Netflix'ten "Cemal Kaşıkçı" sansürüne ilişkin itiraf
Netflix, 2019'da Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ın, gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayeti nedeniyle eleştirildiği bir programı Suudi Arabistan'da yayından kaldırma karşılığında, "pedofili" ve "eşcinsellik" içerikli videoları bu ülkede yayınlamalarına izin verildiğini açıkladı.
Anadolu Ajansı’nın aktardığına göre Netflix'in CEO'su Reed Hastings, CNN televizyonuna verdiği bir röportajda, Ocak 2019'da Hasan Minhaj'ın sunduğu "Patriot Act" isimli programın Kaşıkçı cinayetiyle ilgili bölümünün Suudi Arabistan'da yayından kaldırılması kararına ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Yeni yayımladığı kitabında ifade özgürlüğünden bahsederken, Suudi Arabistan'ın isteği üzerine bir programın yayından kaldırılmasının bir hata olup olmadığının sorulması üzerine Hastings, "Bu zor bir karardı" değerlendirmesinde bulundu.
Patriot Act'in ilgili bölümünü yayından kaldırmanın karşılığında, "Queer Eye," "Sex Education" ve "Orange is the New Black" gibi programları Suudi Arabistan'da yayınlama şansları olduğunu belirten Hastings, "Bu tedirgin edici bir tavizdi, bunu onaylamamız kolay olmadı ama bu adımın iyi olduğunu düşünüyoruz" sözleriyle kararını savundu.
Hastings'in açıklamalarının ardından, sosyal medya kullanıcıları söz konusu programlarda pedofili ve eşcinsellik gibi ögelerin bulunduğunu ancak Suudi Arabistan'ın siyasi çıkarları için bu programlara müsaade ettiğini belirterek, Netflix'in kararına tepki gösterdi.
Ne olmuştu?
Minhaj, Netflix'teki "Patriot Act" adlı programının 2019 Ocak ayında yayımlanan bir bölümünde, Suudi Arabistan'ı, gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayeti ve Yemen'deki iç savaş nedeniyle eleştiren ifadeler kullanmış, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ın reformcu olduğu iddialarına karşılık da "Onun modernleştirdiği tek şey Suudi diktatörlüğü." yorumunu yapmıştı.
Suudi yönetiminin Kaşıkçı cinayeti konusunda birbiriyle çelişen açıklamalar yapması noktasında da Minhaj, şu eleştirilerde bulunmuştu:
"Suudi Arabistan, onun (Kaşıkçı'nın) ortadan kaybolmasını açıklamak için mücadele verdi. Önce konsolosluktan güvenli bir şekilde ayrıldığını söylediler ardından Kaşıkçı'nın hayatta olduğunu kanıtlamak için dublör kullandılar. Bir noktada, onun Jackie Chan tarzı bir arbedede öldüğünü söylediler. O kadar çok açıklama yaptılar ki bir tek Kaşıkçı'nın kendi başına kaya tırmanışı yaptığı esnada ölmediğini söylemedikleri kaldı."
Programın yayımlanmasının ardından Suudi Arabistan programın söz konusu bölümünün ülkede yayından kaldırılmasını istemiş, Netflix de bu talebi kabul etmişti.
Netflix'in, "Tüm dünyada sanatsal özgürlüğü destekliyoruz. Geçerli bir hukuki talep üzerine bu bölümü sadece Suudi Arabistan'da yayından kaldırdık" açıklaması her kesimden eleştiri çekmişti.
Cemal Kaşıkçı cinayeti
2 Ekim 2018'de gittiği Levent'teki Suudi Arabistan Başkonsolosluğu binasına girdikten sonra kendisinden bir daha haber alınamayan Washington Post yazarı Cemal Kaşıkçı’yla ilgili 20 Ekim’de yazılı açıklama yapan Suudi Arabistan Krallığı, gazetecinin konsoloslukta öldürüldüğünü kabul etmişti.
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, Kaşıkçı’nın öldürülmesine dair 31 Ekim’de yaptığı basın açıklamasında şu bilgileri verdi: “Cemal Kaşıkçı 2 Ekim 2018 tarihinde evlilik işlemleri için girdiği Suudi Arabistan Krallığı İstanbul Başkonsolosluğu'nda daha önceden yapılan planlama doğrultusunda Başkonsolosluk binasına girer girmez boğularak öldürülmüştür. “Kaşıkçı’nın cesedi, boğularak öldürülmesini müteakip yine önceden yapılan planlama doğrultusunda parçalanarak yok edilmiştir.”
Cinayetin üzerinden geçen sürede Kaşıkçı'nın ne zaman, nerede ve nasıl öldürüldüğüyle ilgili bilgiler ortaya çıksa da cesedi bulunamadı.
Yazarı olduğu Washington Post gazetesi, ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı'nın (CIA), Kaşıkçı cinayetinin emrini Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed Bin Selman'ın verdiği sonucuna ulaştığını yazmıştı. Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR) tarafından açıklanan 101 sayfalık raporda, Suudi Arabistan, Kaşıkçı'yı kasten ve taammüden öldürmekten sorumlu tutulmuştu.
Suudi Arabistan’da açılan davada yargılanan 11 sanıktan 5’i idama, cinayetin üstünü örtmekle suçlanan 3 kişi de toplam 24 yıl hapis cezasına mahkum edildi. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca cinayete ilişkin yürütülen soruşturma kapsamında 20 sanık hakkında düzenlenen iddianame sonucu açılan dava ise sürüyor.
Cemal Kaşıkçı hakkında
Gazeteci, yazar. 59 yaşındaydı.
Suudi Arabistan’ın veliaht prensi Muhammed bin Selman’a karşı muhalif görüşleriyle biliniyor ve Washington Post’ta da bu konuda yazıyordu. Muhammed bin Selman’ın reform uygulamalarını eleştirip tepki çekmesinin ardından geçen yıl ülkesini terk edip ABD’ye yerleşti.
Daha önce de Al Arab Yayın Grubu'nun genel müdürlüğü ve genel yayın yönetmenliği görevinde bulundu. Okaz ve Saudi Gazette de dahil olmak üzere Suudi Arabistan merkezli olan Arapça ve İngilizce yayın yapan çok sayıda gazetede çalıştı. Bir dönem de İngiltere'deki Suudi Büyükelçiliği'nde medya danışmanlığı yaptı.
(HA)
