YAŞAM

Yayın Tarihi: 3 Aralık 2014 16:24

~ Son Güncelleme: 3 Aralık 2014 16:47

6 dk Okuma

KARAMAYINLARI İZLEME ÖRGÜTÜ 2014 RAPORU:

Türkiye'nin Mayın Performansı Çok Kötü

Karamayınları İzleme Örgütü 2014 Rapor yayınlandı. Türkiye’nin Suriye sınırında mayın temizlemeyi durdurmasına dikkat çeken örgütler hükümete “Güvenlik için mayına sığınmayın” çağrısı yaptı.

Beyza Kural

Karamayınları İzleme Örgütü 2014 Raporu Türkiye genel mayın eylemi performansında yine sınıfta kaldı.

Mayınsız Bir Türkiye Girişimi, İstanbul Tabip Odası, Türkiye Sakatlar Derneği, Mazlumder İstanbul Şubesi, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi ve Sosyal Demokrasi Vakfı Rapor’u paylaştıkları toplantıda hükümete “Güvenlik için mayına sığınmayın” çağrısı yaptı.

"Türkiye'nin ulusal mayın eylemi yok"

Raporda Türkiye'ye ilişkin öne çıkan noktalar ise şöyle:

* Türkiye, Mart 2013 tarihinde sunduğu Madde 5 uzatım talebi raporunda, toplam 215 km2'lik bir alanı kapsayan 3 bin 520 mayınlı arazinin olduğunu bildirdi. Bu alan İstanbul'un anadolu yakası kadakiyer bir alanı kapsıyor. Mayından etkilenmiş olma şüphesi olan 346 bölge ise hala inceleme için bekliyor.

* 2.6 kilometrekarelik bir alanı kapsayan toplam 704 mayınlı arazinin, ülkenin iç kesimlerinde kurulmuş olan askeri tesislerin etrafında olduğu tespit edildi.

* Türkiye, henüz ulusal mayın eylemi otoritesi (UMEO) veya ulusal mayın eylemi merkezine (UMEM) sahip değil.

* Milli Savunma Bakanlığı UMEO ve UMEM'in kurulmasına ilişkin hazırladığı yasa taslağı ile ilgili gelişme olmadı.

* 2013 yılında sunulan süre uzatım talebinde Türkiye, 2 bin 248 mayının imha edildiğini bildirdi.

* 2014 yılı ilk 11 ayında ise, 19 kişi karamayınları nedeniyle ya yaşamını yitirdi ya da yaralandı (3 Ölüm; 16 Yaralanma). Bu kişilerin 9'u Suriye'deki savaştan kaçan sivillerdi.

* Türkiye 2014 yılında verdiği 2013 yılı verilerini içeren madde 7 raporunda da, sivil kayıplara ilişkin herhangi bir bilgilendirmede bulunmadı, askeri kayıplara ilişkin olarak da toplam 8 kayıp bildirdi (2 Ölü, 6 yaralı).

* Mağdurlar ve bu silahlardan etkilenen bölgelerde yaşayan engelli insanlar, hizmetlere ulaşım sağlayamıyor.

"Mayın temizleme faaliyeti hızlanmalı"

Örgütler mayınsız bir Türkiye ve mağdurların yeniden topluma kazandırılmasına dair taleplerini şöyle sıraladı:

Mayınsız bir Türkiye için;

* Mayın temizliğine Türkiye-Suriye sınırından başlanacağını belirten ve 8 yıl ek süre talebinde bulunan Türkiye, Türkiye-Suriye sınırındaki mayın temizliği çalışmasını durdurdu, yeni bir tarih de bildirmedi.

* Türkiye'nin mayın temizliğini belirsiz bir tarihe ertelemesi, 'Türkiye, karamayınlarından askeri ve güvenlik amaçlı faydalanmaya devam etmektedir' iddiasını güçlü bir hale getiriyor.

* Türkiye-Suriye sınırında yaşanan mayın vakaları son 10 yılın en yüksek seviyesine çıkmıştır. Türkiye'nin Kobani'den kaçan sığınmacılara ilişkin izlediği politika nedeniyle, son iki ayda, sınırda 2 çocuk yaşamını yitirdi, 6 kişi de uzuvlarını kaybetti,

* Mayın temizleme faaliyetleri hızlandırılmalı; mayın temizliğine ilişkin net bir takvim açıklanmalı; iç bölgelerin temizlenmesine öncelik verilmeli, bu bölgelerdeki temizleme faaliyeti, Suriye sınırının temizlenmesi faaliyetine bağlı olmamalıdır.

* Mayın Eylemi Otoritesi ve Mayın Eylemi Merkezi'nin kurulması konusunda daha fazla gecikme yaşanmamalı

Mağdurların topluma yeniden kazandırılması için;

* Karamayını nedeniyle engelli olan mayın mağdurlarının hem Uluslararası Engelli Hakları Sözleşmesi hem de Mayın Yasağı Sözleşmesi çerçevesindeki hakları verilmeli,

* Mayın Yasağı Anlaşması 3.Gözden Geçirme Konferansı'nda kabul edilen ve Maputo Eylem Planı olarak adlandırılan eylem planı için derhal harekete geçilmeli;

* Cinsiyet ve yaşa göre düzenlenmiş veri toplama çalışması başlatılmalı,

* Mağdurların topluma tam anlamıyla, eşit bir şekilde ve etkin olarak katılmalarını sağlamak için ulusal plan, politika ve yasal çerçeveler oluşturulmalı,

* Tüm mayın mağdurlarının, uygun ve kapsamlı rehabilitasyon servislerine, ekonomik katılım olanaklarına ve sosyal koruma önlemlerine cinsiyet ve yaştan bağımsız olarak ulaşmaları ve

* Mayın mağdurlarının ve onları temsil eden kurumların kendileriyle ilgili tüm konularda tam ve aktif katılımları sağlanmalı.

Anlaşmaya taraf devlet sayısı 162 oldu

2014'te Umman'ın da katılımıyla Mayın Yasağı Anlaşması'na taraf olan devlet sayısı 162'ye yükseldi.

Raporun dünyaya ilişkin genel verileri şöyle:

Kullanım

* Anlaşmaya taraf devlerin mayın kullandığına dair tespit yer almadı. Taraf olmayan ülkelerden Suriye ve Myanmar ile uluslararası olarak tanınmayan Dağlık Karabağ bölgesinde devlet kuvvetleri ve silahlı güçler tarafından mayın kullandı.

* Afganistan, Kolombiya, Libya, Myanmar, Pakistan, Suriye ve Yemen'de devlet dışı silahlı gruplar antipersonel mayın ve mağdur tarafından aktive edilen el yapımı patlayıcı kullandı.

Stokların imhası

* 48 milyonun üstünde antipersonel mayın imha edildi. 10 milyondan fazla antipersonel mayın taraf devletler tarafından imha edilmeyi bekliyor.

*Belarus, Yunanistan ve Ukrayna, stokların imhasına ilişkin anlaşma yükümlülüğü olan dört yıllık süreyi aştıkları için anlaşmayı ihlal etti. Haziran 2014 tarihinde, Çin stoklarında 105 milyon, ABD de 3 milyon mayın bulunduğunu açıkladı.

Transfer/Üretim

* Sudan ve Yemen'de ortaya çıkan mayınlar, antipersonel mayınların belli bir biçimde piyasası ve ticareti bulunduğunu gösterdi.

* Mayın Yasağı Anlaşması'na taraf olmayan en az dokuz devlet, ki bunların arasında karamayım üreten altı devlet de yer alıyor, antipersonel mayınların ihracatına ilişkin resmi moratoryum kabul etti: Çin, Hindistan, İsrail, Kazakistan, Pakistan, Rusya, Singapur, Güney Kore ve Birleşik Devletler.

* Potansiyel mayın üreticisi devlet sayısı 11: Çin, Küba, Hindistan, İran, Myanmar, Kuzey Kore, Pakistan, Rusya, Singapur, Güney Kore ve Vietnam.

* Aktif mayın üreten ülke sayısı 4: Hindistan, Myanmar, Pakistan ve Güney Kore.

Kayıplar

* Mayınlar, el yapımı patlayıcılar, misket bombaları parçacıkları ve savaştan arta kalan diğer patlayıcılar (ERVV) nedeniyle ortaya çıkan ölüm ve yaralanma oranı1999 yılından bu yana en düşük seviyede kaldı.

* 2013 yılında toplam 3 bin 308 yaralandı ya da yaşamını yitirdi. Önceki yıla göre yüzde 24 gerileme var.

* 3 bin 308 kişinin yüzde 79’u sivildi. Yüzde 46'sını çocuklar oluşturdu. Bu oran 2012’ye göre yüzde 9’luk arttı. Yüzde 12'si ise kadındı.

* Yüzde 74'ü taraf devletlerde meydana geldi.

Mayın temizliği

* 2013 yılında mayınlardan arındırılan en büyük arazi Afganistan, Kamboçya ve Hırvatistan'daydı.

* Bhutan, Macaristan ve Venezüella 2013 yılında, bilinen tüm mayınlı arazilerin temizlenmesi işleminin tamamlandığını ilan etti.

* Ekim 2014 itibariyle 28 devlet ve bir başka bölge mayınlı arazilerin temizlenmesi işlemini gerçekleştirdiklerini açıkladı.

* 32 taraf devletin 23'ü (yüzde 72'si), en az bir süre uzatımı aldı.

Mağdur Desteği

* Önemli sayıda mayın mağduru olan taraf devletlerin birçoğu, Cartagena Eylem Planı (CEP) çerçevesinde mağdur desteği konusundan önemli ilerlemeler kaydetti.

* Haziran 2014 tarihi itibariyle, taraf devletlerin yaklaşık üçte ikisi, mayın mağdurlarına yardım etmek ve haklarını desteklemek için aktif koordinasyon mekanizmalarına ve ilgili ulusal planlara sahipti.

"Mayın arazisi temizlenip tarıma açılsın"

Basın açıklamasına katılan kurum temsilcileri şu konulara dikkat çekti:

Türkiye Sakatlar Derneği/Şükrü Boyraz: Mayınlar ve diğer nedenler sebebiyle uzuvlarını kaybeden kişilerin tıbbi ve sosyal rehabilitasyon ihtiyacı olduğunu ancak Türkiye’de GATA dışında bu merkezlerin olmadığını söyledi.

Ziraat Mühendisleri Odası/Nuray Işık: Ziraat mühendisinin fıtratında mayınlı arazi yok, tarım arazisi var. Mayın arazilerini tarıma açılması, topraksız çitçiye verilmesi gerekir.

İstanbul Tabip Odası/Ozan Toraman: Devlet Suriye sınırındaki mayınların temizlenmesi için çatışmayı bahane ederek adım atmadı. Ancak Afganistan gibi çatışma bölgesi en büyük mayın temizliğini gerçekleştirebildi.

Sosyal Demokrasi Vakfı/İnan Dağdelen: Mayın temizliğinde hükümet ciddiyetsiz. Hükümet savaş politikalarından vazgeçip mayınların temizliği görevini yerine getirmeli.

Mazlumder/Semih Biten: Başbakan Davutoğlu 6-7 Ekim sürecinde vatandaşların can ve mal güvenliğinin devletin en temel şartı olduğunu söyledi. Mayınlar gömülüyken can güvenliğinden söz edemeyiz. Vatandaşın can güvenliği önceliğinizse mayınları temizlemek de öyle olmalı. (BK)