"İnsan onuru ile bağdaşmayacak davranışlar sergileniyor"

Van Barosu, Van F Tipi Ceza İnfaz Kurumu'nda tutulmakta olan çok sayıda mahpusun kötü muamele ve işkenceye maruz kaldığına dair gelen başvurular doğrultusunda hapishane ziyareti gerçekleştirerek yaşanan hak ihlallerini raporlaştırdı.

Raporda, Van Barosu Cezaevi Komisyonu avukatlarından oluşan ve Özgürlük İçin Hukukçular Derneği Van Şubesi, İnsan Hakları Derneği Van Şubesi ve Van Tuhay-Der'in de içinde bulunduğu bir heyetle belirtilen hapishaneye yapılan ziyaretlerde ve gerçekleştirilen görüşmelerde elde edilen bulgular yer aldı. Raporda yer alan tespit ve öneriler ise özetle şöyle oldu:

Tespitler

• Görüşülen mahpuslar; "14 Ekim tarihinde hapishane idaresince siyasi mahpusların bulunduğu 4 odanın, yeni tutuklanan mahpusların koyulacağı gerekçesiyle boşaltılmak istendiğini, 3 odayı boşaltmayı kabul ettiklerini, ancak son odayı boşaltmak için bir gerekçe olmaması ve hapishanede bu oda yerine kullanılabilecek boş oda olması sebebiyle oda değişimini kabul etmediklerini, Tutuklulardan H.A. ve oda arkadaşlarının hakaret ve darpa maruz kaldığını, tepki olarak tüm siyasi mahpusların kapı vurma eylemi yaptıklarını, 30 mahpusun süngerli oda denilen yere götürüldüğünü ve yarım saat burada kalabalık bir şekilde ve karantinadaki mahpuslar ile karma bir şekilde bekletildiklerini, görüşmeler neticesinde eylemin sonlandırıldığını ve 30 mahpusun odalarına geri getirildklerini” beyan etti.
• Hak ihlallerini araştırmak ve tespitlerde bulunmak üzere oluşturulan heyet daha sonra mahpusların aktardığı hususları hapishane idaresi ile görüştü. Nöbetçi müdür tarafından yönetmelikten kaynaklı olarak aynı koridorda aynı örgüt kapsamında tutuklu bulunan 3 oda bulunamayacağı gerekçesiyle oda değişiminin yapılmak istenildiği, mahpusların 3 oda değişimini kabul edip son odayı değiştirmeyi kabul etmedikleri, bunun üzerine mahpuslar tarafından yapılan eyleme orantılı bir şekilde güç kullanarak müdahale edildiği, 30 mahpusun süngerli odaya alındığı ve yarım saat sonra geri odalarına götürüldüğü” heyete aktarılmıştır. İnfaz koruma memurları tarafından 3 mahpusun hakaret ve darba maruz kaldığı iddiasının sorulması üzerine nöbetçi müdür tarafından birçok mahpusun darp ve cebir raporu için sağlık birimine çıkmadığı, çıkanlara ise herhangi bir rapor verilmediği aktarılmıştır.

İnsan onuru ile bağdaşmayacak davranışlar

Van Barosu raporunda şu ifadelere yer verdi: 

"Sonuç olarak; Van F Tipi Hapishanesi’nde kalabalık gruplar halinde mahpusların odalarına girilerek mahpusların rızası dışında oda değişikliklerinin yapılmak istenmesi, kabul etmeyen mahpusların darp edilmesi ve hakarete uğraması, 30 mahpusun pandemi kuralları, sosyal mesafe ve diğer tedbirler hiçe sayılarak kalabalık gruplar halinde süngerli odaya götürülmesi ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 3. maddesi ve Anayasa’nın 17. Maddesi, AHİM içtihatları, 5275 Sayılı Kanun ve Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Avrupa Cezaevi Kuralları hakkında (2006) 2 nolu Tavsiye Kararı bağlamında insan onuru ile bağdaşmayacak tutum ve davranışların sergilendiği görüldü.

"Yasal ve uluslararası mevzuat evrensel hukuk ilkeleri ile birlikte göz önüne alındığında; kurumlarımıza gelen başvurular sonucunda tespit edilen işkence ve kötü muamele yasağı ihlallerinin sebebi olan hapishane idaresi ile personeli uygulamalarının ve eylemlerinin sonlandırılması ve idarenin pozitif yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekiyor.

İşkencenin önlenmesi 

"Hem ulusal hem de uluslararası hukukta işkence ve kötü muamele açıkça ve mutlak surette yasaklanmıştır. Devletler, taraf oldukları sözleşmelerde yer verilen işkence yasağını da göz önünde bulundurarak, bu tür uygulamalara tamamen son vermeli ve hapishanelerde işkencenin önlenmesi için gerekli tedbirleri almalıdır.

"İşkence ve kötü muameleye maruz kaldığını iddia eden kişi/lerin, yaşanan hak ihlalinin soruşturulmasını isteme, bir başka anlatımla sorumlularla ilgili şikâyette bulunma hakkı vardır. Bu hakkın en etkin ve sonuç alıcı şekilde kullanımının sağlanması gerekmektedir."

Baro, raporda belirtilen hususlara ilişkin, adli ve idari makamlarca kasti ve ihmali bulunanlar hakkında adli ve idari soruşturma başlatılması ve başlatılacak olan soruşturmaların etkin bir şekilde yürütülmesi gerektiğini belirterek, yaşanan hak ihlallerinin ve yasal sürecin takipçisi olacaklarını aktardı. 

Hazırlanan rapora buradan ulaşabilirsiniz.

(SO)