"Kapitalizmle Demokrasi Bağdaşmaz"

Bilgi Üniversitesi'nde dün (27 Nisan) düzenlenen "Modernite, kapitalizm ve demokrasi" başlıklı panelin konuğu Marksist kuramcı Ellen Meikins Wood'du. Wood, modernite, kapitalizm ve demokrasi arasındaki ilişkiyi irdeledi.

Kapitalizmin demokrasi anlayışı  

Aydınlanma ile işaret edilen ilerlemenin insanlığın iyileştirilmesiyle ilişkilendirildiğini, bu iyileşmeden akıl, özgürlük ve teknoloji temelinde tanımlandığını söyleyen Wood bugün "batı" denilenin o aydınlanma üzerine kurulduğunu söyledi.

Savaşlar, soykırım ve nükleer kirlilik ile optizm de zarara uğradı. Bu 'ilerleme'ye tarihsel bir yön verilebilir mi? Avrupa aydınlanmasından aldığımız ilerleme kavramını terk edersek zararlı mı çıkarız? Diye soran Wood, "İnsan aklına inanıyorum. Aydınlanmanın insanın kurtuluşu açısından bize öğreteceği çok şey olduğunu düşünüyorum" dedi.

Kapitalist ideolojinin mülkiyet bağlamında insanlığın ilerlemesiyle ilgilendiğini ifade eden Wood, "Aydınlanmadan devraldığımız ilerleme kavramına karşı değilim ama mücadeleyle özgürlük ve eşitlik olacağına inanıyorum. Tek taraflı bir ilerlemeden bahsetmiyorum" dedi.

Aydınlanmanın klasik ekonomi ile bir araya gelerek ticari bir felsefeye dönüştürülmesine karşı çıkıp, moderniteyle birlikte değerlendirilmesi gerektiğini ifade eden Wood, kapitalizmin içinde 'şeyleri' ne kadar çok metalaştırmazsak o kadar anlamlı olduğunu belirtti.

Kapitalizm ve demokrasi arasındaki ilişkiden bahsederken Wood "Kapitalizmin herkese eşit muamele etmek gibi bir durumu var, ırk, etnik farklıkları kullanacaktır. Alt sınıfları kullanmaya devam edecektir. Sınıfsal olanı hariç her türlü farklılığa saygılı olmalıyız. Demokrasi çoğunluk iktidarının ihtiyaçlarını gözetirken kapitalizm karın maksimize edilmesinden beslenir. Kârın çıkarları ile çoğunluğun uzun dönem ihtiyaçları birbiriyle uyuşmaz" dedi.

Latin Amerika'daki ülkeler hakkında ne düşündüğü sorulan Wood "Henüz erken. Orada olan bitene sosyalizm denebilir mi bilmem ama ABD'nin arka bahçesi olmamaları adına olumlu" dedi.

AB ile Türkiye ilişkisine dairse "Demokratik haklar açısından emin değilim. AB piyasaların serbestleşmesi ve politik iktidarla ilgileniyor." dedi.

Kimdir?

Faşizmden kaçarak Amerika Birleşik Devletlerine giden Yahudi işçi birliği Bund üyesi Letonyalı anne-babanın çocuğu olarak New York'ta doğan Wood, Berkeley Üniversitesi'nde Slav dilleri üzerine eğitim aldı.

Doktorasını 1970'de California Üniversitesi'nde siyaset bilimi üzerine tamamlayan Wood 1967-1996 arasında York Üniversitesi, Kanada'da ders verdi.

Bazıları eşi Neal Wood'la birlikte olmak üzere 10'dan fazla kitabı var. Sınıftan Kaçış kitabı 1988'de Isaac Deutscher Anma Ödülü'nü aldı.

Wood, 1984-1993 yılları arasında New Left Review dergisinin, 1997-2000 yılları arasında ise Monthly Review dergisinin editörlüğünü yürüttü.

Wood, halen İngiltere'de yaşıyor. (EZÖ)