Geçmişi gölgede saklı bir mekân: Kurtuluş Rum İlkokulu
Belgesel fotoğrafçı Sema Kahraman Vurucu, “Geçmişi Gölgede Saklı Bir Mekân” isimli projesinde, Tatavla’da (Kurtuluş) 1887 yılında Tatavla Erkek Mektebi olarak açılan ve 2003 yılına kadar toplam 116 yıl eğitim veren Kurtuluş Rum İlkokulu’nu fotoğrafladı.
Sema Kahraman Vurucu, projenin hazırlık sürecinin 2022 yılında Rum İlkokulu’nda düzenlenen Mahalla Festivali’ne dayandığını dile getirdi.
Vurucu, festivalin Türkiyeli sanatçı grubunda yer aldığını, okulun en üst katındaki Müdür odasında “Tatavla’dan Kurtuluş’a Bir Semtin Değişen Yüzü” sergisi açtığını söyledi.
Bellek mekânları
Vurucu, yaşadığı semtin yıllar içinde yaşadığı dönüşümle bambaşka bir görünüme büründüğünü vurgularken, semtte geçmişin izlerini bugüne taşıyan birkaç mekândan birinin de tarihi Rum İlkokulu olduğunu söyledi: “Bellek mekânları artık hafızalarda kalan bir yaşamın izlerini barındırıyor. Dinlemek isteyenlere hepsi bir hikâye anlatıyor.”
Yönetmen ve Fotoğrafçı Serkan Turaç’ın Akya film bünyesinde düzenlediği Anekdot Fotoğraf Atölyesi’nde hazırladığı projede Vurucu, 138 yıllık tarihi mekânı tüm detaylarıyla fotoğrafladı.
Kurtuluş Rum İlkokulu hakkında
Tatavla’nın merkezi sayılan Aya Dimitri Kilisesi’nin yanında inşa edildi, giriş kapısının üzerinde yapım yılının 1886 olduğu yazılı.
"Tatavla Erkek Mektebi" adıyla 31 Mayıs 1887 tarihinde açıldı. Okulun doğrudan ikinci katına çıkan merdivenlerin karşısındaki duvara gömülü mermer levhada Rumca yazılı bir kitabede aralarında Dersaadet Valisi Mazhar Paşa’nın da olduğu binanın yapımına katkı sunan kişi ve kurumların isimleri yazılı.
Okulun öğrenci sayısındaki aşırı artış nedeniyle Osmanlı saray mimarlarından Aynalı Kavak kasrını inşa eden Marki Kalfa’nın arsası da okul binasına tahsis edildi. 1929 yılında yaşanan "Büyük Tatavla Yangını"nda çok fazla hasar görmeden kurtulan okul, aynı yangında harabeye dönen kız okulundaki öğrencilerin de gelmesiyle karma eğitime geçti. Semtin adının Kurtuluş olarak değiştirilmesi de Marki Kalfa Sokağı'nın Dev Süleyman Sokağı'na dönüşmesi de bu tarihlere denk geliyor.
Yirmi Kur’a Askerlik, Varlık Vergisi, 6-7 Eylül Pogromu, 1964 Kararnamesi gibi doğrudan azınlıkları hedef alan siyasi gelişmeler ve katliamlar nedeniyle okulun öğrenci sayısı giderek azaldı.
116 yıl boyunca kesintisiz olarak eğitime devam eden okul, son mezunlarını 2003 yılında vererek kapandı.
Mülkiyeti Aya Dimitri Kilisesi Vakfı’na ait olan tarihi bina, restore edildiği 2014 yılından itibaren kültürel etkinliklere, sergilere ev sahipliği yapmaya devam ediyor. (TY)