BAĞDAT ERBİL ARASINDA YETKİ GERİLİMİ
KDP: "Irak Mahkemesinin parlamento ve petrol gelirlerine yönelik kararları hukuk dışı"
Kürdistan Demokrat Partisi, Irak Federal Mahkemesinin Seçim Kanunu ve petrol gelirlerinin paylaşımına yönelik olarak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (KBY) aleyhine verdiği kararların "Anayasanın ruhuna ve federal sistemin ilkelerine aykırı" olduğunu açıkladı.
Rudaw'ın haberine göre, Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) Siyasi Büro Başkan Mesud Barzani başkanlığındaki toplantısında Irak Federal Mahkemesinin dünkü kararlarını ele aldı ve sonuçlarını bir açıklamayla duyurdu.
Siyasi Büro kararları
KDP Siyasi Bürosundan yapılan açıklamanın başlıca eksenleri şöyleydi:
1. [Etnik] bileşenlerin hakları savunulmalı ve anayasal kurumlardaki katılımları desteklenmelidir.
2. Kürdistan Bölge Hükümeti ve Irak Federal Hükümeti arasındaki mali haklar konusunda Anayasa çerçevesinde yürütülen müzakerelerin sürdürülmesi desteklenmelidir.
3. Kürdistan Parlamentosu Seçim Yasası'yla ilgili 1992 tarihli ve 1 sayılı Seçim Kanunu'nun bazı maddelerinde değişiklik yapılmasına ilişkin karar, Anayasaya'nın kuvvetler ayrılığı ilkesine aykırıdır.
Irak Federal Mahkemesinin tepki uyandıran kararları
Federal Mahkeme, dünkü duruşmada Kürdistan Parlamentosu Seçim Yasası ve Azınlık Kotası'na yönelik itirazları değerlendirdi ve pozitif ayrımcılık temelinde azınlıklara tanınan haklara yönelik itirazları karara bağladı.
▶ Mahkeme Kürdistan Parlamentosunda Türkmen ve Hristiyanlar için ayrılan 11 sandalyelik kota hakkını “Anayasaya aykırı” olduğu gerekçesiyle lağvetti. 1992’de kurulan 111 sandalyeli Kürdistan Parlamentosunda Türkmenlere 5 ve Hristiyanlara (Keldani ve Süryanilere 5, Ermenilere 1) 6 olmak üzere azınlıklara 11 kişilik kota tanınıyordu.
▶ Daha önce tek bölge olan Kürdistan Bölgesi’nin tamamının dört seçim bölgesine bölünmesine karar verdi ve azınlık kotalarına ayrılan sandalyelerin “Anayasaya aykırı olduğuna” hükmetti. Kararla birlikte Kürdistan Parlamentosundaki milletvekili sayısı 111'den 100'e düşürüldü.
▶ Mahkeme ayrıca Kürdistan’daki seçimlerin "Kürdistan Bölgesi Bağımsız Referandum ve Seçim Komisyonu" yerine Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonunca yürütülmesine karar verdi.
Seçim ve kota sorunu neydi?
Kürdistan Bölgesi’nde taraflar arasında “Seçim Yasası” ve “Kota Payı” yüzünden yaşanan anlaşmazlıklar nedeniyle Kürdistan Parlamentosu’nun görev süresi 9 Ekim 2022’deki oylamayla 31 Aralık 2023’e kadar uzatılmıştı.
Ancak Irak Federal Mahkemesi, Mayıs 2023’te “Kürdistan Parlamentosunun görev süresinin uzatılmasının Anayasaya aykırı" olduğuna karar verdi.
Kürdistan Bölgesi Başkanlığı Sözcüsü Dilşad Şahap, 3 Ağustos 2023’te, parlamento seçimlerinin 25 Şubat 2024’te yapılacağını duyurdu. Ancak seçimler, Federal Mahkemeye yapılan itiraz başvurularılarının karara bağlanamaması dolayısıyla düzenlenemedi.
Kürdistan Yurtseverler Birliği Milletvekili Ziyad Cabbar, 4 Mayıs 2023'te seçim yasasının yenilenmesi için Federal Mahkemeye başvurdu.
Mahkeme, Süleymaniye İl Meclisinin Hristiyan Babilion grubu üyesi Amanc Necib Şamun tarafından yapılan başvurunun da aynı içerikte olduğuna karar vererek Seçim Yasası'nın 5 maddesine yönelik itirazları birleştirdi.
Cabbar ve Şamun, “1992'de kabul edilen yasanın, bir seçim bölgesi ve bileşenlerin sandalyeleri de dahil olmak üzere birçok hükmünün Anayasaya aykırı olduğunu” gerekçe gösterdi ve seçim yasasındaki 1,9,15, 22 ve 36’ıncı maddelerin değiştirilmesini istedi.
Gelirler Bağdat'a teslim edilecek
Irak Federal Mahkemesi bugünkü oturumda Bağdat ve Erbil arasında uzun süredir devam eden anlaşmazlığı da karara bağlayarak Kürdistan Bölgesi’nin petrol ve petrol dışı gelirlerini Bağdat'a devretmesi gerektiğine hükmetti.
Mahkeme ayrıca Bağdat yönetiminin Kürdistan Bölgesi’ndeki memur maaşlarını koşulsuz sağlamasına, tahsis edilen bütçenin de "borç sayılmamasına" karar verdi.
(AEK)
