Muzîka Kurdî 2023: “Nazdar Nazdar”, Koma Amed, Şivan Perwer, hunermendên jin
Di sala 2023yan de bi piranî hunermendên jin album û single derxistine.
Îsal 50. saliya hunermendiya Şivan Perwer e. Îsal endamên Koma Amedê piştî salên dirêj li hev kom bûn. Beytocan û Feyzoyê Rizoyî koça dawî kirin. Strana "Yesmar Yesmar" a erebî, bi hişê çêkirî kirin "Nazdar Nazdar" û gotin strana "Yesmar Yesmar" ji ber vê hatiye "dizîn."
Em bi hev re li panoramaya muzîka kurdî ya sala 2023yan binêrin.
Vaye albûmên sala 2023yan yên ku bala me kişandin:
Hunergeha Welat
Weke çend salên dawiyê, di sala 2023yan de jî Hunergeha Welat mohra xwe li muzîka kurdî xist. Strana wan a “Li herî jorê” û “Li Qamişlo li ber derî” yên vê salê bûn.
Hanî Mojtahedy
Yek ji wan hunermendan e ku gelek berhemdar e lê kar û barên xwe “bêdeng” dike. Hanî Mojtahediyê îsal jî du single derxistin: “Asheqî” û “Ruhî Hetaw”.
Mehmet Akbaş
Mehmet Akbaş di nava salê de li çendîn bajarên Ewropayê konser li dar xistin. Yek ji van jî li salona Kölner Philharmonie pêk hat. Di dawiya salê de jî dest pê kir û stran ji vê projeya xwe ya bi navê “Music is my Homeland” weşand. Strana yekem “Rindê” ye ku Akbaşî bi xwe gotinên wê nivîsandine û muzîk jê re çêkiriye. Bi giştî 20 stran wê bên weşandin.
Yûnûs Dîşkaya
Albûma yekem a trîlojîya albûmên enstrumantal “Guftigûy-i Men u To” ya tomarên malê Yûnûs Dîşkayayî di dawiya salê de derket. Ev stran di nabera salên 2003-2007 de hatine çêkirin. Di albûmê de 11 stran hene. Yûnûs Dişkayayî bi vê albûmê careke din kalîteya xwe û muzîka xwe bi serkeftî nîşan daye.
Mehmet Atli
Mehmet Atliyî di albûmên xwe de car caran stranên ku ji ber helbestên Arjen Ariyi çêkirine strane. Atlî di dawiya salê de heman stran ji nû ve saz kirin û weke albûmeke serbixwe derxist. Di albûmê de 7 stran hene ku him versiyona enstrumantal him jî ya bigoinî ya “Bi tena serê xwe” tê de heye.
Mem Ararat
Mem Ararat di van salên dawî de yek ji wan hunermendan e ku herî zêde di rojeva civaka kurdan de ye. Araratî di serê salê de ragihand ku ew ê bi navê “Keskesor”ê albûmekê derxe. Di vê albûmê de hinek stran nêzî 20 sal berê hatine nivîsandin. Yekem strana ku Araratî weşandibû “Rindê” bû û di dawiya salê de jî strana duyem a vê albûmê ya bi navê “Lê Siltanê” hate weşandin.
Mîkaîl Aslan û Cemîl Qoçgirî
Mîkaîl Aslan û Cemîl Qoçgirî îsal 20 saliya hevkariya xwe ya di muzîkê de pîroz dikin. Aslan û Qoçgiriyî ji bo vê jî albûmek bi navê “Rû bi rû” amade kiribûn. Yekem strana vê albûmê di dawiya sala 2022yan de weşandibûn. Stranên din ên vê albûmê jî din ava sala 2023n de weşandin.
Stranbêjên jin ên kurd
Di van salên dawiyê de hin hunermendên jin ên kurd ên li derveyî Kurdistanê ji dayik bûne û li wan welatan mezin bûne, stranên kurdî distirên. Di sala 2023yan de jî çendîn hunermendên bi vî rengî stran stran weşandin.
Zara
Stranbêja kurd ya li Rûsyayê bi nav û deng e Zarayê îsal albûmek bi kurdî derxist. Navê albûmê “Strana Dilê min” e. Harûn Elkî aranjör e. 10 stran tê de hene. Komek jê folklorîk in. Çar jê Tara Mamedovayê gotin jê re nivîsandine, Yasmîn Levy musîkên wê çêkirine. Di stranekê de Şivan Perwerî pê re straye.
Diana Kalashova
Diana Kalashova jî kurda ermenistanê ye. Kalashovayê straneke kurmancî-ingilîzî straye. Navê stranê “Hata Heme” ye.
Lûna Erşahîn
Mîna Zara û Diana Kalashovayê, Lûna Erşahîna kurd-danîmarkî jî strana “Ez Kevok im” bi reng û şêweyekî nû straye û hin gotin lê zêde kirine.
Naaz
Naaz jî di vê kategoriye de ye ku kurdî-almanî ye. Wê jî îsal straneke bi navê “Kche Baralla” ya bi soranî û yeke bi navê "Azadî" ya kurmancî stra.
Wîldan Sevîm & Vengband - "Lo Teyro"
Pervîn Çakar – "Arix"
Dîlan Top - "Koçer im"
Rojda - “Narînê”
Tara Mamedova - "Sipîndar"
Gulseven Medar – “Nazliyê”
Cemile Dinçer – “Way li min”
Baran Bozyel – “Ay lê Gulê”
Roşna – “Meşte”
Mavîş Guneşer – “Ma”
Aynûr Dogan - "Rabe Edlayê"
Erdem Oral - "Ko"
Rewşan - "Mala te li kêrê ye"
Xalîde - "Mayremê"
Sûna Alan - "Were Qurban"
Rûken Yilmaz - "Yadê"
Rûşenê - "Dîsa Bêje"
Rock û rapa kurdî
Rockurd
Komeke rockbêjan a ku kurdên Mehabadê ew ava kiriye. Navên stranên wan piranî bi ingilîzî ne lê gotinên wan bi kurdiya soranî ne. “Game”, “Kurdîka”, “Lunatic”, “Nowadays”, “Sample 9”.
Ferec
Ferec ku muzîka wî heavy metala kurdî ye di sala 2023yan de du stran weşandin. Yek ji wan “Sîstem” e ya din jî “Jiyan” e. Ferec bi şêweyê xwe yê xweser di muzîka kurdî de cihê xwe yê taybet diparêze.
Senar Renda
Albûma Senar Rendayî ji 7 stranan pêk hatiye. Wî bi xwe gotin ji stranên xwe re nivîsîne û muzîkên wan çêkirine. Her wekî albûma xwe ya par a bi navê
Real T
Anglo-kurd e. Repa kurdiya soranî-ingilîzî çêdike. “Kurd Flow” û “Petakawe Shot” weşandine.
Haşim Ferhadî
Kurdekî ji Xorasanê ye. Albûma wî bi navê “Zîlan” hate weşandin. Ji deng û sewta û amûrên muzika kurdên Xorasanê 8 stran di albûmê de hene. Hunermend Fexanê jî di hin stranan de bi Ferhadiyî re straye.
Alî Înanir
Alî Înanirî albûma xwe ya 4an derxist. Navê albûmê “Gilê Kowo” ye. 12 stran tê de hene. Hin stran ji ber helbestên Mehmet Çetîn û Seydayê Tîrêj in, her weha straneke Rênçber Ezîzî jî tê de ye.
Mahmût Goçer
Albûma yekem a Mahmût Goçerî îsal derket. Navê wê "Yek" e. Ji 5 stranan pêk hatiye ku stranên klasîk ên ji muzîka kurdî bi şîroveyeke nû ne.
Nûbian
Par bi navê "Tarî" albûmek derxistibû. Îsal jî him stranên enstrümantal çêkirin him jî albûmek bi navê “Ji dil ji bo dil” weşand.
Serhat Ertûna
Serhat Ertûnayî îsal herdu albûmên xwe yên berê weşandibû, careke din derxist.
Yek ji wan di sala 2014an de bi navê “Lamekan”, ya din jî di sala 2018an de bi navê “As” hatibû weşandin.
Lawje - "Ho dilo"
Mesûd Gever – “Payîzok”
Kawa - Tava Hîvê
Jehrmar – “Ken”
Hozan Hamid - “Leyla”
Seyidxan Sevînç - "Lerz"
Bêwar – “Yar gijlokê”
Kolektîfa Rîtmên Azad – “Gulguli”
Haval Îbrahîm û Dilşah – “Ev Keçka”
Dengbêj Ramazan – “Gulazer”
Çend nûçe
"Nazdar Nazdar"
Di dawiya salê de îdiaya ku digot, strana “Yesmar Yesmar” a erebî ji ber straneke Hesen Zîrekî hatiye girtin, di rojevê de bû.
Ew strana ku li ser zarê Hesen Zîrekî û bi navê “Nazdar Nazdar” hate weşandin, di demeke kurt de bi milyonan mirovan ew guhdar kir û bi deh hezaran kesî ew belav kir. Lê di rastiyê de orîjînala wê bi erebî bû û kesekî kurdiya wê bi hişê çêkirî bi dengê Hesen Zîrek û Mohsen Chavoshî amade kiribû. Di gel vê rewşê jî “Nazdar Nazdar” ji bo demekê di rojeva civaka kurdan û beşeke ya tirkan û ereban de bû. Ji xwe piştî demekê xwediyê strana "Yesmar Yesmar"ê Taher Al Ojaily daxwaza rakirina strana "Nazdar Nazdar"ê li ser YouTube kir.
Festîval û konserên li salonên mezin
Di 2023yan de li Ewropayê bi navê “Kurdistanê” û bi beşdariya hunermendên kurd, çendîn festîval ji hêla saziyên ewropî ve hatin sazkirin.
Yek ji wan di 18ê Adara 2023yan de li Vîenê bi navê hate li dar xistin. Sakîna Teyna, Salah Ammo, Omîd Derwîş tev li vê festîvalê bûn.
Ya din jî li Almanyayê li Hambûrgê Elb Philharmonie bi navê “Festîval Kurdistan” pêk hat ku di 17ê Çiriya Paşiyê de dest pê kir û heta 19ê Çiriya Paşiyê berdewam kir. Aynûr Dogan, Kayhan Kalhor û Ensemble Resonanz, Alî Dogan Gonultaş Trîo, Danûk,Mavîş Guneşer Trîo, Metîn Kemal Kahraman, Astare Artner û çendîn navên din beşdar bûn.
Konserên ku îsal li salonên mezin û bi beşdariya bi hezaran kesan pêk hatin, yek ji tiştên girîng bû. Mem Ararat, Tara Mamadova, Rojda, Rewşan Çelîker ew nav bûn ku li gelek bajaran û li salonên mezin konserên xwe li dar xistin. Di hemû konseran de jî salon tijî dibûn.
Muzîka kurdî di lîsteyên cîhanî de
Îsal çendîn hunermendên kurd di lîsteyên cîhanî yên muzîkê de cîh girtin. Alî Dogan Gonultaş, Saîdê Goyî, Ayfer Duzdaş di lîsteyên Transglobal World Music Chartê de bûn. Danûkê jî di lîsteya Womexê de cih girt.
Dîsa qedexe
Di dawiya salê de Navenda Çanda Mezopotamya (NÇM) xwest ku salvegera xwe ya 32yem li Stenbolê pîroz bike. Lê Qaymeqamiya Kuçukçekmeceyê, bêyî hincetekî nîşan bide, bername qedexe kir.
Beytocan û Feyzoyê Rizo
Îsal hunermendê navdar Beytocan di 12ê Îlona 2023yan de koça dawî kir.
Dengbêj Feyzoyê Rizoyî jî di 8ê Çiriya Pêşiyê ya 2023yan de li Krasnadorê, bajarê Rûsyayê koça dawî kir.
50 saliya muzîkjeniya Şivan Perwerî
Şivan Perwer îsal 50 saliya muzîka xwe pîroz dike. Ew ê ji bo vê pîrozbahiyê li gelek deverên cîhanê konseran bide. Her weha wê konserên Perwerî di sala 2024an de jî li gorî heman bernameyê berdewam bin.
Koma Amed careke din kom bû
Di nava komen muzîka kurdî de cihekî Koma Amed ê taybet heye. Endamen Koma Amedê piştî bi salan careke din li hev kom bûn. Kombûna wan bi xwe jî heyecanek zêde di nava hezkiriyên wan de çêkir.
Li Stenbolê Dibistana Muzîkê ya Agîtê Cimoyî vebû.
(FD)