Kongo Havzası | Dünyanın en büyük CO₂ yutağı da ormansızlaştırılıyor

Fotoğraf: Kongo havzasında sürdürülebilir kereste üretimi araştırmaları/Ollivier Girard/CIFOR

Sahip olduğu biyoçeşitlilikle dünyanın en büyük karbon yutağı olarak tanımlanan Kongo Havzası'ndaki ormansızlaşma hızı, 2021'de önceki yıla göre yüzde 5 arttı.

Bu çevre yıkımı, Mısır'ın ev sahipliğinde, Şarm el-Şeyh'te  düzenlenen "Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 27. Taraflar Konferansı" (COP27) kapsamında yayımlanan "Bölgesel Değerlendirme 2022" raporunda belgelendi.

Rapor iklimle ilgili konularda danışmanlık hizmeti veren Climate Focus şirketi ile çeşitli sivil toplum örgütlerinin bir araya gelerek oluşturduğu The Forest Declaration Assessment girişimi tarafından hazırlandı. Girişim, dünyanın en büyük karbon yutağı konumundaki Kongo Havzası'ndaki ormansızlaşmayı ele aldıkları "Bölgesel Değerlendirme 2022" raporunun ayrıntılarını, COP27 zirvesi kapsamında yayımladıkları yazılı açıklamayla paylaştı.

"Ormanlar, biyoçeşitlilik ve
insani değerler risk altında"

Açıklamada görüşlerine yer verilen Climate Focus kıdemli danışmanı ve raporun baş yazarlarından Dr. Marion Ferrat, "Kongo Havzası kritik yol ayrımında. Ormansızlaşma diğer tropik bölgelere kıyasla daha düşük ama 2020'den bu yana arazi parçalanması ve orman kaybında artma eğilimi görüyoruz." dedi.

Söz konusu eğilimin sürte gitmesi halinde, tropik bir bölgede bulunan el değmemiş en büyük ormanın kaybedilme riski bulunduğu uyarısını yapan Ferrat, bunun yanı sıra muazzam ve eşsiz biyoçeşitlilikle iklimsel ve insani değerlerin de risk altında olduğunu ifade etti.

Rapordan

AA'dan Dilan Pamuk'un haberine göre, Bölgesel Değerlendirme 2022 Raporu'nda, Kongo Havzası ülkeleri Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Ekvator Ginesi, Gabon ve Kongo Cumhuriyeti'nin de aralarında bulunduğu 145 ülkenin geçtiğimiz yıl "Glasgow Ormanlar ve Arazi Kullanımı Liderler Bildirgesi"ni imzalayarak 2030'a dek ormansızlaşmayı durdurma ve tersine çevirme sözü verdikleri hatırlatıldı.

⏵ Belirlenen son tarihe  yalnızca 8 yılın kalması nedeniyle ülkelerin 2021 itibarıyla ormansızlaşma hızını 2018-2020'ye oranla her yıl yüzde 10 azaltmaları gerektiğinin altı çizilen raporda, bölgenin bu hedefe planlandığı gibi yol almadığı ve ormansızlaşmanın, geçtiğimiz yıla göre yüzde 5 arttığı kaydedildi.

⏵ Raporda, Kongo Havzası ülkelerinden sadece Kongo Cumhuriyeti ve Gabon'un 2030 hedefine uygun ilerlediğine ve bu ülkelerin ormansızlaşmayı sırasıyla yüzde 30 ve yüzde 28 azalttığına vurgu yapıldı.

Kongo Havzası'nın önemi

Gezegendeki tüm türlerin 5'te birine ev sahipliği yapması açısından Kongo Havzası'nın biyoçeşitlilik için son derece önemli olduğu belitirlen raporda şu değerlendirme dikkat çekti:

⏵ "Bölgedeki ormanlar, alanlarının sadece yüzde 60'ı ile Amazon Havzası ormanlarının yuttuğu karbonun yaklaşık 6 katını yutma ve yılda net 0,61 gigaton CO₂ eşdeğerini hapsetme kapasitesiyle aynı zamanda dünyanın en büyük karbon yutağını da barındırıyor." 

Raporda, havzanın önemi şu sözlerle anlatıldı: 

⏵ "Kongo Havzası ormanları, sosyo-kültürel, ekonomik ve ekolojik bir kaynak olarak, 60 milyon insana geçim kaynağı oluyor ve yakınlardaki kent merkezlerinde yaşayan 40 milyon insana besin kaynağı sağlıyor. Havza çevresinde yer alan Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Ekvator Ginesi, Gabon ve Kongo Cumhuriyeti ülkelerinin nüfusunun üçte ikisi ise yoksulluk çekiyor."

Kırsal alanlarda yer alan küçük çiftliklerdeki geçimlik tarımın, Kongo Havzası'nın bozulmasının ve ormansızlaşmasının temel nedeni olduğu anlatılan raporda, yol ve yerleşim yerleri yapımlarının da arazi açılmasını hızlandırıcı rol oynadığına işaret edildi.​​​​​​​

Raporda ayrıca madencilik, kerestecilik ve ticari tarım gibi endüstriyel faaliyetlerin havzadaki ormanlar için en büyük tehdit olduğu aktarıldı.

(AEK)