Selanik'e Belgesel Yüklemesi

Bu sene 1-10 Mart tarihleri arasında düzenlenen belgesel festivalinde tüm dünyadan 178 uzun, 43 kısa metrajlı yapım seyirciyle buluşuyor.

Festivalde on belgeselin dünya prömiyeri, 12'sinin uluslararası prömiyeri, dört tanesinin ise Avrupa prömiyeri gerçekleşecek.

21.Selanik Belgesel Festivali sırasında faaliyette olacak, belgesel profesyonellerine seslenen Agora Doc Market'te takriben 430 film yer alacak. Festivalde ayrıca belgesel üreticilerine eserlerini ortaya çıkarma sürecinde destek olan yan bölümler de var:

Agora Docs in Progress ve Docs in Thessaloniki Pitching Forum. Mustafa Ünlü'nün The Republic adlı çalışması Forum'da yer alacaklar arasında. Filmin yapımcı hanesinde Murat Baykara ve Kutup Ayısı Belgesel Yapımlar adlarını görüyoruz.

İsviçre'nin Nyon kentinde düzenlenen Vision du Réel ile işbirliği Selanik Belgesel Festivalinin bu seneki yeniliklerinden biri.

Festivalin uluslararası jürisinde Hollanda'dan Ally Derks, Kanada'dan Elisabeth Klinck, İspanya'dan Sergi Doladé, Danimarka'dan Simon Lereng Wilmont ve Yunanistan'dan Panayotis Evangelidis yer alıyor.

Ally Derks dünyanın en büyük belgesel festivali olarak kabul edilen Amsterdam'daki IDFA'nın kurucularından olup iki sene öncesine kadar etkinliğin başında bulunuyordu.

Sanal gerçeklik yarışması jürisi ise Fransa'dan Olivier Semonnay, Yunanistan'dan ise Areti Leopoulou ve Syllas Tzoumerkas'tan oluşuyor.

Uluslararası Film Eleştirmenleri Federasyonu FIPRESCI jürisine baktığımızda Almanya'dan Carolin Weidner, Slovenya'dan Žiga Brdnik ve Yunanistan'dan Ioannis Totonidis'i görüyoruz.

Kapanış gözüpek kadınlarla

Festivalin kapanış filmi asırlar boyunca kadınlardan çok erkeklere uygun görülen yelkencilik sektöründen. Maiden adlı belgesel 1989'daki dünya turu yarışmasına bir yelkenlinin tamamen kadınlardan müteşekkil bir ekiple ilk kez katılımını ayrıntılarıyla aktarıyor.

Alex Holmes'un yönetmenliğini üstlendiği, denizde aksiyon açısından seyirciyi epeyce tatmin edecek filmdeki meydan okuma enerjisi kadın cesaretine ve fedakârlığına bir methiyeye, ayrıca hırçın dalgalara ve önyargılara karşı bir metafora da dönüşüyor.

Etkinliğin İnsan Hakları bölümünde gösterilecek filmler arasında İsrail'in Gazze şeridine saldırılarından birine eğilen Stefano Savona'nın Samouni Road'u dikkat çekiyor.

Çin devleti tarafından muhalif olarak görülen insanların kapatıldığı çalışma kamplarından birine Letter from Masanjia ile odaklanacağız. Yönetmenliğini Leon Lee'nin üstlendiği film mevzuya etkin biçimde parmak basmak üzere çeşitli klişelere dayandırılmış olsa da Çin rejiminin acımasızlığını, işkenceden sakınmayan tavrını, hatta gerekli gördüğü durumda insanları nasıl yok edebildiğini ayrıntılarıyla teşhir ediyor.

Hafıza/Tarih başlığı altındaki filmler arasında Selanik festivallerinin gözdelerinden Gürcan Keltek'in Gulyabani'si var. Son yıllarda Türkiye'nin adını festivallerde aldığı ödüllerle sık sık duyuran Keltek deneysel tarzdaki eserleriyle ufuklarını günbegün genişletiyor.

Kamboçya'da Kızık Kmerler'in icraatına üçüncü kez eğilen Rithy Panh da Graves Without a Name ile Selanik'te misafir edilecek.

Werner Herzog Ile André Singer'in yönettiği Meeting Gorbachev adlı belgesel sayesinde Putin'e ve silahlanmaya karşı sert tavrını sürdüren tecrübeli siyasetçi Gorbaçov'a tekrar saygı duyacağız. İspanya'da diktatörlük sırasında işlenmiş suçların unutturulmasına dair faaliyetleri Almudena Carracedo ile Robert Bahar'ın The Silence of Others'ı ile tekrar deşifre edeceğiz.

Politika her yerde

Her Şey Siyaset adlı bölümde izleyeceğimiz filmler arasında dünyadaki popülist liderlerden Orban ve takipçilerine eğilen ibretlik Hungary 2018 var. Eszter Hajdu'nun yönettiği film özellikle seçim kampanyaları sırasında seçmenlerin gözünün nasıl boyandığını ve güçlü lider yanılsaması yüzünden Macaristan halkının mantıktan, hatta insanlıktan nasıl uzaklaştığını ayrıntılarıyla izleyeceğiz.

Aynı bölümde yer alan Vitaly Mansky'nin Putin's Witnesses adlı belgeseli, zengin arşiv görüntüleri aracılığıyla Rusya liderinin sevimsiz tavırlarını bir kez daha gözümüze sokacak.

The Apollo of Gaza (Trailer 90 sec.) from NFB/marketing on Vimeo.

Nicolas Wadimoff'un The Apollo of Gaza'sı ise daracık bir coğrafyaya sıkışmış Filistinliler'in diyarına nispeten yumuşak bir göz gezdirmemizi sağlayacak. Yüzyıllar boyunca denizde kalıp kısa bir süre önce bir balıkçının ağına yakalandığı iddia edilen antik bronz heykel silahlı grupların eline geçince ortalıktan bir kez daha kaybolmuştur...

Alex Winter'ın yönettiği The Panama Papers ne kadar karşı koyulursa koyulsun, bazılarının foyalarını ortalığa saçmaya devam edecek.

Belgesel estetiği

Selanik Belgesel Festivalinin İnsanlık Hali adlı bölümünde yer alanlar arasında geçtiğimiz günlerde Oscar ile ödüllendirilen Elizabeth Chai Vasarhelyi ve Jimmy Chin'in Free Solo'su ön plana çıkıyor. Kaya tırmanışı hakkındaki cilalı belgesel insanın sınırlarını ne derece zorlayabildiğinin somut bir kanıtı.

Cengiz Aytmatov'un Cemile'sinden yola çıkılarak çekilmiş Jamila adlı film Kırgızistan'da nesillerdir kadınlara ilham vermiş kahramanına odaklanıyor. Kendi bağımsız seçimini yapmış bir kadının, komünizmin sona ermesinden sonra dine daha çok bağlanan bir halkta bile özgürlükçü hisler yaratmaya devam ettiğine şahit oluyoruz.

Aminatou Echard'ın yönettiği zarif yapım insanın içine işleyen bir dile sahip.

Gemicilik dünyasını saykadelik görüntülerle harmanlayıp yüksek bir estetik seviyeyi yakalayan Vida a Bordo IDFA'da seyircileri büyülemişti. Emiliano Mazza De Luca'nın yönettiği Uruguay yapımı film belgesel sanatının sınırlarını gayet uyumlu bir ekibin etkin işbirliğiyle aşıyor.

Yolande Zauberman'ın M başlıklı belgeselinde ise fanatik Yahudi çevrelerinde çocuk istismarına geleneksel olarak nasıl göz yumulduğuna tanıklık edeceğiz. Çok ufak yaşlardan itibaren din eğitimi alması öngörülen çocukların din adamları tarafından düzenli olarak taciz edilmesi bir yana, din otoritelerinin ve cemaatin suçları nasıl inkâr edip örtmeye çalıştığını, hatta kurbanları suçlu ilan etmek üzere sansasyonel metotlara başvurduğunu göreceğiz.

Selanik'te yok yok!

Festivalin Sinema başlıklı bölümünde ön plana çıkanlar arasında direnişçi kahramanına saygı duruşunda bulunan Cordelia Dvorak'ın Marceline. A Woman. A Century adlı etkileyici belgesel, Hollywood'da eşcinselliğin ayıp karşılandığı bir çağdan seslenen Robert Clift ve Hillary Demmon imzalı Making Montgomery Clift ve eleştirmenlik hususunda ders niteliğindeki Rob Garver'ın yönettiği What She Said: The Art of Pauline Kael sayılabilir.

Film Forward bölümünde yer alan belgesellerden Çin'e odaklanan Present Perfect engellerine rağmen mutlu olan karakterleriyle empati kurmamıza imkân tanıyor. Yönetmenliğini Shengze Zhu'nun üstlendiği 124 dakikalık film live streaming sırasında kaydedilmiş görüntülerle seyirciyi kahramanlarının özel olduğu kadar eğlenceli dünyasına sürüklüyor.

Çocuklara yönelik Docs for Kids bölümünde gösterilecek belgeseller arasında ise Gods of Molenbeek öne çıkıyor. Biri Müslüman diğeri Hıristiyan kökenli iki çocuğun renkli dünyaları bizi farklılıklar hususunda bir kez daha sınıyor.

Brüksel'in IŞİD militanlarıyla anılan semtinde zor bir dönem yaşanırken sevimli kahramanlarımızın saflığı, samimiyeti, dürüstlük ve mertliği seyirciyi duygulandırıp kinden, nefretten, şiddet ve öfkeden kesinlikle uzaklaştırıyor. Finlandiyalı yönetmen Reetta Huhtanen'den belgeselin gücünü teninizde hissettiren değerli bir çalışma.

Selanik, belgesel dünyasının nabzının attığı başlıca kentlerden biri olma vasfını başarıyla sürdürüyor... (MT/PT)