Haberi Yapan da Konusu da Kaynağı da Erkekler
Haber medyasındaki cinsiyet ayrımcılığını incelemek üzere 108 ülkede gerçekleştirilen "Küresel Medya İzleme Projesi 2010"un Türkiye Koordinatörü Doç. Dr. Nezih Orhon, "Medya, haber yapıcı ve haberin öznesi olarak kadınları pek tasvip etmiyor" diyor.
"Genellikle erkeklerin yaptığı, erkekleri konu eden ve haber kaynağı olarak erkeklere yönelen haberler, sonuçta cinsiyet kalıplarını güçlendiriyor."
Araştırma sonuçlarına göre, politika ve hükümet haberlerinin yüzde 55'i, ekonomi haberlerinin yüzde 63'ü, ünlü, sanat, medya ve spor haberlerinin ise yüzde 82'si kadınlara atfedilen cinsiyet rollerini pekiştiriyor.
Yalnızca kadın muhabir olmak yetmez
Orhon'a göre, haberleri kadınların hazırlaması da cinsiyet ayrımcılığı ile mücadelede tek başına yeterli değil:
"Kadın muhabirlerin yaptığı haberlerin yüzde 71'i cinsiyet kalıplarını güçlendirirken, yalnızca yüzde 6'sı bu kalıplarla mücadele ediyor."
Dünyada küçük kıpırdanma, Türkiye'de geriye gidiş
Anadolu Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Orhon, beş yılda bir gerçekleştirilen ve bu yıl dördüncüsü hayata geçirilen proje sonuçlarına göre, medyada cinsiyet ayrımcılığı konusunda dünyada küçük bir ilerleme yaşandığını, Türkiye'de ise bazı alt gruplarda kötüye gidiş gözlendiğini söylüyor.
Orhon, Türkiye'de gazete muhabirlerinin yüzde 82'sinin erkek olduğuna dikkat çekiyor; "Haberlerin çok büyük bir bölümünde erkeklerin sesi duyuluyor" diyor.
"Ekonomi haberleri yapan her üç; sosyal konular, hukuk ve yasa haberleri yapan her dört; politika ve hükümet haberleri yapan her beş, bilim ve sağlık haberleri yapan her 10 muhabirden yalnızca biri kadın."
Medyada çalışan kadınlar
Kadına yönelik ayrımcılık, çalışma koşulları açısından da ciddi boyutlarda. Orhon, 2001'de bir araştırma için 10 kadın stajyere medyada karşılaştıkları muameleyi sorduğunu anlatıyor: "Tamamı, tacize uğradığını söyledi."
Kadınlar en çok üçüncü sayfa haberlerinde
Araştırma sonuçlarına göre, gazetelerdeki haberlerin yalnızca yüzde 25'inin, televizyon haberlerinin ise 13'ünün öznesi kadın. Kadınlar sosyal meselelerde görünür değil, en çok görünür oldukları alan ise "suç ve şiddet" ile ilgili haberler.
Muhabir ve haber konusu olarak göremediğimiz kadınlara "haber kaynağı" olarak da rastlamıyoruz. Kadının sesi en az yerel haberlerde duyuluyor. Yerel meselelerle ilgili görüş sorulan her dört erkeğe karşılık, yalnızca bir kadının sözü merak ediliyor.
Cinsiyetçi kalıpların aşılabilmesi zor ama imkansız değil
Orhon'a göre, haber medyasında cinsiyetçi kalıpların aşılabilmesi zor ama imkansız değil:
- Basın etiği açısından cinsiyetçi olmamanın da en az doğruluk, adillik, tarafsızlık kadar önemli olduğu bilgisi içselleştirilmeli.
- İletişim fakültelerinde "toplumsal cinsiyet" meselesine daha fazla vurgu yapılmalı.
- Meslek içi eğitim programları, atölyeler düzenlenmeli, veriler paylaşılmalı.
- Cinsiyet ayrımcılığının yalnızca kadınları değil tüm toplumu ilgilendiren bir mesele olduğu hep hatırlanarak, tüm çalışmalara erkekler dahil edilmeli.. (BB)
