Tandır Kokusu / Bêhna Tenûrê

*Fotoğraf galerisi için tıklayın.

Bütün çocuklar gibi çok sevdiği tandır ekmeği konusunda bir hikâye anlatmaya karar veren Zozan, büyük bir ailenin yedi çocuğundan biri, hikâyenin kahramanı ise annesi.

Tandır ekmeği özellikle kırsal kesimdeki kalabalık ailelerde hazırlanan oldukça ekonomik, çok sevilerek yenen, besleyici olduğu kadar hazırlanması bir hayli zahmetli bir ekmek çeşididir.

Tandır ekmeği pişirmek için kadınlar sabah erkenden hazırlıklara başlar. Un elenir, suyla karıştırılarak özlü bir hamur haline gelene kadar yoğrulur, maya eklendikten sonra dinlenmeye bırakılır.

Bu sırada çalı çırpı toplayarak tandırı yakar ve kızdırırlar. Mayalanan hamur küçük bezeler haline getirildikten sonra pide şekli verilerek kızgın tandırın duvarına yapıştırılır.

Tandırın yeterli ısıya geldiğini anlamak ve ekmeği mükemmel şekilde pişirecek kıvamda olduğunu bilerek işe başlamak derin bir tecrübe gerektirir.

Zozan bu fotoröportaj için birçok kere sabah beşte kalktı ve annesinin tandır ekmeği hazırlamasına fotoğraf makinesiyle eşlik etti.

Annesi 39 yaşında, yedi çocuğu var, okuma yazma bilmiyor ve günboyu ev işleriyle uğraşıyor. Zozan ve kızkardeşleri de zaman zaman ona yardım ediyorlar.

Zozan her çekimden sonra fotoğraflarını atölyedeki arkadaşlarıyla paylaştı, eksikleri tartıştı ve yeni planlar çekmek üzere çalışmaya devam etti. Çektiği fotoğraflar tandır ekmeği pişirmenin hemen her aşamasıyla birlikte inceliklerini de gösteriyordu.

Bu seçki, Zozan'ın çok sevdiği taze ekmek kokusunu duyuran ve son karede annesinin lezzetli ekmeği başının üstünde taşıyarak çocuklarına götürürken hissettiği yorgunlukla karışık gururu yansıtan fotoğraflardan oluşuyor.

Bêhna Tenûrê

Wekî hemû zarokan, Zozanê jî biryar girt ku çîroka nanê tenûrê bibêje, ku pirr jê hez dike. Ew ji heft zarokên malbatekê ye û lehenga çîroka wê jî, diya wê ye.

Nanê tenûrê, bi taybetî ku ji aliyê malbatên gundan ve tê çêkirin, pirr bi erzanî rûdinê, lê pirr bi hezkirin tê xwarin, têrkir e û çêkirina wî karekî zehmet e.

Ji bo lêxistina nanê tenûrê, jin saet ji 5'ê spêdeyê dest bi kar dikin. Arvan li bêjingê dixin, hevîr distrên, haveyn dikin û ji bo hilê hiltînin. Pişt re ji bo tenûrê qirş û qalan didin hev û tenûrê dadidin, sor dikin. Hevîrê hilatî dikin girikên biçûk û pişt re vedikin. Bi vî rengî li dîwarê sincirî yê tenûrê dixin. Ji bo ku fam bikin ka tenûr baş sor bûye an nebûye, ji bo ku fam bikin ku tenûr dikare nanê wan baş sor bike, tecrube divê.

Zozanê ji bo vê wêneçavpêketinê gelek caran di saet 5'ê serê sibehê de rabû û wêneyên diya xwe yên vê çîrokê kişandin.

Dayîk 39 salî ye, 7 zarokên wê hene, xwendin û nivîsandina wê tune, roja xwe bi karên malê derbas dike. Zozan û xwîşkên xwe car caran alî wê dikin.

Zozanê, piştî kişandina her wêneyekî, li atolyeyê, bi hevalên xwe re xebata xwe bi par ve kir. Li ser kêmasiyan gotûbêj kir. Bi dû re, ji bo ku pîlanên nû bikişîne, dom bi karê xwe kir. Wêneyên ku wê kişandine, bi hemû aliyên nanê tenûrê ve, kitekitên vî karî jî nîşan didan.

Ev guldeste bêhna nanê tenûrê dide, ku Zozan jî pirr jê hez dike û di dîmena dawî de nîşan dide ku dayîk li ser serê xwe nanekî têrkir ji zarokên xwe re dibe. Betilîn û westa wê di gel serbilindiya wê xuya dike.

* Anadolu Kültür'ün 2002'den beri kültür ve sanatın sivil alanların oluşmasına destek sağlayacağına ve çatışmalı ortamlarda barışa katkı sunacağına inanarak Anadolu'da çalışmalar yürütüyor. Açık Toplum Vakfı ve Chrest Foundation'ın da destek verdiği "Fotoğrafla Hatırlamak: Çocuk ve Gençlerle Fotoğraf Atölyeleri" projesi onlardan biri.

59 genç fotoğrafçı üç ay süren atölyeleri boyunca kendi yaşadıkları yerleri ve kendi hikayelerini fotoğraf aracılığıyla anlattı. Şırnak, Batman, Van, Mardin ve Yüksekova'dan 2011 yılına dair birer belge olan bu çalışmalar, Türkçe ve Kürtçe olarak hazırlanan kitap Anadolu Kültür tarafından yayınlandı. Bu başarılı projede üretilen fotohikayeleri, bianet'ten dizi olarak bu linkten izleyebilirsiniz.