Hayatta Kalanlar: 1915'ten Sonra Anadolu Ermenilerinin Öyküsü

Uzun zamandır Almanya’da yaşayan Kemal Yalçın "ötekileri" salt resmi söylemin savlarını güçlendirecek bir nesne olarak görmeyen Türk yazarlardan biri. Anadolu Ermenilerinin 1915’te köklü bir değişime uğrayan yaşamlarından kesitler sunan "Seninle Güler Yüreğim" ve "Sarı Gelin" romanlarının yazarı Yalçın, "Hayatta Kalanlar" adlı son kitabıyla okuyucularını 1915'in ardından Anadolu’da yaşamaya devam eden Ermenilerin dünyasına götürüyor.

Edebiyat yoluyla "ötekileştirilen" Ermeniler

2 Şubat Cumartesi günü romanın yayımlanması dolayısıyla Galatasaray’daki Tarih ve Toplum Bilimleri Enstitüsü’nde "Sözlü Anlatımdan Romana Türk Edebiyatında Ermeniler" başlıklı bir toplantı düzenlendi. Kitabı yayımlayan Birzamanlar Yayıncılık’tan Osman Köker, Boğaziçi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden Yrd. Doç. Dr. Erol Köroğlu, edebiyat eleştirmeni Ömer Türkeş ve Kemal Yalçın panele konuşmacı olarak katıldılar.

Köker’in açılış konuşmasının ardından söz alan Erol Köroğlu, Türkçe edebiyatta "öteki"ne uygulanan şiddeti meşrulaştıran anlatılara sıklıkla rastlandığını ifade etti.

Türkeş, Türkçe edebiyatta Ermenileri ele alış biçimini özetleyen bir sunum yaptı. “Romanlarda bu ülkenin asli unsuru olarak tanımlanan Türklerin dışındaki tüm topluluklar genellikle ‘düşman’ olarak gösterilirler. Hatta zamanla birine atfedilen kötülük diğerine geçebilir. Örnek vermek gerekirse Ermeni’ye yakıştırılan ‘kötü’ sıfatı sonra Kürt’e aktarılabilir. Sonrada bu ikisi arasında bağ kurulur” diyen Türkeş, Kemal Yalçın’ın "öteki"lerin hikayesini anlatan önemli bir yazar olduğuna işaret etti.

Panelin son konuşmacısı yazar Kemal Yalçın'dı. "Emanet Çeyiz" romanı üzerinde çalışırken Ermenilerin yaşadıklarından haberdar olmaya başladığını söyleyen Yalçın, Amasya’nın köylerinden birinde tanıştığı, asıl adı Zaruhi olan Safiye Güner’in, yaşam öyküsünü dinlediği ilk Ermeni olduğunu söylüyor.

Zaruhi’nin hikâyesini 8 dile çevrilen "Seninle Güler Yüreğim" romanında aktarmış Kemal Yalçın. Adıyaman’da yaşayan Müslümanlaşmış Ermenileri anlattığı "Sarı Gelin" romanının ardındansa "Hayatta Kalanlar"ı kaleme almış.

"Hayatta Kalanlar"da 1950’li yıllardan 70’lerin ortalarına kadar uzanan süre içinde Sinop, Kastamonu, Boyabat ve çevresinde Türklerle Ermeniler arasında gelişen olaylar tanıklıklar yoluyla anlatılıyor. (ÖE/TK)

* Kemal Yalçın, Hayatta Kalanlar, Birzamanlar Yayıncılık, İstanbul, Ocak 2008, 340 sayfa