“Ekonomiler Batar Çıkar, Önemli Olan İnsan Hayatı”

                                                                                                                                                               Fotoğraflar: Ezgi Ömüriş / Arjantin

Tüm dünyayı saran Covid-19, Latin Amerika ülkesi Arjantin’i de etkisi altına aldı. Nüfusu 44 milyonu aşan ülkede 26 Nisan itibariyle vaka sayısı 3 bin 780’e hastalık nedeniyle ölenlerin sayısı ise 185’e yükselmiş durumda.

Ülkede 20 Mart'ta ilan edilen ilk karantina üçüncü defa uzatıldı. Arjantin Devlet Başkanı Alberto Fernandez, Olivos'ta düzenlediği basın toplantısında, önce 12 Nisan ardından da 26 Nisan'a kadar uzatılan önleyici ve zorunlu sosyal izolasyonun, 10 Mayıs'a kadar devam edeceğini açıkladı.

Ülkede özellikle işverenlerin baskısı ile karşılaşan Fernandez, "Ekonominin açılması ve işe geri dönmek için dürüstçe endişelenen birçok kişinin olduğunu biliyorum. Ben, virüs bulaşmış çalışanları olmasındansa bir fabrikanın açılmamasını tercih ediyorum." ifadelerini kullandı.

Salgından sadece birkaç ay önce oyların yüzde 48’ini alarak iktidara gelen merkez solun adayı Fernández başkanlığındaki hükümet, koronavirüs ile nasıl mücadele ediyor? Ekonomik krizdeki Arjantin’de işçiler için ne tür önlemler alındı? Karantina önlemleri kadınları, çocukları ve günlük hayatı nasıl etkiledi?

Arjantin’in başkenti Buenos Aires’te yaşayan profesyonel tango eğitmeni Ezgi Ömüriş ile Arjantin ve koronavirüs üzerine söyleştik.

Arjantin’de şu an durum nasıl? Karantina ile birlikte ne tür kısıtlamalar geldi? Arjantin’de yaşayan bir yabancı olarak karantina sürecinden nasıl etkileniyorsunuz?

10 Mayıs’a kadar devam edeceği açıklanan karantinada gıda ürünü satan yerler belli saat aralıklarında açık. Restoranlar açık ama sadece eve sipariş gönderiyorlar. Bazı kafeler de açık ama sadece al-git yapabiliyorsunuz, içeriye girmek yasak. Eczaneler de elbette açık. 15 Nisan’dan bu yana da herhangi bir mekana maskesiz girmek artık yasak. Bankalar saat 15.00’e kadar açık ancak sadece bilgisayarla önceden randevu alan kişilere hizmet veriyorlar. Toplu taşımada sadece otobüsler, kısıtlı sayıda ve özel izinle çalışıyorlar. Bunun dışında polisler her blokta görev yapıyor.

Şu an Arjantin’de yerel halk ve yabancılar arasında bir ayrımcılık yapılmıyor. Yönetimde eşitlikçi bir hükümet var ve hükümetin gözünde ülkede yaşayan herkes aynı yükümlülüklere ve haklara sahip. Sınırlar kapatılmadan önce, ülkeye giriş yapmak ve ülkeden çıkmak isteyen kişiler için tüm olanaklar sağlandı. Sınırlar bundan sonra kapatıldı.

“Aşırı sağ cenah, üretimin başlaması için baskı yapıyor”

Arjantin, Latin Amerika ülkeleri arasında Covid-19 salgınına yönelik önlemleri erken ve etkili şekilde almış gibi görünüyor. Ülkenin IMF'ye olan borçları, yıllardır sıkıntılı olan ekonomisi ve bu önlemler sonucunda kaçınılmaz olarak daha da fazla ekonomik daralma yaşanabileceği düşünüldüğünde, halkın bu önlemlere ve Başkan Alberto Fernández'e bakışı nasıl?

Hükümet, geçtiğimiz hafta ekonomi bakanı ve valilerin de desteğiyle, sadece IMF borcunun faizini ödeyebileceklerini ve bu salgının bir sonucu olarak ülkenin 2023'e kadar borcu ödeyemeyeceğini açıkladı. Hükümetin önceliği Arjantin halkının sağlığı ve bu doğrultudaki planları yerli sanayiyi aşama aşama harekete geçirmek.

İnsanların büyük çoğunluğu, hatta Fernández’e oy vermeyenler bile bu önlemleri destekliyor ve mutlu. Sorun şu ki, şu anda muhalefette olan aşırı sağcı kesim, endüstrinin ve üretimin tekrar başlaması için baskı yapıyor. Burada yaşayanlar olarak, benzer baskılarla Brezilya ve Amerika'daki gibi hayatın hızlı bir şekilde normale döndürülmesine yönelik aceleci, popülist kararların olumsuz sonuçlarını yaşamak istemiyoruz.

Arjantin koronavirüsün en son ulaştığı ve önlemlerin en erken alındığı ülkelerden. Halk bu konuda devletle çok iyi işbirliği yapıyor. Fernández’in çok desteklendiğini görüyorum. Halk çok doğru kararların alındığı görüşünde çoğunlukla. Ekonomiyle ilgili şöyle bir açıklamasına denk geldim: “Ülkede ekonomi batar veya çıkar, bu iniş-çıkışlar her zaman olabilir ama insan hayatı öyle değil, çok daha önemli. Bunu birlikte atlatacağız.”

“İlk işsiz kalanlar da, işine en son geri dönecek olanlar da biz sanatçılarız”

Salgın nedeni ile işsizlik ve ücretsiz izine çıkarma durumları yaşandın mı? Arjantin özelinde, dünyanın geri kalanından farklı olarak karantinadan ya da önlemlerden etkilenen özel bir iş kolu var mı? Hükümet tarafından çalışanlara, işçilere, esnafa yönelik ne gibi destek paketleri açıklandı?

Bu durumdan en fazla etkilendiğini söyleyebileceğim belirli bir iş kolu yok ama sanatla ilgili nasıl etkilendiğimizden bahsedebilirim. Sanatçılar olarak biz bu durgunluktan etkileniyoruz ve daha da fazla etkileneceğimizi görebiliyoruz. Çünkü ilk işsiz kalanlar da, işine en son geri dönecek olanlar da biz olacağız. Müzeler, tiyatrolar, sinemalar, akşam yemeği eşliğinde yapılan şovlar, milongalar, sınıflarımız... Bunların hepsi kapandı.

Şu an sosyal medya üzerinden online bir birlik festivali düzenleniyor. Birçok tango eğitmeni ve dansçısı, bu derslerden sağlanan gelirle ihtiyacı olan tango emekçilerine yardım edecekler. Ayrıca, yine sosyal medya üzerinden işlerini tamamlayamayan ve zor durumda kalan orkestralar, organizatörler ve dansçılar için bağış toplama kampanyaları yapılıyor.

Virüs, toplumu ve kültürü olumsuz etkilese de tüm dünyada olduğu gibi Arjantin’de de insanlar kendilerini bırakmamaya çalışıyor. Arjantin için kültür ve sanat çok önemli. İnsanlar sosyal ağlardan ve telefon uygulamalarından bir şekilde harekete geçmeye çalışıyorlar, hayatı devam ettiriyorlar.

“Büyük şirketler, işçilerin maaşlarının yarısını ödeyebiliyor”

Arjantin’de nüfusun büyük bir kısmını sigortasız işçiler oluşturuyor. Bir kısmı ise belirli bir oranda maaş alıyor ancak aldığı toplam ücret maaş bordrosunda gösterilmiyor. Salgınla beraber sebze ve meyve fiyatlarında artış yaşandı. Açlık oranı yükseldi. Hükümet  bağımsız işçilere yardım etme planlarını açıkladı. 10.000 Peso tutarında bir destek paketi var. Faturaların ödenememesi gibi durumlarda, hizmetlerin kesilmeyeceğini duyurdu. Bu süreçte işten çıkarma yapan şirketlere de yaptırım uygulanmaya başladı. Starbucks, McDonald’s, Burger King gibi büyük şirketler ise işçilerinin maaşının sadece yarısını ödeyebileceklerini açıkladı.

“Davalar ve erkek şiddeti arttı”

Küresel salgının zorunlu kıldığı ev karantinasının şiddet gören kadınların güvenliğini daha da olumsuz etkilediği görülüyor. Koronavirüs günlerinde Arjantin’de de erkek şiddeti vakalarında artış var. Bu süreçte en az 6 kadının öldürüldüğü basına yansıdı. Hükümet artan şiddete karşı ne tür önlemler aldı? Kadınlar için bir destek hattı kuruldu mu?

Bu durum biraz karmaşık. Gerçek şu ki; zorunlu karantina ortamında, aile içi şiddet durumlarında insanlara yardım edilemiyor. Bu süre uzadıkça da bu şiddet olaylarının devam edeceğini düşünüyorum. Davalar ve erkek şiddeti önemli ölçüde arttı. Şiddet olaylarında kadınlar 144 ihbar hattını 24 saat arayabiliyor.  

Okula gidemeyen çocuklar için uzaktan eğitim nasıl sağlanıyor? Ülkenin telekomünikasyon altyapısı bunun için yeterli mi?

Çocuklar okul programını bunun için hazırlanmış platformlarla evlerinden takip ediyorlar. Alt yapısı olmayan eğitim kurumları da bu sorunu en kısa zamanda çözdü. Hükümet ayrıca evlerinde bilgisayar veya telefon bulunmayan düşük gelirli ailelere de destek sağlanacağını açıkladı. Ayrıca, çocuklar toplu taşıma araçlarını kullanmamak şartıyla, bir kişinin eşliğinde evlerinin 500 metre civarında 1 saat yürümeye çıkabilir. (YK)