İnisiyatif Artık Diyarbakırlı Sanatçılarda

Projeyi geliştiren ve gerçekleştirilmesi için yoğun çaba harcaya Osman Kavala, DSM’nin bir yılını ve geleceği değerlendirirken, umutlu. Ancak Kavala, gelişmenin ancak Diyarbakırlıların katkı ve iniyisatifi ile sağlanabileceğini vurguluyor:

Kuruluşunun üzerinden geçen bir yılda, DSM’nin faaliyetlerini değerlendirebilir misiniz?

DSM’de bir yılda, 48 söyleşi, 15 sergi, 9 atölye çalışması, 7 dia gösterimi yapıldı; 70 de film gösterimi oldu. Bu anlamda oldukça yoğun bir dönem.

Özellikle fotoğraf ve sergi alanında, film gösterimleri ve filmlerle ilgili tartışmalar anlamında, güncel sanatla ilgili olarak çok önemli işler yapıldı. Diyarbakır’dan da önemli katılımlar sağlandı. Böyle bir merkez, zamanla oturuyor, belli alanlarda uzmanlaşıyor.

DSM’yi İstanbul’dan ve Diyarbakır’dan projeye katılanlar için, kolektif bir proje olarak düşünmüştük. Zamanla Diyarbakır’daki katılımın daha ağır basmasını öngörüyoruz. Böylelikle İstanbul’dan daha kısmi bir destekle DSM, kendi etkinliklerini sürdürebilir.

DSM projesine, “Sanat bir yerden başka bir yere taşınmaz” sloganı ile başladınız. DSM, Diyarbakır’daki sanat ve sanatçı potansiyelini ne kadar kullanabiliyor?

“Bir yerden başka bir yere sanat taşınmaz” sözüne şu anlamı yüklüyoruz: Sanatın üretildiği mekanların, yerlerin, şehirlerin artması gerekiyor. Türkiye’de şu anda bu merkez İstanbul olarak görülüyor. Buna karşılık, potansiyeli olan, ama mekan veya kurumsal eksikliklerden dolayı sanatçılarını tatmin edemeyen şehirler var.

Biz, Diyarbakır’ın bir kültür merkezi haline geleceğine inanıyoruz. Tabii, bir kentin kültürel hayatı birkaç yılda dönüştürülemez. Bunun için bir dizi kuruma ihtiyaç duyulur. Üniversitelerin bu konuda daha yaratıcı olmaları, kamu kuruluşlarının desteği gerekir. Diyarbakır’da bu dönüşüm DSM’den önce başlamıştı; DSM de katkıda bulunuyor.

Sanat üretimi süreçlerini başlatmak vakit alacaktır. İlk yıl daha çok filmler, sergiler, İstanbul’da üretilen ürünler olarak buraya getirildi. Bu arada, Diyarbakır’dan da katılımlar başladı. Ümit ediyoruz ki, bu katılım daha da artacak.

Türkiye’de düzenlenen organizasyonlar genellikle İstanbul güdümlü oluyor. İstanbul merkezliliğin dışına çıkmak zor. Çünkü sanatçılar da İstanbul’da yaşıyor ve yüzleri aslında İstanbul’a dönük…

Bazı durumlarda söyledikleriniz geçerli. Ancak, Diyarbakır büyük bir şehir. Çeşitli kurumları, üniversitesi, geçmişi ve geleceği var. Diyarbakır’ın bölgedeki ve Türkiye’deki kentlere göre bazı avantajları var. Sanat merkezi projesine Diyarbakır’dan başlamamızın nedeni de buydu.

Diyarbakır kısa sürede İstanbul’la mukayese edilebilecek bir kültürel canlılık kazanamayabilir, ama Diyarbakır’a özgü, önemli yaratıcı etkinlikler burada üretilecektir.

Diyarbakır bir doğu şehri. Hem coğrafi hem de kültürel anlamda Türkiye’nin doğu komşularına yakın. İstanbul’da düşünülmeyen, İstanbul’da yeterli anlamı bulamayacak bazı etkinlikler, burada yapılabilir. O yüzden ben, Diyarbakır’ın İstanbul’a ve Türkiye’ye çok şey kazandırabileceğine inanıyorum.

Bir kültür merkezinin misyonu, ne olabilir? Türkiye’de bu tip projeleri bekleyen tehlike, hantallaşma ve sönüştür. DSM’de sürecin arkası nasıl gelecek?

Burada Diyarbakırlı sanatçıların ve sanatseverlerin inisiyatifinde olan önemli faktörler devreye giriyor: Katılım, merak ve üretim. Yani bu konuda, Diyarbakırlıların tavrı belirleyici olacak.

Bir başka nokta, işin maddi boyutu… DSM’nin etkinlikleri ücretsiz. Dolayısıyla, bir fona ihtiyaç duyuluyor. Biz, bir süre için birkaç kaynaktan maddi destek sağladık. Birkaç yıl daha kaynak bulma sorunu yaşamayacağımızı umuyorum. Bir süre sonra, buradaki bazı ticari kuruluşlar DSM’nin kente faydalı işler yaptığına inandıklarında, herhalde bu merkeze katkıda bulunabilirler… Bunu umut ediyoruz…

Peki, DSM’nin bir yıllık faaliyetleri umutlanmak için yeterli mi?

İstanbul’dan buraya gelenler çok umutlu ve iyimser dönüyorlar. Karşılaştıkları ilgiden, sorulan sorulardan memnunlar. Hatta zaman zaman, buradaki merakın İstanbul’da olmadığını söylüyorlar. Bu, tek başına projenin yürümesi için önemli bir faktör.

Son günlerde bölgede ve Diyarbakır’da yoğunlaşan gerginlik, DSM açısından sizi kaygılandırıyor mu?

Biz Diyarbakır’a ilk geldiğimizde, durum normalleşmiş gibiydi, ama Olağanüstü Hal (OHAL) uygulaması sürüyordu. Diyarbakır’da bazı işlerin çok kolay yapılmadığına şahit olduk.

Çatışmalı bölgelerde sanatın ve kültürün özgür bir biçimde gelişmesi, insanların bu sürece katılması mümkün olmuyor. Ancak diğer yandan, bölgedeki çatışma ortamı sanat ve kültür etkinliklerine duyulan ihtiyacı azaltmıyor. Sanat ve kültür alanında direnenler, biraz daha özveri ve cesaretle çalışacaklardır.

Genel olarak Türkiye’deki gelişmeleri, Avrupa Birliği (AB) ile ilgili adımları olumlu görüyorum. Her ne kadar, şu aralar gerginliğin, çatışmaların artması ihtimalleri gündemdeyse de, ben iyimserim.

Bugünlerde DSM’nin kütüphanesi faaliyete başladı. Sanırım farklı projeleriniz de var. Yavaş yavaş diğer sanat merkezlerinin bağımlılığından kopma iddianız var mı?

Tam tersine, daha sağlıklı bir ilişki kurmak, bütünleşmek gerekiyor. Sadece İstanbul’un değil batının ve Ortadoğu’nun kültür merkezleriyle ilişki kurmak önemlidir. Muhakkak ki, Diyarbakır kendine özgü bir ilişkiler dizesi oluşturacaktır.

Tabii ki, Diyarbakır’da sanat üretimi geliştikçe, ilişkiler daha eşit temelde oluşacaktır. İstanbul’dan buraya sanatçı gelebileceği gibi, buradan da oraya veya başka bir kente sanatçılar gidecektir. Şimdi de Diyarbakır çevre illerin kültürel ihtiyaçlarını destekleme potansiyeline sahip. (BB)