Gazeteciler "Akil Adamlar" Demekten Vazgeçsin Artık

Avrupalı siyasetçi ve liderlerin oluşturduğu "Bağımsız Türkiye Komisyonu"nun yeni raporuna dair haberlerin neredeyse hepsinde, aynı yanlış ve cinsiyetçi adlandırma sürüyor: "Akil adamlar".

Oysa, bu komisyonun dokuz üyesinin* sekizi erkek, biri kadın: Emma Bonino, eski Avrupa Komisyonu Üyesi, eski Uluslararası Ticaret ve Avrupa İşleri Bakanı, İtalyan Senatosu Başkan Yardımcısı. "Türkiye Avrupa Birliği'ne, hemen şimdi" kampanyasını yürütenlerden biri.

Bu komisyonda bir kadın olmayabilirdi de. Bu durumda bile, kendini "bağımsız komisyon" diye adlandıran bir oluşuma, yalnızca erkeklerden oluşabilirmiş gibi "akil adamlar" adını takmak, "Hiç böyle bir kastımız yoktu" dense bile, en azından gazetecilerin kanıksadığı cinsiyetçi kodlarından birini yeniden üretmek. Yani, "Karar vericiler, yön göstericiler, kanaat önderleri, aslında erkektirler" imgesini tekrarlamak.

NTV, hem televizyon yayınında hem de İnternet sayfalarında, sık sık bu sözü kullandı. Komisyon üyelerinin katıldığı canlı yayında, alttaki bantta, "Akil adamlar NTV'de" yazıyordu. CNN Türk'te de aynı ifade kullanıldı.

Hürriyet, Yeni Şafak, Star, Vatan, Birgün de "akil adamlar" diyen gazeteler. Radikal'in kadın ekonomi yazarı Funda Özkan da "akil adamlar" diyenlerden.

Sabah ve Cumhuriyet'te "akil adamlar" yok

Yalnız Sabah ve Cumhuriyet, raporla ilgili haberlerinde "akil adamlar" sözüne yer vermedi. İki gazetede, doğru adlandırmayla "Bağımsız Türkiye Komisyonu"nu kullanmayı yeğledi.

Destekleyen vakıf da "akil adamlar" diyor

Komisyonu destekleyen kuruluşlardan biri de Açık Toplum Vakfı. Vakfın basın danışmanı Gül Türün, "mütevazılar" diye nitelediği komisyon üyelerinin bu adlandırmadaki "akil" sıfatından "mahçup" olduklarını, bianet'e söyledi. Türün, bu adlandırmanın yalnızca Türkiye'de kullanıldığını, dolayısıyla "çeviri olmadığını" da ekledi.

Ancak, vakfın kendi İnternet sitesindeki basın duyurusunda da "akil adamlar" sözü geçiyor. Türün, bianet'le görüşmelerinden sonra bu ifadeyi değiştirmeyi düşünebileceklerini söyledi.

"Üst düzey grup" da "akil adamlar" olmuştu

2006'da Birleşmiş Milletler'in "Medeniyetler İttifakı" girişiminde yer alan "Üst Düzey Grup"la ilgili haberlerde de aynı adlandırma vardı.

Üst Düzey Grup'ta üç de kadın bulunuyordu. Britanya'dan dinler tarihi uzmanı akademisyen Karen Armstrong, Hindistan'dan gazeteci, Hindustan Times'ın yayın yönetmeni Shobana Bhartia ve Katar'dan Sheikha Mozah Bint Nasser Al Missned. (TK)

* Komisyonun aktif üye sayısı sekiz. Eski Polonya Dışişleri Bakanı Bronislaw Geremek, 13 Temmuz 2008'de hayatını kaybetti; anısına üyeliği sürdürülüyor. Diğer üyeler şöyle: Martti Ahtisaari (Başkan) , eski Finlandiya Cumhurbaşkanı, 2008 Nobel Barış Ödülü Sahibi ; Kurt Biedenkopf eski Saksonya Eyaleti Başbakanı, Almanya; Hans van den Broek , eski Hollanda Dışişleri Bakanı, eski Avrupa Komisyonu Üyesi; Bronisław Geremek (13 Temmuz 2008'de hayatını kaybetti; anısına üyeliği sürdürülüyor) , eski Polonya Dışişleri Bakanı; Anthony Giddens , eski London School of Economics and Political Science Direktörü; Marcelino Oreja Aguirre , eski İspanya Dışişleri Bakanı, eski Avrupa Konseyi Genel Sekreteri, eski Avrupa Birliği Komisyonu Üyesi; Michel Rocard , eski Fransa Başbakanı; Albert Rohan (Raportör) eski Dışişleri Genel Sekreteri, Avusturya.