Dere / Çem

*Fotoğraf galerisi için tıklayın.

Erkan ile İhsan, ilçenin doğusunda Dîlezi Geçidi ve Dîrişk suyu ile vadi boyunca gelen ve diğer kaynaklarla, kar sularıyla birleşip şehrin içinden akanGever Deresi'nin (Çemê Dîzî) günümüzdeki durumunu anlatan bir hikaye hazırladı.

Gever Deresi, şehri boydan boya geçtikten sonra Yeniköprü mevkiinde Zap suyuna ve ardından Dicle suyuna karışır.

Erkan ile İhsan bu çalışmaya başlarken konuyu üçe böldüler. Gever Deresi'nin şehre yaklaştığı bölümü, şehir içindeki bölümü ve şehirden çıktıktan sonraki durumu gösterdiler. Çalışmayı bitirdikten sonra ortaya çıkan fotoğraflar hiç de iç açıcı bir manzara göstermiyordu. Dere şehirde yaşayanların görebildiğinden daha fazla kirlenmişti ve çoktandır sularında herhangi bir canlı barınmıyordu.

Çekimler sürerken atölyede yapılan değerlendirmelerde Gever Deresi'nin Yüksekova'ya ne türden katkılar sağlayabileceği konuşuldu. Dere kıyısında düzenlenecek yürüyüş alanlarının, çay bahçelerinin, parkların günlük hayata yapacağı olumlu etkilerden söz edildi.

Erkan ve İhsan'ın çektiği fotoğraflardan yapılan seçki, derenin kirlenmesine yol açan etkenler üstünde duruyor ve bugünkü görünümünü yansıtıyor. Birkaç fotoğraf dışında hemen hiç insan görünmemesi ise Gever Deresi ile Yüksekovalılar'ın çoktandır birbirini terk ettiğini anlatıyor. (Erkan 18, İhsan 14 yaşında)

Çem

Erkan û İhsan çîrokek amade kirin, a ku rewşa Çemê Dîzî (Gever Deresi) ya îroyîn dibêje, yê ku li rojhilatê navçeyê, di Bihura Dîleziyê û Ava Dîrişkê re û li ser bi serê gêlî tê, çavkaniyên din û lîlav tev dibinê û di nava bajêr re dikişe.

Çemê Dîzî, piştî ku bajêr ji seriyekî heta seriyê din qut dike û dikişe, li tanga Pira Nû tevî Ava Zapê dibe, di pey re tevî Ava Dîclê dibe.

Erkan û İhsan, gava ku dest bi vê xebatê kirin, mijar dabeşî ser sê beşan kirin. Beşa ku Çemê Dîzî lê ranêzîkî bajêr dibe, beşa wê ya li nava bajêr û rewşa piştî ku ew ji nava bajêr derdikeve nîşan dan. Wêneyên ku piştî kutakirina xebatê derketin holê qet dîmeneke dilxweşker nîşan nedidan. Çem zêdetirî asta ku şêniyê bajêr bişê bibîne qirêj bûbû û ew ji mêj ve bû ku di nava ava wî de çu zindiyek star nedibû.

Di henga kêşana wêneyan de, di helsengandinên ku hatin kirin de, behs hate kirin bê ka Çemê Dîzî dikare tevkariyên bi çi şêweyî li Geverê bike. Behsa qadên meşê, çayxane û seyrangehên ku li perava çêm bêne çêkirin û kartêkên wan ên erênî yên li jiyana rojane hate kirin.

Guldesteya ji wêneyên ku Erkan û İhsan kişandine çêkirî, li ser hêmanên ku rê li ber qirêjbûna çêm vedikin radiweste û dîmena wî ya îro vebeyan dike. Çend wêne ne di navê de, hema çi bigire çu mirov di wêneyan de xuya nakin, ev yek jî gilî dike ku Çemê Dîzî/Gever Deresi û Geveriyan ji mêj ve ye terka hev dane. (Erkan 18, İhsan 14 salî)

* Anadolu Kültür'ün 2002'den beri kültür ve sanatın sivil alanların oluşmasına destek sağlayacağına ve çatışmalı ortamlarda barışa katkı sunacağına inanarak Anadolu'da çalışmalar yürütüyor. Açık Toplum Vakfı ve Chrest Foundation'ın da destek verdiği "Fotoğrafla Hatırlamak: Çocuk ve Gençlerle Fotoğraf Atölyeleri" projesi onlardan biri.

59 genç fotoğrafçı üç ay süren atölyeleri boyunca kendi yaşadıkları yerleri ve kendi hikayelerini fotoğraf aracılığıyla anlattı. Şırnak, Batman, Van, Mardin ve Yüksekova'dan 2011 yılına dair birer belge olan bu çalışmalar, Türkçe ve Kürtçe olarak hazırlanan kitap Anadolu Kültür tarafından yayınlandı. Bu başarılı projede üretilen fotohikayeleri, bianet'ten dizi olarak bu linkten izleyebilirsiniz.