Kömür Madeninde Hukuk Mücadelesi Böyle Kazanıldı

11 Aralık 2009’da Bursa’nın Mustafakemalpaşa ilçesindeki Bükköy Madeni’nde meydana gelen grizu patlamasında 19 madenci öldü.

Maden sahibinin arasında bulunduğu altı kişiye beş ile altı yıl arasında verilen hapis cezası ise 2 Haziran 2014 tarihinde Yargıtay tarafından bozuldu.

Patlamadan 5 yıl sonra nelerin değiştiğini, ailelerin ne durumda olduğunu, patlamadan ders alınıp alınmadığını görmek için Mustafakemalpaşa’ya gittik.

İlk görüştüğümüz kişi madene yaklaşık 15 km uzaklıkta Karaköy’de oturan Bilal Aydın.

Aydın: Oğlumu zorla madene indirdiler

Aydın’ın 32 yaşındaki oğlu Murat Aydın yedi yıldır çalıştığı madende öldü. Aydın oğlunun metan kokusu almasına rağmen madende çalışmaya zorlandığını anlatıyor.

“Oğlum yedi yıldır madende çalışıyordu. Madene yakın olsun diye Demircikonak köyüne taşınmıştı. Madene inmesini istemiyordum ama o alışmıştı bir kere.

“Dokuzuncu ayda müfettişin denetime gelmesi gerekiyormuş, gelmemiş. Gelse de zaten haber verip geliyorlar. Patlamanın olduğu gün kokuyu almışlar. Oğlum inmek istememiş, koku var demiş. Ama zorla indirmişler. Sonra da patlama oldu. Eşine bir ölüm maaşı bağlandı, o kadar. Maden sahibi cezası çıkana kadar bir başınız sağ olsun bile demedi.”

Aydın hukuki mücadelelerinde inatçı oldukları için maden sahibinin ceza aldığını söylüyor. Bunun için Bursa’da yürüyüş yaptıklarını, açlık grevine girdiklerini anlatan Aydın Yargıtay’ın kararını ise şöyle yorumluyor:

“Yargıtay’ın daha fazla ceza istemesi iyi tabii. Dava şimdi yeniden görülecek. Ama o maden sahibi ömür boyu da yatsa benim oğlum geri gelmeyecek.”

Aydın bugün eşiyle birlikte Karaköy'de yalnız yaşıyor. Oğlunun ölümünün ardından hem kendisinin hem de eşinin sağlığı bozulmuş durumda. 

Sümer: Birlikte mücadele ettik, kazandık

İş cinayetinde ölen 19 madenciden 17'sinin ailesi hukuk mücadelesini sonuna kadar götürdü. Davaya toplam 107 kişi müdahil oldu. Mahkemenin 5 yıl hapis cezası kararının ardından hem aileler, hem de işveren kararı temyiz etti. Bu aşamada işveren ailelere belli miktarda tazminat ödemeyi kabul etti.

Davanın avukatlarından Ercan Sümer yargı sürecini şöyle anlatıyor:

“Biz ailelerle daha ilk biraraya gelip toplantı yaptığımızda bir şeyin altını çizdik. Birlikte mücadele edeceğiz. Birlikte duracağız, dağılmayacağız. Öyle de oldu. 19 aileyle çıktık yola 17 aileyle bitirdik.

“Bugüne kadar Türkiye’de bu tip maden kazası sonrası açılan davalarda alınabilecek en büyük tazminatı aldık. Ama bu sadece hukuk yoluyla olmadı. Aileler tüm duruşmalar geldiler, Bursa kamuoyunun gündeminden düşürmedik, unutulmamasını sağladık. Bunun için basın açıklamaları, yürüyüşler, açlık grevleri yapıldı. Ankara’ya, siyasilerle görüştük ve sonunda kazandık.

“Buradaki en önemli nokta birliktelik. Bugün Soma’daki 301 madencinin ailesinin de bu şekilde birlikte durması gerekiyor. Ancak birlikte mücadele ederlerse kazanabilirler.”

Ruhsat sahibin sorumluluğu

2010’da ruhsat sahiplerinin maddi sorumluluktan muaf tutulduğuna ilişkin düzenlemeyi hatırlatan Sümer Soma örneğinden giderek bir Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu’nun da davaya dahil edilmesi gerektiğini ifade ediyor.

“Bu yasayla ruhsat sahipleri sorumluluktan muaf tutuldu. Buna vaktinde de itiraz ettik. Bugün Soma Holding olası cezayı ödeyemediğinde mağduriyetler ortada kalacak, giderilemeyecek. Devlet neden bunu ödemesin? Bunun sorulması gerekiyor.”

"Yargıtay kararı sorunlu"

Sümer 19 madenci ile ilgili Yargıtay kararına ilişkinse şu noktaya dikkat çekiyor:

“Biz tazminat anlaşmasını yaptıktan sonra Yargıtay’a itirazımızı geri çektik. Bu durumda sadece işveren tarafının itirazı var. Bu durumda Yargıtay her ne kadar “olası kasıt” istemiyle kararı bozsa da yerel mahkemenin zaten verdiği 5 ile 6 yıl arası cezadan fazlasını vermesi mümkün değil. Çünkü karara itiraz eden tek bir taraf var ve aleyhte bozma olmaz.”

Ne olmuştu?

2009’daki Grizu patlamasında 19 madenci hayatını kaybetmişti. Bursa 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen davada aralarında Bükköy Madencilik Yönetim Kurulu Başkanı Nurullah Ercan'ın da bulunduğu altı sanığa TCK'nın "taksirle öldürme" hükmü uyarınca 5 ile 6 yıl arasında değişen hapis cezaları vermişti. Geçtiğimiz günlerde Yargıtay 12. Ceza Mahkemesi'nin taksirle ölüme sebebiyet verme kararını bozdu.

Yargıtay grizu patlamasında maden işletmecileri ve sorumlularının "olası kastla insan öldürmek"ten ceza almalarını istedi. Yargıtay sanıklara verilecek cezanın 20 yıldan az olmayacağına hükmetti. (EA)