Haftanın Dikkat Çeken Eserleri 10 Nisan

Bu hafta, gerek incelediği konu gerekse de niteliği bakımından özel bir önem taşıdığı için tek bir eseri tanıtacağız. Tanıtacağımız eser, sosyal bilim literatüründe her daim tartışılan bir konuyu, "devlet" meselesini farklı bir kavramsal ve kuramsal çerçeveden ele alan, ilgi çekici bir çalışma: "Yabancı Politik".

"Marksist Devlet Kuramına Yeniden Bakmak" alt başlığını taşıyan kitabı, California Üniversitesi akademisyenlerinden Paul Thomas kaleme almış.

"Devlet" olgusunu Marksist kuram içerisinde farklı bir bakış açısıyla çözümlemek ve yorumlamak isteyen yazar, bunu, "yabancı politik [alien politics]" kavramını kullanarak yapmaya çalışmış. Diğer bir deyişle, yazar, "yabancı politik"in öncü kuramcıları olarak gördüğü Marx, Gramsci ve Poulantzas ekseninde, "devlet"i yeniden analiz etmeye ve anlamaya çabalıyor.

Yazarın kavramsallaştırmaya ve kuramsallaştırmaya çalıştığı bu yeni terimin anlam ve önemini yine yazarın kendisinden dinleyelim:

"Niçin yabancı politik? Ve niçin yabancı politik? (...) yabancı politik, her şeyden önce, devletin tarihsel olarak, kendi modern eşleniğiyle (sivil toplum) birlikte ortaya çıkışının anlaşılmasını içerir. Devlet-sivil toplum kutupsallığında hiçbir koşul doğal ya da 'verili' addedilmemelidir. (...) Yabancı politik bugün hem kapitalist devletlerin ve onların sakatlıklarının, hem de her nasılsa (yerinde olmayan bir uygulamayla) Marx'ın adını kullanarak büyüyen ve gelişen otoriter devlet biçimlerinin eleştirisine bir temel oluşturabilir. Berlin Duvarı artık görüşümüzü kapatmıyor, böylece yabancı politiğin modern devletin -komünist ya da kapitalist- bütün tezahürlerini anlamamız açısından kuşatıcı bir anlam kazandığını rahatlıkla görebiliriz. Yabancı politik, daha özelde, egemen-sınıf kuramının açıklamakta büyük zorluk çektiği şeyi (...) Sovyetler Birliği'nde kapitalizmin niçin bu kadar çabuk ve sınırsız bir biçimde yeniden uygulamaya konulduğunu ve kapitalizmin niçin Çin'de nerdeyse bir intikam duygusuyla birlikte yeniden uygulanıyor oluşunu açıklamaya yardımcı olmaktadır. (...) mevcut olan kapitalizm ve devlet üzerinde değil salt, bitmemiş bir dava olan sosyalizm ve demokrasi üzerinde de ciddi ciddi düşünmek durumundaysak, yabancı politiğe gereksinmemiz vardır."

Yazarın 'Devletin Bedeli Nedir?' sorusuna yanıt aradığı uzun bir giriş bölümüyle açılan; derli toplu bir sonuç ve kapsamlı bir dizin kısmı da içeren kitabın bölüm başlıkları şöyle:

1. "Bitmiş Bir Şey Olarak Devlet"

2. Marx ve Hegel: Gelişmemişliğe Dair Anılar

3. "Kılıç, Kukuleta, Tüfek": Marx'ın Brumaire'i

4. Topos Olarak Devlet: Lenin ve Gramsci

5. Özne-Devlet, Nesne-Devlet: Gramsci'den Poulantzas'a

6. Devletin Durumu: Kautsky, Avrokomünizm ve Ötesi

Kısacası, Thomas, kitabında, meselenin sadece üretim ve ekonomi alanındaki mülkiyet ve tahakküm ilişkileri bağlamında çözümlenmesinin yeterli olmadığını, ama aynı zamanda, -ister 'kapitalist' ister 'komünist' olarak adlandırılsın- devlet aygıtının bizzat kendisinin de önemli bir bağımlılık ilişkisi içerebildiğini anlatmaya çalışıyor. Böylece, sadece iktidara gelmeyi ve o iktidarı kullanmayı amaçlayan bir muhalif hareketin, ne kadar iyi niyetli olursa olsun, insanın özgürleşmesini sağlayamayabileceğini; yalnızca üretim alanındaki tahakküm ilişkilerinin ortadan kaldırılmasına dönük bir çözümleme ve perspektifin, modern (ya da post-modern) insanın maruz kaldığı bütün tahakküm ve bağımlılık ilişkilerinin çözümlenmesi ve sonlandırılması için yeterli olmayabileceğini vurguluyor. Dolayısıyla, yazar, siyasal ve ekonomik alanı ortak kesen ve 'devlet' olarak adlandırılan karmaşık ve kendine özgü bir aygıtın varlığını tekrar hatırlatmış oluyor okuyucuya. Böylece, devletin özgüllük ve özgünlüklerinin ayrıntılı bir şekilde analiz edilmemesinin, siyasal çözümlemelerde ve toplumsal hareketlerde eksik değerlendirmelere ve kaba bir indirgemeciliğe yol açabildiğini vurguluyor.

Özetle, "Yabancı Politik - Marksist Devlet Kuramına Yeniden Bakmak", konuyla ilgili kuramsal donanımlarını artırmak ve farklılaştırmak isteyenlerin ilgiyle ve zevkle okuyabilecekleri bir eser.

Yabancı Politik - Marksist Devlet Kuramına Yeniden Bakmak, Paul Thomas, Dipnot Yay., 2010, 285 sf. (ECG/TK)