ERHAN ÇETİNKAYA'YA SORULAR
Eski TÜİK Başkanı Aydemir: "TÜİK rakamları manipüle ediyor"
TÜİK eski başkanı Birol Aydemir görevdeki TÜİK Başkanı Erhan Çetinkaya'nın TÜİK'in enflasyon rakamlarının ENAG ve İTO rakamları ve algılanan enflasyon ile farkına ilişkin açıklamalarını sert sözlerle eleştirdi.
TÜİK Başkanı enflasyondan şirketleri sorumlu tuttu
Birol Aydemir sosyal medya platformu "X" hesabından yaptığı açıklamada Çetinkaya'nın yaklaşım ve değerlendirmeleri için şu eleştirileri dile getirdi.
TÜİK Başkanı algılanan enflasyon ile gerçek enflasyon arasındaki farkın Türkiye'de düşük olduğunu söylüyor!! Kendisine birkaç sorum olacak.. Bunu neye dayanarak söylüyorsunuz? Ben tam tersini iddia ediyorum.
▶ AKP seçmeni dahil vatandaşlarımızın %80'i açıkladığınız enflasyon verisine inanmıyor. Buna ne diyeceksiniz?
▶ Ben görevdeyken ortalama madde fiyatları açıklanırken herhangi bir sorun olmadı. Neden sonrasında problem çıktı? Bu işlem oldukça basitti ve iş yükü asla çok değildi, aklımızla dalga geçmeyiniz.
▶Ortalama madde fiyatları açıklamayı bıraktıktan sonra ENAG ve İTO fiyat endeksleri ile TÜİK arasındaki farkın neden açıldığını açıklayın biz de ikna olalım.
▶Ayrıca kaldırdığınız sadece ortalama fiyatlar değil bölgesel fiyatları da kaldırdınız.
Merak etmeyin daha önce yayınladığınız verileri anlayacak ve yorumlayacak zekaya sahip pek çok insan var bu ülkede.
▶ Siz de ben de biliyoruz ki rakamları manipüle ediyorsunuz. Bu durum sizden önce başladı ve bunu düzeltme imkanınız var. Yanlışı savunmayın!
Çetinkaya ne demişti?
Görevdeki TÜİK Başkanı Çetinkaya, TÜİK ile ENAG'ın açıkladığı enflasyon rakamlarıyla kendi kuruluşunun rakamları arasındaki büyük farkı değerlendirirken "ENAG tarafından yayımlanan aylık TÜFE oranlarının gerçeği yansıtmaktan oldukça uzak olduğunu" dile getirmiş ve "Bir araştırmanın Türkiye genelini temsil edebilmesi için uygun örnekleme yöntemlerinin kullanılması gerektiğine değinerek kiraları örnek göstermişti:
"TÜİK ve ENAG verileri arasındaki farkı, kira fiyatları hesaplamalarında görebiliriz. TÜİK tarafından takip edilen kira fiyatları için diğer tüm mal ve hizmet fiyatlarında olduğu gibi sabit tanım ve kalitede seçilmiş olan 5 binin üzerinde konutun aylık kira değeri izlenmektedir.
ENAG ise kira fiyatlarını emlak sitelerinden doğrudan almakta ve kira artışını her ay tüm kiracıların ev değiştirmiş olduğu varsayımı üzerinden hesaplamaktadır. ENAG, her ay tüm kiracılar yeni bir eve taşınıyormuşçasına hesaplama yapıyor, internet üzerinden her ay gözlemlediği artışları yanlış şekilde üst üste ekleyerek şişirilmiş bir zam hesabı yapıyor. Bu örnek ENAG'ın TÜFE metodolojisinden ne kadar uzak olduğunu sadece kira maddesinde dahi ortaya koymaktadır."
Çetinkaya'nın yanıtlamadığı sorular
Ancak, Çetinkaya'nın açıklamasında ENAG'ın aylık bazda yüzde 4,27 olarak belirlediği Haziran enflasyonun "şişirilmiş" olduğunu iddia ederken, TÜİK'in aylık bazda yüzde 1,64 olduğunu ileri sürdüğü haziran enflasyonunun İstanbul Ticaret Odası (İTO) tarafından aylık bazda yüzde 3,42 oranında yükseldiği belirlemesi konusunda susmayı tercih ettiği görüldü.
Öte yandan Çetinkaya TÜİK enflasyon hesaplamalarının dayandırldığı, ancak açıklanmayan "ürün ve mal sepeti"nde Haziran 2024 fiyatlarının hesaplanmasında temel alınan fiyatlar konusunda ekonomim.com yazarı Alaattin Aktaş'ın ulaştığı rakamlar hakkında da hiçbir şey söylemedi.
Oysa Aktaş bianet.org'un da alıntıladığı değerlendirmesinde TÜİK'in yurttaşların harcamalarında en belirgin paya sahip olan kira giderlerini TÜİK'in Haziran 2024'te ortalama 5 bin 844 TL, uzman doktor muayene ücretini 33,69 TL, üniversite öğrencilerinin yurt ücretini 457 TL olarak hesapladığını ortaya çıkarmıştı.
TÜİK'in enflasyon çarpıtması: Kira 5 bin 844, muayene ücreti 33,69 TL
Çetinkaya ise, TÜİK rakamlarına dayanarak "Ülkelerin resmi kurumlarının açıkladığı enflasyon ile algılanan enflasyon arasındaki rakamlara bakıldığında Türkiye'deki rakamların diğer ülkelere kıyasla birbirine en yakın oranları yakaladığını" anlatmıştı.
TÜİK Başkanı "Algılanan enflasyona ilişkin hususlar Türkiye'ye özgü olmayıp, gelişmiş ülkelerde de aynı durum görülmekte ve bu durum Eurostat tarafından ifade edilmektedir. Örneğin son 20 yıl boyunca AB'de hissedilen enflasyon, açıklanan enflasyonun ortalama 5 katı düzeyinde seyrederken Türkiye'de 2 katı düzeyinde seyretmiştir." demişti.
Aktaş, Çetinkaya'nın savunmalarına "Siz de ben de biliyoruz ki rakamları manipüle ediyorsunuz. Bu durum sizden önce başladı ve bunu düzeltme imkanınız var." diyerek karşılık verdi.
Birol Aydemir kimdir?
AKP iktidarının başlangıç dönemlerinde bürokraside Erdoğan rejimiyle nispeten uyumlu ilişkiler içinde olan Birol Aydemir, 2006-2008 arasında Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Başkanlığı ve 2011-2016 arasında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Başkanlığı görevlerinde bulunmuştu.
25 Ocak 1966 Erzincan doğumlu Aydemir, 1987'de Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye Bölümü'nden mezun oldu. 1994'te ABD'de, Delaware Üniversitesi'nde ekonomi yüksek lisansı yaptı.
1987'de Türkiye Kalkınma Bankası'nda kamu görevlisi olarak çalışmaya başlayan Aydemir. 1989-2006 arasında Devlet Planlama Teşkilatı'nda uzmanlık, daire başkanlığı ve müsteşar yardımcılığı yaptı. 2006-2008 arasında Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) başkanlığında bulundu. 2008-2009 arasında Türkiye'nin Washington Büyükelçiliği'nde planlama müşaviriydi. Temmuz 2009'da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Müsteşarlığı'na atandı. Eylül 2011 - Şubat 2016 arasında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) başkanlığı yaptı. 2016'da TÜİK Başkanlığından kendi isteğiyle emekliye ayrılan Aydemir, 2020'de AKP'den ayrılan vekillerle birlikte Demokrasi ve Atılım Partisi'nin (DEVA Partisi) kuruluşuna katıldı. 2022'de DEVA'dan ayrılarak İYİ Parti'ye katıldı. Meral Akşener'in başdanışmanı oldu. Daha sonra İYİ Parti Araştırma ve Veri Yönetimi Başkanlığı görevine getirildi. 2024'te İYİ Parti'den istifa etti.
(AEK)