Koronavirüs günlerinde Yemen: Her aşaması öldürücü yolculuk

*Fotoğraf: AA (Arşiv). 

New York Times gazetesinden Vivian Yee ve Tiksa Negeri'nin koronavirüs salgını sırasında insanı koşulları zaten çizginin çok altında olan Yemenli mültecilerin hikayesini yaptı. Haberi bianet çevirisiyle aktarıyoruz: 

"Yemen milisleri sabah saatlerinde Al Ghar yerleşkesine gittiler ve silahlarını başkalarının savaşının ortasında kalan Etiyopyalı göçmenlere doğrultarak konuştular: Koronavirüsünüzü alın ve ülkeyi terk edin ya da ölümle yüzleşin."

Fatima Mohammed'in bebeği Naa'if bağırıyordu. Onu yakaladı ve mermiler ateşlenmeye başlayınca kocasının arkasına koştu.

Nisan ayının başlarında yaşanan o sabah Kuzey Yemen'deki Suudi sınırına yakın Al Ghar'dan kaçan Etiyopyalı bir garson, "Mermilerin sesi durmayacak bir gök gürültüsü gibiydi," diyor ve ekliyor: "Erkekler ve kadınlar yanına vurulur, öldüklerini ve ilerlediklerini görürsün."

"Virüs yayıyorsunuz"

Bu sahne ve diğerleri, şimdi Suudi hapishanelerinde bulunan yarım düzine göçmenle yapılan telefon görüşmelerinde aktarıldı.

Kuzey Yemen'in çoğunu kontrol eden İran destekli Houthis milisleri, son üç ay içinde binlerce göçmeni topraklarından dışarı çıkardılar, onları koronavirüsü yaydığı için suçladılar ve onları yiyecek veya su olmadan çöle attılar.

Diğerleri, sadece Suudi sınır muhafızları tarafından vurulmak ve dövüldükleri cezaevlerinde alıkonmak, az yiyecek vermek ve kullandıkları aynı katta uyumaya zorlanmak için Suudi Arabistan sınırına zorlandı.

Bazıları petrol zengini Suudi Arabistan'da iş bulmak için onları geçirecek kaçakçılara geri döndü.

Covid sadece bir trajedi

Houthiler ile Yemen hükümetini destekleyen Suudi liderliğindeki koalisyon arasındaki beş yıl süren savaş, Orta Doğu'nun en fakir ülkesinde halkı aç bıraktı, öldürdü ve kapıyı koronavirüs salgınına açık bıraktı.

Sadece Yemenli siviller çapraz ateşe yakalanmaz. İnsani yetkililer ve araştırmacılar, her yıl Yemen'den geçen Afrikalı göçmen işçilerin Suudi Arabistan'a ulaşmak için  işkence, tecavüz, gasp, bomba ve mermilere katlandıklarını söylüyorlar.

Bu bahar, salgın onları Yemen'in sıkıntıları için uygun günah keçileri yaptığında, o ince umudu bile kaybettiler.

İnsan Hakları İzleme Örgütü'nden Yemen araştırmacısı Afrah Nasser, "Covid, bu göçmenlerin karşı karşıya kaldığı diğer birçok trajedinin içinde sadece bir trajedi" diyor.

Her aşaması öldürücü yolculuk

Birleşmiş Milletlere (BM) verilerine göre, 100 bin'den fazla Etiyopyalı, Somali ve diğer Doğu Afrikalılar, ailelerini yerli hizmetçi olarak çalıştırmak için kuzeye gitmeyi umarak, her yıl Kızıldeniz veya Aden Körfezi üzerinden Yemen Körfezi'ndeki kaçakçı tekneleri kullanıyorlar.

Yolculuk her aşamada öldürücü.

Denizde kaçakçılar su ve yiyecekleri alıkoyuyorlar ve işbirliği yapmayan yolcuları denize atıyorlar; Yemen'de, Birleşmiş Milletler, İnsan Hakları İzleme Örgütü ve diğer gruplara göre, göçmenler onlara işkence ve cinsel tacizde bulunan, yoksul ailelerinden özgürlüklerini satın almak için büyük miktarlarda para talep ediyorlar.

Bir salgın sırasında sınırların kapandığı için göçmenlerin Yemen'e akışı neredeyse buharlaştı, Birleşmiş Milletler'e göre Mayıs 2019'da 18 bin 904 olan sayı bu Mayıs ayında 1195'e düştü. 

Suudi Arabistan hayali

23 yaşındaki Fatima Mohammed, annesini ve iki çocuğunu eve götürmek için Suudi Arabistan'da hizmetçi olarak kazanmayı umarak iki yıl önce Etiyopya'dan ayrıldığını söylüyor. 

Onu Yemen'e getiren kaçakçının ise kendisini tekrar tekrar dövdüğünü ve ailesi para göndermedikçe onu öldürmekle tehdit ettiğini anlatıyor.

Mohammed bu parayı ödemediğinde, Al Ghar'daki bir nargile evinde çalışmasını sağlayan başka bir kaçakçıya satıldığını söyledi ve burada sahibi onu müşterileriyle seks yapmaya zorlandı.

Al Ghar, onun şimdiki kocasıyla tanıştığı yerdi. Plastik bir çadırın altından diğer göçmenlere yiyecek satan bir hayat kurdular. Houthis milisleri geldiğinde orada kahvaltı yapıyorlardı.

Kaçakçılar bıçaklayıp denize attı

Al Ghar'daki bir otelde çalışan Jenni ise Etiyopya'da yaşadığı Harage'den bu kadar uzak olan tek kişiydi. O ve yaklaşık 270 kişi Somali sahilinden küçük bir tekneye sıkışmış, Yemen'e iki günlük yolcu taşınması, yemek ya da içmek yasaklanmıştı. 4

İki arkadaş su istediğinde, kaçakçılar onları bıçakladı ve onları denize attı.

Arkadaşlarının boğulmalarını izleyen Jenni, "Sessizce ağladım, çünkü beni duysalardı kaderimin aynı olacağını biliyordum" diyor.

8 Nisan'da El Ghar'dan Suudi Arabistan'a giden göçmenlerden bazıları, Houthis'in o gün en az 250 göçmeni vurarak öldürdüğünü söylüyor. 

Yakınlardaki Al Haydan'da bir çiftlikten kovalandığını söyleyen 28 yaşındaki başka bir göçmen Ali Muhammed, onunla birlikte yola çıkan 200 Etiyopyalıdan sadece 57'sinin hayatta kaldığını söyledi.

Önce kolera sonra koronavirüs

Savaşın her iki tarafındaki yetkililer uzun zamandır Afrikalı göçmenleri hastalığın taşıyıcıları olarak damgalıyorlar - ilk önce kolera, şimdi koronavirüs, Yemen'in sağlık sisteminden geriye kalanları tüketiyor.

İnsan hakları gruplarının bildirdiğine göre Suudi Arabistan, son iki yılda yasadışı bir şekilde krallıkta oldukları gerçekçesiyle 300 bin Etiyopyalıyı sınır dışı etti. Sürgünler pandemi sırasında devam etti, ancak Etiyopya hükümeti binlerce geri döneni kabul etmedi.

Ancak göçmenler için eve gitmek vazgeçmek demektir.

Jenni, "Altı küçük erkek ve kız kardeşime iş bulmak ve onları okula göndermek için Suudi Arabistan'a gideceğime söz verdim" diyor.

Ölü sayısı bilinmiyor 

Nisan ayında bölgedeki insani yardım görevlilerinin tespitine göre, Houthiler'in çoğunluğu Etiyoplalılar olan 20 binden fazla göçmeni sınır boyunca "katliam vadilerine" mahsur bıraktıklarını söylüyor. Şu anda yaklaşık 7 bin  kişinin orada olduğuna inanılıyor.

Çok az yiyecek, su veya yardım var. Ölü sayısı bilinmiyor.

Mohammed,Jenni ve diğer Etiyopyalılar, Suudi muhafızlarının üç saat süren ateş hattından sonra Suudi sınırına ulaştılar.

Mohammed, ertesi sabah Houthis geri çekilinceye kadar büyük bir kayanın altına gizlendi ve Jenni ise ormanlık bir alanda saklandı.

Sınıra El Haydan'dan gelen Ali Muhammed ve diğer altı kişi ise kaya altında saklanarak kurşunlardan kaçmayı başardı, ancak gruplarında kalan 50 kişi öldü.

Sonra Suudi cezaevlerine götürüldüler.

Birkaç bisküvi veya bir parça ekmek

Haber için bu ay hapishanelere yapılan telefon görüşmelerinde Etiyopyalılar, her gün birkaç bisküvi veya bir parça ekmek ve küçük bir pilavdan başka hiçbir şey almadıklarını söylediler. Çıplak beton zemin, tuvalet ve yatak.

(PT) 

*Kaynak: NY Times.

*Haber için New York Times muhabiri Vivian Yee Beyrut'ta, Tiksa Negeri Addis Ababa'da (Etiyopya), Shuaib Almosawa ise Yemen, Sana'da çalıştı.