“İngiltere askerlerine yönelik savaş suçu iddiaları soruşturulsun”

* Fotoğraf: Muhammet Nazım Taşcı / AA - Arşiv

Uluslararası Af Örgütü, İngiltere Özel Hava Servisi (SAS) birliklerinin 2010-2011 tarihlerinde Afganistan'dan 50'den fazla silahsız ve gözaltındaki kişiyi öldürdüğü iddialarıyla ilgili yazılı açıklama yaptı.

İddialara ilişkin konuşan Uluslararası Af Örgütü Güney Asya Araştırmacısı Zaman Sultani, "Af Örgütü, Afganistan'daki İngiltere özel kuvvetlerine yönelik iddialara ilişkin mağdurlar için adaleti sağlayan ve failleri sorumlu tutan etkin ve şeffaf bir soruşturma talep ediyor" dedi.

BBC, dün (12 Temmuz) dünya kamuoyuyla paylaştığı haberinde, Afganistan'da bulunan SAS birliklerinin defalarca tutukluları ve silahsız kişileri şüpheli koşullarda öldürdüğünü tespit ettiğini duyurmuştu.

Uluslararası Af Örgütü Araştırmacısı Sultani, iddialara ilişkin açıklamasında özetle şu değerlendirmelerde bulundu:

"Sorumluları yargı önüne çıkarın"

"BBC'nin bulguları korkunç; bu bulgular, Afganistan'da görev yapan İngiltere birliklerine ilişkin cezasızlığın endişe verici boyutunu ve hesap verebilirlik eksikliğini açıkça ortaya koyuyor. BBC'nin haberi, gözaltındaki kişilerin kasıtlı olarak öldürülmesi de dahil yasadışı öldürme vakalarını, sivillerin hadef alınmasını ve silahsız erkeklerin öldürülmesini meşrulaştırmak için delil uydurulduğunu, dolayısıyla da muhtemel savaş suçları işlendiğini gösteriyor.

"Üst düzey örtbas etme [çabalarının] olması, duyulan ahlaki öfkeyi arttırıyor ve İngiltere'nin iddialara ilişkin bağımsız ve etkin soruşturma yürütme konusunda isteksiz olduğu izlenimini uyandırıyor.

"İngiltere'nin Özel Birliklerinin karıştığı tüm savaş suçu iddialarını derhal soruşturmaya başlaması ve bireysel cezai sorumluluk taşıdığından şüphe duyulan tüm İngiltere vatandaşlarının İngiltere mahkemelerinde yargılanması gerekiyor. İngiltere, kuvvetlerinin Irak'ta işlediği savaş suçları söz konusu olduğunda utanmazca gösterdiği gibi, kendi ordu mensuplarını dava etme konusunda isteksizse, Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC) bunu yapmalı.

"ICC de Afganistan'da bir soruşturma başlattı; savcının hiçbir korku veya kayırma olmadan çatışmanın tüm taraflarının işlediği iddia edilen savaş suçlarını mümkün olan en kısa sürede soruşturması gerekiyor.

"Fakat, ABD de dahil olmak üzere Batılı askeri güçlerin Afganistan'da işlediği savaş suçu ve insanlığa karşı suçlara ilişkin üzücü raporlara rağmen ICC Taliban'a yönelik soruşturması haricinde hiçbir soruşturma başlatmadı; bu durum çifte standartlı yaklaşım suçlamalarına sebep oldu.

"Bu yaşananlar, ayrıca başka ülkelerde görev yapan kuvvetleri insan hakları korumaları ve sorumluluktan azade duruma getirmeye yönelik herhangi bir adımın ne kadar zarar verici olacağını gözler önüne seriyor. İngiltere hükümetinin daha fazla zarara yol açmadan İnsan Hakları Yasası'nı değiştirmeye yönelik menfur teklifi geri çekmesi gerekiyor."

TIKLAYIN - İngiltere, İnsan Hakları Yasası'nı değiştirmeye hazırlanıyor

Ne olmuştu?

BBC araştırmasında, Afganistan'da 50'den fazla silahsız ve gözaltındaki kişinin 2010'da İngiltere birlikleri tarafından öldürüldüğü iddia edildi.

BBC'nin haberine göre, yayın kurumunun "Panorama" programı, İngiltere ordusuna bağlı özel hava kuvvetleri SAS'ın operasyonlarına ilişkin askeri belgeleri inceledi ve belgelerde, SAS filosunun Kasım 2011'de Helmand'da çok sayıda "öldürme ve yakalama" baskınını içerdiğini öne sürdü.

Eski askerlerin anlattıklarına göre, silahsız bir kişinin öldürülmesini haklı çıkarmak için olay yerine AK-47 piyade tüfeği yerleştirildi ve özel kuvvetler içindeki bazı kişiler "en fazla kişiyi öldürmek için birbirleriyle yarıştı."

BBC'nin araştırması, dahili e-postaların, "özel kuvvetlerin en üst düzey görevlilerinin, olası yasadışı cinayetlerle ilgili endişelerin olduğunun farkında olduğunu ancak yasal zorunluluğa rağmen bu şüpheleri askeri polise bildirmediklerini gösterdiğini" öne sürdü.

Araştırmada, bir birliğin 6 aylık bir görevde silahsız ve gözaltındaki 54 kişiyi yasadışı şekilde öldürmüş olabileceği iddia edildi.

Ayrıca, eski Genelkurmay Başkanı ve SAS'ın eski başkanı Mark Carleton-Smith'in "iddia edilen yasa dışı cinayetler hakkında bilgilendirildiği ancak Kraliyet Askeri Polisi (RMP), SAS filosuna yönelik cinayet soruşturması başlattıktan sonra bile kanıtları RMP'ye aktarmadığı" öne sürüldü.

Bakanlık iddiaları reddetti

İngiltere Savunma Bakanlığı Basın Ofisi, yaptığı açıklamada, BBC Panorama'nın dün yayınlanması planlanan Afganistan'daki SAS operasyonlarıyla ilgili bölümünün, zaten tam olarak soruşturulmuş iddialardan "haksız sonuçlara" sıçradığına inandıklarını vurguladı:

"Panorama'ya, iki SAS operasyonunun, İngiliz kuvvetlerinin Afganistan'daki davranışlarına ilişkin iddialarla ilgili kapsamlı ve bağımsız soruşturmayı nasıl yürüttüğünü açık şekilde vurgulayan ayrıntılı ve kapsamlı bir açıklama sunduk. Her iki soruşturma da kovuşturma için yeterli kanıt bulamadı.

"Aksini ima etmek sorumsuzluktur, yanlıştır ve cesur silahlı kuvvetler personelimizi hem sahada hem de itibar olarak riske atmaktadır. Bakanlık, elbette her türlü yeni delili değerlendirmeye açık, bu konuda hiçbir engel olmayacak. İddiaları her zaman tam olarak soruşturacağız, ancak bağımsız polisimiz ve savcılarımız önlerindeki delillere göre hareket edebilir." (SD)