Anadolu Pop akımının yerleşmesi ve kalıcı olmasında da katkısı büyük olan yarışma 1968'de son kez yapıldı. 1972 yılında Günaydın gazetesinin yeniden canlandırma girişimi ve çabaları da bir işe yaramayınca, yarışmanın 1965 yılından itibaren yaşatmaya başladığı altın çağ 1968 yılında sona erdi.(BÇ)
* Fotoğraflar: Alberto Tetta & Bawer Çakır
** Bu haberde birzamanlar.net İnternet sitesinden yararlandık.