"Engellilerin Haklarına Erişim Koşulları Kaygı Verici"

Fotoğraf: Nadire Mater / bianet

HDP Milletvekili Meral Danış Beştaş, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü nedeniyle TBMM'ye araştırma önergesi verdi.

Meclis araştırması açılsın

Danış - Beştaş önergede özetle şunları dile getirdi: "Türkiye'de engelli yurttaşların tanı ve tedavi başta olmak üzere; eğitim, sağlık, ulaşım gibi en temel ihtiyaçlarının çözülmesi gerekmektedir. Bu konuda parlamentoda kurulacak olan bir komisyon mevcut sorunlar ile çözüm önerilerini tespit etmelidir.

"UNESCO tarafından yapılan araştırmalara göre Türkiye’de nüfusun yüzde 14‘ünün engelli olduğu ifade edilmekte olup engellilerin yaşamın her alanında ayrımcılığa maruz kaldıkları ve hak kayıplarını yoğun olarak yaşadıkları bilinmektedir. Bu bağlamda engelli yurttaşların yaşadıkları sorunlar ile çözüm yollarının araştırılması amacıyla Meclis araştırması açılmasını arz ederim."

En büyük sorun erişim

Sezgin Tanrıkulu (CHP Milletvekili, TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanvekili): Erişilebilirlik sorunu, engelli vatandaşlarımızın sosyal hayata katılmasının önündeki en büyük sorunu teşkil etmektedir. Milli Eğitim Bakanlığının 2015-2016 eğitim istatistiklerine göre, 6 yaş ve üzeri engellilerin yüzde 41,6’ı okuryazar olmayıp, yüzde 18,2’i okuryazar olup ancak bir okul bitirmemiş; yüzde 22,3’ü ilkokul, yüzde 10,3’ü ortaokul ve yalnızca yüzde 7,7’i ise lise veya daha üstü bir kurumdan mezun durumdadır.

Avrupa Birliği ülkelerinde ilkokuldan sonra engelli bireylerin okulu bırakma oranı yüzde 25 olup, bu oran İsveç’te yüzde 11 iken, Türkiye’de yüzde 60'tır. 

"Engelli yurttaşları "yardım edilecek"ler kategorisinde değil "toplum hakkında söyleyecek/dinlenecek sözü olan saygın özneler olarak" görmedikçe sorunların çözüleceğini beklemek pek yerinde olmayacaktır. Bu bir hak, eşitlik, adalet meselesidir. Başta siyasal iktidar ve her kademeden yetkili bu konuyu ayrımcılık yapmama ve toplumsal eşitliği sağlama yaklaşımıyla görmelidir."

"İstihdam kotaları arttırılsın"

Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK): Türkiye’de engelli yurttaşların tanı ve tedavi başta olmak üzere; eğitim, sağlık, ulaşım gibi en temel ihtiyaçlarının çözülmesi gerekmektedir.

* Birleşmiş Milletler Engellilerin Hakları Sözleşmesi başta olmak üzere, engelli haklarına ilişkin uluslararası sözleşmelerin, sosyal devlet olmanın, anayasa ve yasaların gereği ertelenmeden yerine getirilmelidir.

* Yollar, binalar, toplumsal yaşam alanları engellilerin ihtiyaçlarına uygun bir düzenlemeye kavuşturulmalı, toplum engellilere nasıl davranacağı ile ilgili bilinçlendirilmelidir.

* Engelli istihdamı hem özelde hem kamuda kota sınırlarına takılmadan artırılmalıdır. Kamu engelli istihdamının artırılmasına öncülük etmelidir.

* Engelliler için hiçbir koşul aranmaksızın yeni istihdam alanları açılmalı, yasal olarak engelli çalıştırmak zorunluluğu bulunan iş yerlerinin denetimleri artırılmalı, kurallara uymayanlar hakkında uygulanacak ceza ve yaptırımlar ağırlaştırılmalıdır.

* Hem özelde hem de kamuda engelli istihdam kotaları artırılmalıdır. 

*Tüm engelli kamu emekçilerine, yeni atanan 1 yıl çalışıp adaylığı kalkanlar da dahil olmak üzere,  en az 30 günlük yıllık izin verilmelidir.

Eğitime erişim yetersiz

İzmir Barosu'ndan yapılan açıklamada ise özetle şöyle denildi: "Birleşmiş Milletler Engelli Bireylerin Haklarına İlişkin Sözleşme’nin imzalandığı tarihten bu yana da 12 yıl geçtiği halde,  engelli birey çalıştırmakla yükümlü olan kurumlarda kota açığı, eğitime erişimin yetersizliği, adliyeler, ceza infaz kurumları, geri gönderme merkezleri, kadın sığınma evleri, tüm emniyet birimleri ve kamu kurumlarının erişilebilirlik ilkesi ve insan onuruna aykırı koşulları, noterlik kanunu, vasilik müessesesi, ayrımcılık içeren yasalar, okul müfredatlarındaki ayrımcılık içeren söylemler, engelli bireylerin rızası dışında yapılan cerrahi müdahaleler, bağımsız denetim, şikayet ve izleme mekanizmalarının kurulmaması veya işletilmemesi, sosyal ve kültürel haklar, bağımsızlık, eşitlik ve diğer spesifik haklara erişim koşulları, kaygı verici düzeydedir."

3 Aralık nedir? 

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 1992 yılında aldığı 47/3 sayılı kararla her yıl 3 Aralık 'Dünya Engelliler Günü' olarak ilan edildi. Günün amacı, engelli bireylerin haklarının korunması, politik, sosyal, ekonomik ve kültürel yaşamın her alanındaki farkındalığın arttırılmasıydı.